کتاب‌شناسی سجاد

کتاب‌شناسی سجاد که به کتاب‌شناسی پیرامون آثار با موضوع علی بن الحسین ملقب به سجاد پرداخته‌است می‌باشد.

آثار منسوب به سجاد

صحیفهٔ سجادیه
نوشتار اصلی: صحیفه سجادیه

این کتاب مجموعهٔ دعاها و نیایش‌های سجاد است. به‌عقیدهٔ ویلیام چیتیک، صَحیفهٔ سجّادیّه قدیمی‌ترین کتابِ دعا در میان منابعِ اسلامی و اصیل‌ترین کتابِ روحانیِ دوره‌های اولیهٔ فرهنگِ اسلامی است. روایاتِ شیعه، این کتاب را از نظرِ ارزش بعد از قرآن و نهج البلاغه قرار می‌دهند. تعلیماتِ این کتابِ معنوی از الهیات گرفته تا تعلیمات اجتماعی را شامل می‌شود. همچنین ریشه‌های فلسفه و کلام اسلامی و تصوف را می‌توان در این کتاب پیدا کرد. زین‌العابدین در این کتابِ نیایش، مکرر به ضرورتِ پیروی از قرآن و حدیث و همچنین ضرورتِ پیاده‌سازیِ عدالت در جامعهٔ اسلامی اشاره می‌کند.[1] از دیگر مفاد ادعیه در این اثر، نقد اوضاع اجتماعی و سیاسی و همچنین شیوه ساخت شخصیت اسلامی در سطوح مختلف است.[2] ویرایش‌های زیادی از صحیفه وجود دارد و بیش از بیست تفسیر بر آن نوشته‌اند. ترجمهٔ کاملِ صحیفه به زبان انگلیسی با مقدمه و شرحِ ویلیام چیتیک صورت گرفته‌است. ترجمهٔ فارسی آن به عصر صفویه برمی‌گردد.[3] ادعیه این کتاب، با نثری مسجع ولی در عین حال ساده و شیوا بیان شده‌اند. در این دعاها، کلمات مهجور وجود ندارد. در برخی از ادعیه‌ها، از آیات قرآن اقتباس شده‌است و این اقتباس به گونه‌ای بوده‌است که ترکیب و بافت کلام را تحت‌الشعاع قرار ندهد.[4]

مناجات خمس عشر

«مناجاتِ خَمس عَشَر» یا «مناجاتِ پانزده‌گانه» مشتمل بر پانزده دعا و نیایش منتسب به زین‌العابدین است. این مجموعه پانزده‌گانه به چند ویرایش جدید از صحیفه، افزوده شده‌است.[5]

دعای ابوحمزه ثمالی
نوشتار اصلی: دعای ابوحمزه ثمالی

«دعای ابوحمزهٔ ثُمالی» دعایی است که از طریق ابوحمزهٔ ثُمالی از زین‌العابدین روایت شده‌است و در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود.[6] به‌گفتهٔ ابوحمزه ثمالی، علی بن حسین در ماه رمضان، بیشترِ شب را به دعا و نیایش می‌گذرانْد. با شروع روزه، دعایی را قرائت می‌کرد که بعدها به «دعای ابوحمزهٔ ثمالی» معروف شد. این دعا در کتاب مِصباحُ الْمُتَهَجِّد شیخ طوسی ثبت شده‌است.

رساله حقوق
نوشتار اصلی: رساله حقوق

رسالهٔ حقوق تنها کتاب زین‌العابدین است که شکل دعا و حدیث ندارد. به‌گفتهٔ چیتیک، اهمیتِ این کتاب به این دلیل است که به موضوعاتی مشابهِ صحیفهٔ سجادیه پرداخته اما با سبک و زبانی متفاوت از صحیفه نگاشته شده‌است. در این کتاب زین‌العابدین تصریح می‌کند که سلسله مراتبِ اولویت‌ها همیشه باید رعایت شود. فرد قبل از اجتماع می‌آید. معنا قبل از عمل می‌آید و دانش قبل از حرکت. هر فرد وظایفِ اجتماعیِ فراوانی دارد اما وابسته به وظایفِ ضروری‌تر است: ایمان به خدا و ارتباطِ مناسب با حقیقتِ ماورایی.[1] رسالهٔ حقوق در دو اثر مربوط به قرن چهارم هجری ثبت و ضبط گردیده‌است: یکی در اثر ابن بابِوَیْه به نام کتاب الخصال؛ و دیگری در اثر ابن شُعبه با عنوان تُحَفُالْعُقول. اَلصَّحیفَةُ فِی الزُّهْد از دیگر آثاری است که منتسب به سجاد است.[7]

