کودتای ۱۹۷۳ شیلی

کودتای ۱۹۷۳ شیلی (به اسپانیایی: Golpe de Estado en Chile de 1973) کودتای نظامیان به رهبری آگوستو پینوشه علیه دولت سالوادور آلنده، رئیس جمهور شیلی بود که در روز یازدهم سپتامبر سال ۱۹۷۳ اتفاق افتاد. این واقعه یکی از مهم ترین حوادث تاریخ شیلی و بخشی از جنگ سرد به حساب می‌آید. کودتاگران از حمایت مستقیم ایالات متحده در براندازی دولت برخوردار بودند. مشاجرهٔ تاریخ‌نویسان بر سر جنبه‌های مختلف این کودتا همچنان ادامه دارد.

کودتای ۱۹۷۳ شیلی
بخشی از تاریخ شیلی و جنگ سرد

بمباران کاخ ریاست‌جمهوری در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳
تاریخ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ میلادی
مکانشیلی
نتیجه
  • سقوط دولت حاکم
  • خودکشی سالوادور آلنده
  • حاکمیت شورای نظامی به رهبزی آگوستو پینوشه
طرفین درگیر

حکومت شیلی
جنبش چپ انقلابی
"گروه دوستان شخصی" پشتیبانی توسط:

 کوبا
 اتحاد جماهیر شوروی

نیروهای دفاعی شیلی

  • ارتش شیلی
  • نیرو دریایی شیلی
  • نیرو هوایی شیلی
  • Carabineros de Chile

پشتیبانی توسط:
ایالات متحده آمریکا

برزیل
فرماندهان و رهبران
سالوادور آلنده †
Max Marambio
Miguel Enríquez		 آگوستو پینوشه
José Toribio Merino
Gustavo Leigh
César Mendoza
تلفات
در مجموع ۶۰ کشته
تظاهرات ۳۱ سال پس از کودتا

سیاست شیلی برای دهه‌ها مورد ستایش قرار گرفته بود، در دوره‌ای که بقیه کشور‌های آمریکای جنوبی گرفتار رژیم های نظامی قرار داشتند. کودتای شیلی به سقوط دموکراسی شیلی و دولت های دموکراتیک در شیلی ، که از سال ۱۹۳۲ انتخابات دموکراتیک برگزار کرده بودند، پایان داد. [1] پیتر وین، مورخ، کودتای ۱۹۷۳ را یکی از خشونت بارترین وقایع تاریخ شیلی توصیف کرد. که توسط آمریکا حمایت می‌شد. [2]یک جنبش شورشی ضعیف علیه رژیم پینوشه در شیلی توسط عناصر همدل با دولت سابق آلنده حفظ شد. یک طرح پیشنهادی بین المللی در سال ۱۹۸۸ با انتقال مسالمت آمیز دولت نظامی شیلی به یک دولت غیرنظامی منتخب دنبال شد.

در جریان حملات هوایی و حملات زمینی قبل از کودتا، آلنده آخرین سخنرانی خود را انجام داد و قول داد در کاخ ریاست جمهوری بماند و در صورت انتخاب تبعید برای او، از پیشنهاد خارج شدنش از کشور خودداری می‌کند. [3] در روایت شاهدان حاضر در صحنه در روایت مرگ آلنده اتفاق نظر دارند که وی خود را در قصر کشته است. [4][5]

در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۰ شیلی، سالوادور آلنده با تفاوت بسیار کمی بیشترین مقدار آرا را بدست آورد و با ۳۶٫۶ درصد آرا از خرخه الساندرو رودریگز (رئیس‌جمهور سابق شیلی با گرایش‌های محافظه کار) با ۳۵٫۸ درصد آرا، و رادومیرو تومیک (با گرایش‌های دموکرات مسیحی) با ۲۷٫۹ درصد آرا جلو افتاد. از سالوادور آلنده به عنوان اولین رئیس‌جمهور مارکسیست که با رأی و دموکراسی به قدرت رسید نام می‌برند.[6] به دلیل این‌که آلنده اکثریت مطلقی به‌دست نیاورد، برای انتخاب شدن‌اش نیاز به یک رأی اضافی از طرف مجلس ملی شیلی داشت. برطبق قانون اساسی شیلی، این رأی باعث منصوب شدن سالوادور آلنده به پست رئیس‌جمهوری شیلی شد.

بخش‌های مختلفی از جامعهٔ شیلی، و هم‌چنین ایالات متحده آمریکا، به رئیس‌جمهور شدن آلنده اعتراض داشتند. آمریکا به‌همین دلیل فشار اقتصادی و دیپلماتیک زیادی روی دولت شیلی آورد. در ۱۱ سپتامبر، ۱۹۷۳ ارتش با همراهی سازمان سیا سالوادور آلنده را برکنار کرد. آلنده در این کودتا، به همراه نزدیک به سه هزار نفر از یارانش کشته شد و آگوستو پینوشه قدرت را در دست گرفت.

روند کودتا

تلاش‌های سالوادور آلنده برای بازسازی اقتصاد شیلی منجر به افزایش تورم و کمبود مواد غذایی در کشور شد. اعتصاب در بخش‌های مختلف کشور را فلج کرد.

