کردهای قزوین
کردهای قزوین از ایلات،سلطانشاه، میراشه، ، محمدبیگی، زنگیوند، ، درویشوند،غیاثوند برقی پور، مافی، بهتوئی، پاپلی، یعقوبخانی، سلخوری، کردهای کرمانج قوچان و کیماسی هستند. [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
«حضور طوایف مردم کرد در شهرستان قزوین را بعضی در عهد شاه عباس و برخی در دوران نادرشاه دانسته اند. گروهی نیز زمان حضور این طوایف را در دوران آقامحمدخان قاجار می دانند. ظاهراً این طوایف پیش از دوران قاجاریه در قزوین حضور داشته‌اند. در صورتی که اگر در زمان آقامحمدخان آنها را به این شهرستان آورده بودند هم در خاطر مردان آنها سینه به سینه محفوظ می‌ماند و هم در تاریخ قاجاریه ذکر می‌شد».[5]
«طوایف اکراد را هم ممکن است تصور نمود که شاهنشاه صفوی بحدود قزوین حضور یافته اند و در دهستانهای غربی و شمال غربی در برابر شاهسونها مکان داده باشد که اگر طوایف مزبور بخیال خودسری و گردنکشی افتادند با نیروی اکراد آنها را سرکوب کند و اگر اکراد بیاغیگری برخاستند به کمک شاهسونها بتادیب آنها بپردازد. چون قسمتی از شاهسونهای اطراف قزوین به «شاهسون بغدادی» معروفند احتمال داده می‌شود آنها را از پیرامون بغداد به آنجا کوچ داده باشند».[5]
«بالجمله طوایف کردها در دهستانهای طارم و قاقازان و دودانگه و رودبار و الموت و کوهپایه و فشاریات و فشگلدره، اکثر تخته قاپی و در دهات سکونت دارند. معذالک عده‌ای نیز به قشلاق _ ییلاق میروند. قشلاق آنها «طارم» و سواحل رودخانهٔ شاهرود و خاک عمارلو است و ییلاقشان قاقازان و اطراف جاده رشت و دامنه البرز کوه و غیره‌است».[5]
محله نواب قزوین
این محله تقریباً شکل یک مثلث است که از سه سو توسط رودخانه، آهنگر بازار و خیابان اسدآبادی محدود شده و از بن‌بست‌هایی مجاور هم تشکیل شده‌است که انها کردهای کرمانج ماکو هستند.[8]
محل زندگی طوایف کرد در اطراف قزوین
« روستای قزل دره . روستای شیرین سو . الوندی . ناصری . در دهات های اسبوین، انجلیق، امیرآباد امیر امجد، پشام، توت چال، تیاندشت، تله جین، جرن چاک، چلک، خروس، خشکنات، داغدشت، سنگ چاله، غیاث آباد، قانشار بلاغ، قزقلعه (قره دره)،دهستان قاقزان و روستای شاه تپه،اوچ تپه،گاو دره،دهستان کاوند، ککه جین دره، کشکور قره‌چم، گشنه‌رود، گورد، گندم چال، گوراندشت بزرگ، گوراندشت کوچک، مزرعهٔ زرد چشمه، مزرعه محمودی، میانج واقع در دهستانهای اقبال و رودبار و قاقزان سکونت دارند. عده‌ای از سکنهٔ مزبور که ملتزم به ییلاق و قشلاق نیستند در آبادیهای ذیل ساکنند: پشام، تیاندشت، غیاث آباد، قنشار بلاغ، قزقلعه، کاکوهستان، ککه جین دره، کشکور قره چم، گشنه رود، گورد، مزرعهٔ محمودی و میانج. بقیهٔ سکنه دهات مذکور در فوق تغییر مکان می‌دهند. ییلاق آنها در فشال و تلمبه سر ۱۲ کیلومتری توت چال و سوخته چنار است. زمستانها نیز برای قشلاق به شیرین سو و قره دره (عمارلو) و شارلق، اروس آباد، چهار طاقی، گزوان (تارم)، کنار رودخانهٔ شاهرود و کاکوهستان، توت چال (رودبار)، پل انبوه و ملا علی (مقصود دره ملاعلی است در راه قزوین به منجیل) میروند. به عبارت دیگر از پل انبوه تا پل لوشان سکونت دارند یا در حرکتند».[5]
روستاهای کردنشین قزوین
در زیر نام روستاهای کردنشین استان قزوین آورده شده‌است.