فهرست کتب
نام کتاب مؤلف شارح و مترجم قرن زبان تعداد جلد تعداد صفحه* موضوع منبع
زندگانی علی بن الحسین علیهما السلام سید جعفر شهیدی معاصر فارسی ۱ ۲۳۰ تاریخ تحلیلی [8]
بررسی نقش امام سجاد علیه السلام در رهبری شیعه پس از واقعه کربلا محسن رنجبر معاصر فارسی ۱ ۱۸۹ تاریخ تحلیلی
امام سجاد علیه السلام جمال نیایشگر

احمد ترابی

 معاصر فارسی ۱ ۳۲۴ تاریخ تحلیلی
در مکتب پیشوای ساجدان امام علی بن الحسین علیهما السلام علی قائمی معاصر فارسی ۱ ۴۳۲ تاریخ تحلیلی
سیاست و اجتماع در صحیفه سجادیه محمدتقی رهبر معاصر فارسی ۱ ۱۷۱ شرح و ترجمه گفتار
ترجمه و شرح رسالة الحقوق امام سجاد علیه السلام محمد سپهری معاصر فارسی ۱ ۱۹۵ شرح و ترجمه گفتار
صحیفه سجادیه موضوعی محسن غرویان معاصر فارسی

عربی

 ۱ ۹۲۷ شرح و ترجمه گفتار
موسوعة کلمات الامام علی بن الحسین علیهما السلام گروه حدیث پژوهشکده

باقرالعلوم علیه السلام

 معاصر فارسی در دست چاپ شرح و ترجمه گفتار
امام سجاد علیه السلام الگوی زندگی حبیب‌الله احمدی معاصر فارسی ۱ امام‌شناسی
پیشوای چهارم: حضرت امام سجاد علیه السلام هیئت تحریریه

مؤسسه اصول دین

 معاصر فارسی ۱ امام‌شناسی
الامام الرابع الامام علی بن الحسین زین‌العابدین علیه السلام جمعی از محققین محمد عبدالمنعم خاقانی معاصر عربی ۱ ۴۰ [9]
الامام الرابع زین‌العابدین علی بن الحسین علیه السلام محمدحسین قبیسی عاملی معاصر عربی ۱ ۱۲۷
الامام زین‌العابدین علیه السلام سید عبدالرزاق موسوی مقرم معاصر عربی ۱ ۴۳۶
الامام زین‌العابدین علی بن الحسین علیه السلام احمد فهمی محمد معاصر عربی ۱ ۲۰۷
الامام زین‌العابدین عنقود مرصع سلیمان کتانی معاصر عربی ۱ ۶۰
الامام السجاد علیه السلام حسین باقر بغدادی معاصر عربی ۱۹۶
الامام السجاد دراسه تحلیلیه سید جعفر مرتضی عاملی معاصر عربی تاریخ تحلیلی
الامام السجاد قدوه و اسوه سید محمدتقی مدرسی معاصر عربی ۱ ۹۶ امام‌شناسی
الامام علی بن الحسین علیه السلام علیمحمد علی دخیل معاصر عربی ۱ ۱۰۳
الامام علی بن الحسین علیه السلام سید مهدی آیت اللهی معاصر عربی ۱ ۲۸
الامام علی بن الحسین علیه السلام سعید تقی شمس الدین معاصر عربی ۱ ۸۰
الامام علی بن الحسین السجاد سید عبوالودو دامین معاصر عربی ۱ ۱۱۷
بحارالانوار ج ۴۶ محمدباقر مجلسی معاصر عربی ۱ ۲۰۹ امام‌شناسی
بلاغة الامام علی بن الحسین علیهما السلام سید عبدالحسین شرف الدین موسوی معاصر عربی ۱ ۲۹۰ شرح و ترجمه گفتار
جهاد الامام السجاد زین‌العابدین سید محمدرضا حسینی جلالی معاصر عربی ۱ ۳۳۶
الجهاد الصامت فی تحلیل موقف الامام علی بن الحسین فی الصحیفه السجادیه سید محمدصادق صدر معاصر عربی ۱ تاریخ تحلیلی
ترجمه الامام السجاد من تاریخ مدینه دمیش ابن عساکر دمشقی