در اوت سال ۱۹۷۳، آلنده افسران ارتش را وارد دولت کرد. در آن زمان آگوستو پینوشه به عنوان فرمانده ارتش انتخاب شد. دو حزب اصلی مخالف خواستار استعفای سالوادور آلنده شدند و او از هوادارانش خواست تا از او حمایت کنند. پس از آن که سالوادور آلنده به درخواست معترضان در مورد کناره‌گیری از قدرت توجه نکرد، جنگنده‌های نیروی هوایی با راکت و بمب به کاخ ریاست جمهوری حمله کرده و تانک‌ها به سوی مقر ریاست جمهوری آتش گشودند.

به گفته منابع نظامی، آلنده خواستار آتش‌بسی ۵ دقیقه‌ای شد تا بتواند استعفا بدهد، اما نیروهای ارتش با اشاره به این که تک تیراندازهای وفادار به رئیس‌جمهور از ساختمان‌های مجاور کاخ ریاست جمهوری در حال تیراندازی هستند، با این درخواست آلنده مخالفت کردند.

گفته شده دست کم ۱۷ بمب بر کاخ ریاست جمهوری ریخته شد. بنا به گفته منابع رسمی، سالوادور آلنده به هنگام یورش نیروهای نظامی به کاخ با اسلحه خودکشی کرد.

دولت او در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ و با کودتایی نظامی به رهبری ژنرال پینوشه، فرمانده ارتش، سرنگون شد. به این ترتیب آگوستو پینوشه، فرمانده ارتش خود را به عنوان رئیس‌جمهور جدید معرفی کرد. گزارش‌ها از کشته شدن هزاران نفر و مفقود شدن ده‌ها نفر در جریان این کودتا که از حمایت و پشتیبانی سیا برخوردار بود، حکایت دارد.[6]

تأثیرات کودتا

در ۱۱ سپتامبر ۲٠۱۳ صدها شیلیایی به یاد کسانی که طی کودتا "ناپدید شدند" در خیابان های سانتیاگو مرده ظاهر شدند. [7]

بعدها تعدادی از فیلم‌های جدید، نمایش‌های تئاتر و نمایشگاه‌های عکاسی برگزار شد تا بدرفتاری‌ها و سانسورهای دیکتاتوری را روشن کنند. [8] تعداد کتاب‌های جدید منتشر شده در این زمینه در سال ۲٠۱۳ به حدی بود که رونق تحریریه را تشکیل می‌داد.[9][10] موزه حافظه و حقوق بشر همچنین مجموعه‌ای از سوابق طبقه‌بندی نشده سیا، اف‌بی‌آی، وزارت دفاع و کاخ سفید را نشان می‌دهد که نقش ایالات متحده در کودتا و دیکتاتوری بعد کودتا را نشان‌می‌دهد.[11] همایش‌ها و مراسم‌هایی با موضوع کودتا نیز برگزار شد. سریال‌ها و مصاحبه‌های مختلفی از سیاستمداران با موضوع کودتا و دیکتاتوری در سال ۲٠۱۳ از تلویزیون شیلی پخش شد.[12]

این کودتا نه تنها مسیر سیاسی شیلی را تغییر داد، بلکه تأثیر بسزایی در صحنه سیاسی کشورهای دیگر آمریکایی لاتین در دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی داشت.[13]

جستارهای وابسته
  • پیمان فرار

منابع
  1. Weimer, Tim (2007). Legacy of Ashes: The History of the CIA. New York: Doubleday.
  2. Winn, Peter (2010). "Furies of the Andes". In Grandin & Joseph, Greg & Gilbert (ed.). A Century of Revolution: Insurgent and Counterinsurgent Violence during Latin America’s Long Cold War. Durham, NC: Duke University Press. p. 259. ISBN 978-0-8223-9285-9.
  3. Salvador Allende's Last Speech – Wikisource". Wikisource. Retrieved 19 November 2011.
  4. Davison, Phil (20 June 2009). "Hortensia Bussi De Allende: Widow of Salvador Allende who helped lead opposition to Chile's military dictatorship". The Independent. London. Retrieved 20 April 2010.
  5. Gott, Richard (12 September 2009). "From the archive: Allende 'dead' as generals seize power". The Guardian. London. Retrieved 20 April 2010.
  6. http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/09/130909_l42_pics_military_coup_chile.shtml
  7. Protesta a 40 años del golpe en Chile".
  8. Protesta a 40 años del golpe en Chile"
  9. Waldman, Gilda (2014). "A cuarenta años del golpe militar en Chile. Reflexiones en torno a conmemoraciones y memorias". Revista Mexicana de Ciencias Políticas y Sociales (in Spanish). 59 (221): 243–265. doi:10.1016/S0185-1918(14)70823-2.
  10. Protesta a 40 años del golpe en Chile"
  11. Peter Kornbluh, ed. (11 September 2017). "Chile: Secrets of State". National Security Archive. Retrieved 6 August 2018.
  12. Waldman, Gilda (2014). "A cuarenta años del golpe militar en Chile. Reflexiones en torno a conmemoraciones y memorias". Revista Mexicana de Ciencias Políticas y Sociales (in Spanish). 59 (221): 243–265. doi:10.1016/S0185-1918(14)70823-2.
  13. http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/09/130911_l51_chile_coup_anniversary.shtml
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.