آب مجازی
آب پنهان یا آب مجازی یا آب نهفته مفهومی است که توسط پرفسور تونی آلن در سال ۱۹۹۳ معرفی شد، آب پنهان به مجموع حجم آبی که در مراحل مختلف تهیه، تولید و ارائه یک محصول (غذا، کالا، انرژی یا خدمات) به صورت مستقیم یا غیرمستقیم استفاده می‌شود، برابر با آب پنهان (نهفته) یا آب مجازی آن محصول است. مثلا برای تولید یک کیلو مرغ اب برای خوراک مرغ، برای رشد دانه ای ک مرغ انرا میخورد، برای ابزار الات ذبح مرغ، شست و شوی مرغ و ....
آب واقعی برای تولید مقدار مشخصی از محصولات
| کالا | لیتر |
|---|---|
| ساختن یک خانه مسکن | ۶۰۰۰۰۰۰ |
| یک لیوان شیر (۲۰۰ میلی‌لیتر) | ۲۰۰ |
| یک فنجان قهوه (۱۲۵ میلی‌لیتر) | ۱۴۰ |
| یک عدد سیب (۱۰۰ گرمی) | ۷۰ |
| یک عدد سیب‌زمینی (۱۰۰ گرمی) | ۲۵ |
| یک پیراهن نخی در اندازه متوسط | ۴۱۰۰ |
| یک کاغذ A۴ | ۱۰ |
| یک جفت کفش با چرم گاو | ۸۰۰۰ |
| ساندویچ همبرگر (۲۵۰ گرمی) | ۲۴۰۰ |
| یک قالب پنیر (۵۰۰ گرمی) | ۲۵۰۰ |
| گوشت گاو (١٠٠٠ گرمی) | ١۵٠٠٠ |
به عبارت دیگر آب مجازی مقدار آبی است که یک کالا یا یک فراورده کشاورزی طی فرایند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می‌باشد.[1] مثلاً برای تولید یک کیلوگرم گندم ۱۳۰۰ لیتر آب مصرف شده‌است. صفت مجازی در این تعریف بدان معناست که بخش عمده آب مصرف شده طی فرایند تولید، در محصول نهایی وجود فیزیکی ندارد، و در حقیقت بخش بسیار ناچیزی از آب مصرفی در پایان به عنوان آب واقعی در بافت محصول باقی خواهد ماند. نکته مهم اینکه، صفت مجازی به معنای غیر واقعی نیست، بلکه آب واقعی، حجم راستین آبی است که پیشتر مصرف شده‌است.
شرایط اقلیمی و فرهنگی، مکان تولید، مدیریت و برنامه‌ریزی در میزان و حجم آب واقعی کالا مؤثر است و مقدار آن در مورد یک کالا در مناطق مختلف جهان متفاوت می‌باشد.
سرانهٔ آب مصرفی
اگر شما یک فرد گوشت‌خوار در ایالات متحد آمریکا، یا اروپا باشید، برای اینکه یک تصویر کلی از میزان مصرف آب هر ساله‌تان داشته باشید، یک خانه را تصور کنید. یک خانهٔ سه طبقهٔ بزرگ با سه اتاق جادار در هر طبقه. این خانه، ۱۰ متر بلندا و ۱۰ متر پهنا دارد. این خانه را تا آخرین اتاق و راهرو پر از آب کنید. این مقدار آبی است که شما به‌طور سالانه مصرف می‌کنید.[2]
به‌طور کلی آب مصرفی فرد صرف چهار مقوله می‌شود:[2]
- بخش بسیار کوچکی از این آب صرف نوشیدن می‌شود. آب مورد نیاز برای رفع تشنگی حداکثر یک کمد بزرگ از این خانه را شامل می‌شود.
- حمام، آشپزی، شستشوی ظرف و لباس، توالت- تنها کمی بیشتر از مصرف آب برای رفع تشنگی. شاید به اندازهٔ یک اتاق پر از آب. (۵٪)
- غیر از مواد غذایی، برای تمامی چیزهای دیگری که خریداری می‌کنیم، حدود یک اتاق دیگر آب مصرف می‌شود.
- و بقیهٔ آب مصرفی، صرف مواد غذایی می‌شوند. (۹۰٪)
آب مجازی در رژیم گیاه‌خواری و گوشت‌خواری
گوشتی که افراد گوشت‌خوار مصرف می‌کنند، باعث مصرف بیشترین میزان آب در زندگی‌شان است.[3] بسیار بسیار بیشتر از آبی که برای استحمام، شستشوی لباس یا ظروف یا نوشیدن استفاده می‌شود. برای رژیم یک فرد گوشت‌خوار در ایالات متحد آمریکا و اروپا، به‌طور متوسط روزانه حدود ۵ مترمکعب آب مصرف می‌شود. این رقم به این معنی است که تنها برای سیر کردن و سیراب کردن هر فرد گوشت‌خوار، روزانه حدود ۱۵ وان پر از آب مصرف می‌شود.[3]
غیرگوشت‌خواران در رابطه با مصرف آب، می‌توانند خود را اندکی صرفه‌جوتر بدانند؛ آنها روزانه تنها حدود ۸ وان پر از آب مصرف دارند. میلیون‌ها نفر افرادی را در نظر بگیرید که در جوامع غربی زندگی می‌کنند، و همین‌طور تمامی آن وان‌های پر از آب را در نظر بگیرید. این یک رقم بسیار بزرگ است.[3]
پانویس
- برداشت آزاد از «آب پنهان» - اثر تونی آلن- جلد اول: ترجمه آرش حسینیان، مریم بیرمی - در دست چاپ- صفحهٔ ۲۱
- برداشت آزاد از «آب واقعی» - اثر تونی آلن-2011- جلد اول: ترجمه آرش حسینیان، مریم بیرمی - در دست چاپ-صفحهٔ ۲۵
- برداشت آزاد از «آب واقعی» - اثر تونی آلن-2011- جلد اول: ترجمه آرش حسینیان، مریم بیرمی - در دست چاپ- ص21