کراتیلوس (افلاطون)
کراتیلوس نام یکی از کتاب‌های نوشته افلاطون، فیلسوف یونانی است که به گفتگوی میان سقراط، کراتیلوس و هرمگنس می‌پردازد.
| محاورات افلاطون |
|---|
 |
| مکالمات دوره سقراطی |
| مکالمات دوره انتقال |
|
| مکالمات دوره کمال |
| مکالمات دوره سالخوردگی |
| مکالمات جعلی (منتسب به افلاطون) |
|
 درگاه فلسفه |
خلاصهٔ مکالمه
این نوشته گفتگویی است میان سقراط، کراتیلوس و هرمگنس. هرمگنس دیدگاه سقراط را دربارهٔ این گفتهٔ کراتیلوس جویا می‌شود که: نام‌ها طبیعی هستند و نه نتیجهٔ همرایی اجتماعی (قراردادی‌گری). سقراط از او شرح بیشتری می‌خواهد و او می‌گوید از آنجا که ما به آسانی می‌توانیم نام برده‌های خود را تغییر دهیم و نام نو به همان اندازهٔ نام پیشین حقیقی است پس نام‌ها تنها در پی پذیرفته شدن در گروه و خو کردن به آن از آن فرد می‌شوند.
سقراط می‌گوید در صورت درست بودن سخن تو اگر من یک اسب را انسان و یک انسان را اسب بنامم در حالی که دیگران اسب را اسب و انسان را انسان می‌نامند، من همان اندازه بحق هستم که دیگران. و هرمگنس می‌گوید آری. سقراط می‌گوید پس تو به دنبال اندیشه‌ای می‌گردی که درستی انگارهٔ تو را نمایان سازد. و از آنجا که نام را کوچک‌ترین بخش زبان می‌دانستند نتیجه گرفتند که نام باید جزئی از این اندیشه باشد و نه بر عکس یعنی دلیل بیرون از نام و در بر گیرندهٔ آن است. از سوی دیگر هر دو بر درست بودن نام همرای بودند و گفتگو بر سر سرچشمهٔ آن بود پس هر دو این را پذیرفتند که نام یک پارهٔ درست از اندیشه‌ای است که در پیش می‌گردند و از این رو سقراط این درستی را به کل آن اندیشه گسترش می‌دهد ولی هرمگنس می‌گوید این حقیقت از فردی به فرد دیگر می‌تواند دگرگون شود که در پی آن سقراط گفتگویی بر رد نسبی بودن حقیقت آغاز می‌کند.