آثار الباقیه عن القرون الخالیه

آثار الباقیه عن القرون الخالیه (به فارسی: اثرهای مانده از سده‌های گذشته) کتابی نوشتهٔ ابوریحان بیرونی، نویسنده و دانشمند ایران زمین است.[1] این کتاب مطالعه تطبیقی تقویم‌های فرهنگ‌ها و تمدن‌های گوناگون، درهم‌بافته با ریاضیات، نجوم، اطلاعات تاریخی، به همراه کاوش در سنن و مذاهب ملت‌های گوناگون است. بیرونی در این تألیف ارجمند به مقوله‌هایی نظیر گاهشماری و تقویم ملل مختلف، تاریخ ایران و بابل و روم، جشن‌ها و اعیاد ایرانیان و دیگر اقوام، ادیان و آثار مقدس دین یهود، زردشتی، مانوی، صائبی، مزدک و … پرداخته و نظرات ارزشمند عالمانه‌ای در این باره ارائه نموده‌است. آثار الباقیه در سال ۳۹۰ تا ۳۹۱ هجری به پایان رسید و جزو نخستین آثار بیرونی است که تقریباً در بیست سالگی او توسط دربار قابوس در گرگان گردآوری شد. نسخه‌ای از این کتاب به خط ابن الکتوبی و متعلق به اوایل قرن چهاردهم میلادی در زمان فرمانروایی ایلخانان، اکنون باقی مانده‌است که در کتابخانه دانشگاه ادینبورگ نگاه‌داریشود. این نسخه شامل ۲۵ نگاره‌است که در نسخه باقی‌مانده دقیق دیگری متعلق به قرن هفدهم میلادی در دوره عثمانی نیز وجود دارد.

ترجمه و تصحیح

نخستین ترجمه و تصحیح فارسی این کتاب در سال ۱۳۲۱ هجری شمسی به همت اکبر داناسرشت و با نام ترجمه آثارالباقیه ابوریحان بیرونی به زیور طبع آراسته شد. تعداد چاپ‌های ترجمهٔ اکبر داناسرشت تا بهمن ماه سال ۱۳۹۳ هجری شمسی به عدد ۷ رسیده‌است.

این اثر ارزنده بار دیگر به کوشش عزیزالله علیزاده تصحیح شده و در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی آن را همراه با نمایه و واژه‌نامه منتشر کرده‌است.

پرویز سپیتمان (اذکائی) نیز ترجمه و تصحیح دقیقی از این اثر گرانقدر را با نام آثار باقیه: از مردمان گذشته و به همت نشر نی، در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی منتشر نموده‌است. این تصحیح در سال ۱۳۸۱ برندهٔ جایزهٔ کتاب سال جمهوری اسلامی شد.[2] محمود جعفری دهقی، مدیر گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران این تصحیح را از شاهکارهای ترجمه و تألیف در بیرونی‌پژوهی می‌داند. اذکائی این اثر گران‌سنگ را پس از مقابله تازه با سه نسخه دیگر که پیش از این از سوی ادوارد زاخائو، خاورشناس برجستهٔ آلمانی و نخستین مترجم این اثر به زبان‌های اروپایی مغفول مانده بود، ترجمه و همراه با یادداشت‌های بسیار عالمانه خود منتشر کرده‌است.[3]

نمونه‌ای از کتاب

«قُتَیبه (باهلی) کسانی را که خطّ خوارزمی نیک می‌نوشتند و اخبارشان می‌دانستند و دانشهاشان درس می‌گفتند، یکسره نابود کرد و همهٔ رشته‌ها را از هم درید و گسیخت؛ پس آن (مَعارف) چنان در نهان شد که -با این حال- نتوان به شناخت حقایق امورِ پیش از دورهٔ اسلام در آنجا دست یافت»

منابع
  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ آوریل ۲۰۱۴.
  2. اتفاقات نامنتظره در جایزه کتاب سال
  3. پرویز اذکایی؛ عالمی جامع‌الاطراف و ایرانشناسی بی بدیل

پیوند به بیرون
در ویکی‌نبشته عربی  نوشته‌های مربوط به این مقاله وجود دارد.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.