شهرستان آبیک
- روستای کوندج
- روستای میانکوه
- روستای مالی آباد
- روستای باقرآباد
- روستای زاغه
- روستای حسین آباد
- روستای قزانچال
کردهای آبیک از ایل یاغی های فراری هستند
بخش مرکزی شهرستان قزوین
- روستای محمدآباد(مافی)
- روستای اکبرآباد (ایل باجلان)
- روستای اسماعیل آباد قزوین(باجلان و مافی)
- روستای نجم آباد (باجلان و کیماسی)
- روستای امیرآباد(محمد بیگی)
- روستای همت آباد
منطقه الموت
- روستای کاکوهستان (محمد بیگی)
- روستای احمدآبادلات
- روستای طیاندشت (کیماسی. سلخوری)
- روستای کنگرین
- روستای گشنه رود(کردهای طایفه یارکه سلخوری و تات‌ها ساکن این روستا هستند)
بخش کوهین
- روستای خشکنات(خاتونی سلخوری)
- روستاهای بابر علیا و سفلی(درویشوند)
- روستای شاه تپه (یاربیگی درویشوند)
- اوچ تپه(درویشوند)
- روستای امیرآباد(محمدبیگی سلخوری)
- دره گنجعلی
- گوی دره(زنگی وند، صفی خرم)
- سرسنگ(درویشوند و پیربیگ درویشوند)
- جای زکی(زنگیوندو زنگیوند درویشوند)
- چوبدره(پیربیگ درویشوند. رنجبر)
- گل زرد(میراشه)
- گزگیر(سلطانشاه)
- قپان(غیاثوند، درویشوند)
- استین در بالا و پایین (شمسینی غیاثوند)
- مریم چمن(اسپندار.غیاثوند)
- روستای بک باغی کوهین
- روستای میانج کوهین(سلخوری و باجلان)
- روستای قیزیل‌دره(غیاثوند)
- روستای خزران کوهین(در این روستا اقوام ترک و کرد غیاثوند به‌طور مشترک ساکنند)
- روستای قانشار بلاغ کوهین
- روستای ناصری (خالی از سکنه)
- روستای سوخته‌چنار
- بخش طارم سفلی
- روستای طرازان سفلی
- روستای طرازان علیا
- روستای حسنخانی
- روستای شیرین سو
- روستای کشکور
- روستای قره چم
- روستای زرین خانی
شهرستان رودبار در استان گیلان
- زکابر
- دشترز
- جلالده
- سنگرود
- کرماک بالا و پایین
- سیبُن
- کرفچال
- کره رود
- شهرکوه
- قسمتی از روستای لیاول علیا
- گنجه
- کلایه
- گوپل
- چلگاسر
- پارودبار
- بخشی از شهر لوشان
کردهای شهرستان رودبار در استان گیلان عمدتاً کرمانج و از ایل عمارلو هستند.
منابع
- کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران
- ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.
- آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
- کامران مافی؛ بررسی ساخت واژه و دستگاه فعل در گویش کردی طایفه مافی منطقه قزوین؛ به راهنمایی: محمد ضیاحسینی. پایان‌نامه (کارشناسی ارشد) - دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۷۴
- سیّد محمّدعلی گلریز. مینودَر یا باب‌الجنّه قزوین. دو جلّد
- دهخدا. لغت‌نامه دهخدا: غیاثوند
- کیهان. جغرافیای سیاسی. ص. ۱۱۲: غیاثوند
- غزنویان، زهرا: بررسی امکان انطباق مفهوم «محله» بر مناطق مختلف شهری؛ مطالعه تطبیقی سه منطقه در شهر قزوین بایگانی‌شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine. در: فصلنامه انسان‌شناسی.