محمدباقر محمودی

 عربی ۱ ۱۲۰ تاریخ تحلیلی
حیاة الامام زین‌العابدین دراسه و تحلیل باقر شریف قرشی معاصر عربی ۲ ۷۰۰ تاریخ تحلیلی
حیاة الامام علی بن الحسین علیه السلام و تراجم اصحابه کاظم بن جواد ساعدی نجف معاصر عربی ۱ ۴۴۰
الحیاة السیاسیه للامام السجاد علیه السلام نوری حاتم معاصر عربی ۱ ۱۸۵
دراسات عن الامامین علی زین‌العابدین و علی الرضا علیهما السلام محمدعلی اسبر معاصر عربی ۱
الدروع الداودیة فی معاجز العترة الاحمدیة محمدحسین کاشف الغطاء

ملاداود کعبی

 معاصر عربی ۱ ۱۱۳
ذکری وفاة الامام علی بن الحسین زین‌العابدین علیه السلام جمعی از نویسندگان معاصر عربی ۱ ۳۲
زین‌العابدین علیه السلام عبدالحلیم محمود معاصر عربی ۵۰
زین‌العابدین علی بن الحسین علیه السلام عبدالعزیزی سید الاهل معاصر عربی ۱ ۱۱۰
السجاد علی علیه السلام حسین شاکری معاصر عربی ۱ ۳۲۰
شرح قصیده الفرزدق و تخامیسها سلطان علی صابر شوشتری معاصر عربی ۱ ۲۰۵
زین‌العابدین علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب محمد عبدالرحیم معاصر عربی ۱ ۹۶
الصحیفة السجادیه خصائصها و مضامینها شلتاغ عبود معاصر عربی ۱ ۶۰
عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاقوال ملا عبدالله بن ورالله بحرانی اصفهانی قرن ۱۲ عربی ۱ ۳۵۱
فی رحاب الامام زین‌العابدین نافع خفاجی بغداد معاصر عربی ۱
فی رحاب سیاسة الامام زین‌العابدین علیه السلام محمود بغدادی معاصر عربی ۱ ۳۴
فی رحاب الصحیفة السجادیه سید عباس موسوی معاصر عربی ۱
فی رحاب الصحیفه عبدالامیر الورد بغدادی معاصر عربی ۱
فی ظلال الصحیفة السجادیة محمد جواد مغنیه معاصر عربی ۱
الکواکب السماویة فی شرح القصیدة الفرزدقیه محمد سماوی نجفی معاصر عربی ۱
قصیده فرزدق در مدح امام سجاد علیه السلام محمد سماوی نجفی معاصر عربی ۱
المحاورة بین الامام علی بن الحسین علیه السلام و بین الحجاج بن یوسف الثقفی محمد عبدالله الکاظمی معاصر عربی ۱ ۶۴
منهاج التحرک عند الامام السجاد علیه السلام عبدالکریم آل نجف معاصر عربی ۱ ۱۲۵
النظریة السیاسة لدی الامام زین‌العابدین علیه السلام محمود بغدادی معاصر عربی ۱ ۴۵۰
و سلاحه البکاء کمال السید معاصر عربی ۱ ۱۵۹
وفاة الامام السجاد علی بن الحسین علیه السلام حسین بن علی عصفوری بلادی بحرانی قرن ۱۳ عربی ۱ ۵۶
ولاده امام زین‌العابدین علیه السلام سید محمدحسین طالقانی معاصر عربی ۱ ۳۱
امام چهارم علیه السلام پاسدار انقلاب خونین کربلا علی اکبر حسنی معاصر فارسی ۱ ۲۱۵
پژوهشی در زندگی امام سجاد علیه السلام سید علی خامنه ای معاصر فارسی ۱ ۸۰
امام زین‌العابدین علیه السلام یادگار کربلا عبدالامیر فولادزاده معاصر فارسی ۱ ۴۵
امام سجاد علیه السلام و داستان حره رضا استادی معاصر فارسی ۱ ۲۵
پیامی از صحیفه سجادیه علاءالدین حجازی معاصر فارسی ۱ ۸۸
پیشوای چهارم حضرت امام سجاد علیه السلام گروهی از نویسندگان معاصر فارسی ۱ ۵۴
تحلیلی از زندگانی امام سجاد علیه السلام باقر شریف قرشی محمدرضا عطایی معاصر فارسی ۲ ۱۲۶۰
امام زین‌العابدین امید امیدوار معاصر فارسی ۱ ۳۲
امام سجاد علیه السلام الف کاویانی معاصر فارسی ۱ ۶۳
جلد یازدهم بحارالانوار محمدباقر مجلسی موسی خسروی معاصر فارسی ۱ ۲۶۷
