یک بام و دو هوا
«یک بام و دو هوا» یا استاندارد دوگانه (به انگلیسی: double standard) اصطلاحی است برای اشاره به تبعیض و بی‌عدالتی؛[1] زمانی که در شرایط یکسان برای افراد متفاوت، مجموعهٔ متفاوتی از اصول یا قوانین اعمال می‌گردد. چنین عملکردی بر خلاف اصول اولیه عدالت شناخته می‌شود.
در برخی فرهنگ‌ها برخی رفتارها توسط گروهی از مردم پذیرفته است، اما انجام همان رفتار توسط گروه دیگری از مردمان ناپذیرفتنی و تابوست.
ریشهٔ اصطلاح «یک بام و دو هوا» در زبان فارسی
این اصطلاح از داستانی قدیمی به شرح زیر ریشه گرفته شده است:[2]
پیرزنی با عروس و دامادش در خانه‌ای زندگی می‌کردند. شبی تابستانی بود و هوا گرم، پس همه روی پشت‌بام خوابیده بودند. یک طرف بام داماد و دخترِ زن می‌خوابیدند و طرف دیگر بام، عروس و پسرش. پیرزن دید که پسر و عروسش به هم چسبیده خوابیده‌اند، آنها را بیدار کرد و گفت: «هوای به این گرمی خوب نیست به هم چسبیده باشید، از هم جدا بخوابید!» سپس متوجه دختر و دامادش شد که جدا از هم خوابیده بودند. گفت: «هوای به این سردی، خوب نیست از هم جدا بخوابید! بروید کنار هم!» عروس که این طور دید بلند شد و گفت:
| قربون برم خدا را | یک بام و دو هوا را | |
| یک بر بام سرما را | یک بر بام گرما را |
و از همان‌جا این ضرب‌المثل به وجود آمد و بین مردم رایج گردید.
نسخهٔ دیگری از شعر بالا، به این صورت نقل شده:
| قربون برم خدا را | یک بام و دو هوا را | |
| یک بر بوم زمستون | یک بر بوم تابستون |
جستارهای وابسته
منابع
- «لغت‌نامه دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۴.
- http://banakvagoonagoon.blogfa.com/post-144.aspx
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Double standard». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۷.