تعزیه سجاد علیه السلام عبدالجواد خراسانی معاصر فارسی ۱ ۳۲
امام سجاد علیه السلام جمال نیایشگران احمد ترابی معاصر فارسی ۱ ۳۲۸
چراغ روشن در دنیای تاریک، یا زندگانی امام سجاد علیه السلام سید جعفر شهیدی معاصر فارسی ۱ ۲۳۲
حضرت امام سجاد علیه السلام مهدی رحیمی معاصر فارسی ۱ ۱۲۰
حضرت سجاد علی بن الحسین علیه السلام فضل‌الله کمپانی معاصر فارسی ۱ ۳۳۵
حضرت علی بن الحسین زین‌العابدین عبدالمنتظر قدوسیان معاصر فارسی ۱ ۳۲
خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان امام سجاد علی بن الحسین علیه السلام جعفر حایری احمد صادقی اردستانی معاصر فارسی ۱ ۳۳۵
در رهگذر کوفه و شام و خطبه‌های امام سجاد و آثار آن حسین عمادزاده اصفهانی معاصر فارسی ۱
زندگانی امام زین‌العابدین علی بن حسین علیه السلام سید محسن امین عاملی حسین وجدانی قرن ۱۳ فارسی ۱ ۱۱۹
زندگانی امام زین‌العابدین علیه السلام حسین حماسیان معاصر فارسی ۱ ۶۴
زندگانی امام زین‌العابدین علیه السلام عبدالعزیز سید الاهل حسین وجدانی معاصر فارسی ۱ ۱۰۹
زندگانی امام چهارم حضرت امام سجاد علیه السلام هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق معاصر فارسی ۱
زندگانی امام چهارم حضرت زین‌العابدین علیه السلام حسین عمادزاده اصفهانی معاصر فارسی ۱ ۴۷۷
رهبر آزادگان سید ساجدان علی بن الحسین علیه السلام سید عبدالرزاق موسوی مقرم مرتضی فهیم کرمانی معاصر فارسی ۱ ۵۲۸
اه و رسم زندگی از نظر امام سجاد علی گلزاده غفوری معاصر فارسی ۱ ۲۲۳
دنیای ناشناخته نیایش علیرضا تقدس معاصر فارسی ۱ ۸۸
زندگانی امام زین‌العابدین علیه السلام سید عبدالرزاق موسوی مقرم حبیب روحانی معاصر فارسی ۱ ۶۲۹
زندگانی امام سجاد علیه السلام سید عبدالرزاق موسوی مقرم عزیزالله عطاردی قوچانی معاصر فارسی ۱
زندگانی با سعادت امام سجاد علیه السلام مرتضی جوادی معاصر فارسی ۱ ۳۲۳
زندگانی علی بن الحسین علیه السلام سید جعفر شهیدی معاصر فارسی ۱ ۲۳۰
زندگانی علی بن الحسین ملقب به سجاد محمد رسول بازرگانی معاصر فارسی ۱ ۱۱۴
زندگی و سیمای حضرت امام علی بن الحسین زین‌العابدین علیه السلام سید محمدتقی مدرسی محمدصادق شریعت معاصر فارسی ۱ ۱۰۸
زندگینامه و خطبه امام سجاد علیه السلام در شام علی محمدی معاصر فارسی ۱ ۴۸
زین‌العابدین علیه السلام عبدالعزیز سید الاهل حسین فلاح معاصر فارسی ۱
ستارگان درخشان محمدجواد نجفی معاصر فارسی ۱ ۲۸۸
سجادیه زنجانی سید مجتبی حسینی میرصادقی زنجانی معاصر فارسی ۱ ۱۵۵
سخنان امام سجاد علی بن الحسین (از سلسله سخنان کوتاه پیشوایان مذهبی) محمدهادی فقهی معاصر فارسی ۱ ۶۸
سخنان سجاد علیه السلام ناصرالدین صاحب‌الزمانی معاصر فارسی ۱ ۲۵
سرچشمه‌های نور: امام سجاد علیه السلام گروه نویسندگان معاصر فارسی ۱ ۹۶
شام غریبان رضا شیرازی معاصر فارسی ۱ ۱۱۹
شرح زندگانی چهارمین امام شیعیان علی بن الحسین علیه السلام سیدالسجادین علی پناه معاصر فارسی ۱ ۷۷
علی بن الحسین علیهما السلام کیست؟ سید جواد سجادی نجف آبادی معاصر فارسی ۱ ۳۳۰
فریاد یک رهبری محمد یوسف حریری معاصر فارسی ۱ ۱۵۷
کتابشناسی امام چهارم سید جمال حیدری معاصر فارسی ۱ ۲۴
معصوم ششم حضرت امام زین‌العابدین علیه السلام سید مهدی آیت اللهی معاصر فارسی

اردو

 ۱ ۲۳ کودک و نوجوان
مکتب سجاد علی شریعتی معاصر فارسی ۱ ۶۳
مناجاتهای حضرت سجاد علیه السلام یا سخنان امام زین‌العابدین معاصر فارسی ۱ ۱۱۴
نکته‌های اخلاق و عرفان در مناجات سید ساجدان محسن غرویان معاصر فارسی ۱ ۵۶
نگاهی بر زندگی امام سجاد علیه السلام محمد محمدی اشتهاردی معاصر فارسی ۱ ۱۴۴
امام زین‌العابدین علی بن الحسین علیه السلام سید ضیاء الحسن موسوی کنتوری معاصر اردو ۱ ۱۱۰
حضرت امام زین‌العابدین علیه السلام گروهی از نویسندگان سید احمد علی عابدی فیض آباد معاصر اردو ۱ ۵۳
ضرت امام زین‌العابدین علیه السلام کی سوانح حیات گروه نویسندگان

ملک صادق علی عرفانی

 معاصر اردو ۱ ۱۷۷
الحیاة العابدیة غلامعلی بهاونگری هندی معاصر اردو ۱ ۱۲۰
سوانح امام زین‌العابدین علیه السلام سید مظهر حسن سهارنپوری هندی معاصر اردو ۱
سوانح امام زین‌العابدین سید علی جعفری معاصر اردو ۱
سیره علی بن الحسین علیه السلام معاصر اردو ۱
صحیفة العابدین فی حیاة الامام زین‌العابدین و سید السجادین علیه السلام سید اولاد حیدر بلگرامی معاصر اردو ۱
مناقب اهل البیت علیه السلام (ترجمه قصیده فرزدق در مدح امام سجاد علیه السلام به اردو) معاصر اردو ۱

پانویس
  1. Imam Ali ubnal Husain 2009, p. 28
  2. میرقادری، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲۴.
  3. Kohlberg, “Zayn al-ʿĀbidīn”, EI2.
  4. میرقادری، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۲۹.
  5. Kohlberg, “Zayn al-ʿĀbidīn”, EI2.
  6. شهیدی، زندگانی علی بن الحسین (ع)، ۱۴۵.
  7. Kohlberg, “Zayn al-ʿĀbidīn”, EI2.
  8. «سیری در کتاب‌شناسی امام سجاد (ع)». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۰.
  9. «کتابنامه امام سجاد (ع)». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۷.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.