آیریس مرداک
آیریس مرداک (به انگلیسی: Iris Murdoch) (زادهٔ ۱۵ ژوئیهٔ ۱۹۱۹ – ۸ فوریهٔ ۱۹۹۹) رمان‌نویس و فیلسوف بریتانیایی بود که به واسطهٔ رمان‌هایش دربارهٔ خیر و شر، اخلاق، روابط جنسی و قدرت ذهن ناخودآگاه شناخته‌شده‌است. او دانش‌آموختهٔ فلسفه از دانشگاه آکسفورد بود.[1]
آیریس مرداک Iris Murdoch | |
|---|---|
| زاده | ۱۵ ژوئیهٔ ۱۹۱۹ دوبلین، ایرلند |
| درگذشته | ۸ فوریهٔ ۱۹۹۹ (۷۹ سال) آکسفوردشر، انگلستان |
| پیشه | رمان‌نویس فیلسوف |
| دوره | ۱۹۵۳–۹۷ |
| همسر(ها) | جان بیلی (۱۹۵۶–۱۹۹۹، درگذشتش) |
زندگی‌نامه
مرداک در «فیبس بورو»، دوبلین، ایرلند به دنیا آمد. او دختر ایرنه آلیس ریچاردسون و ویلز جان هیو مرداک بود. پدرش- کارمند دولت- از یک خانوادهٔ کشاورز و دامدار هیل‌هال شهر داون بود. در سال ۱۹۱۵ در نیروی سواره‌نظام پادشاه ادوارد به عنوان سرباز ثبت‌نام کرد و قبل از اینکه به درجهٔ ستوان دوم برسد در زمان جنگ جهانی دوم در فرانسه خدمت کرد. مادرش قبل از تولد آیریس به عنوان خواننده تعلیم دیده بود و از خانواده‌ای متعلق به طبقهٔ متوسط پیرو کلیسای ایرلند در دوبلین بود. پدر و مادر آیریس برای اولین بار یکدیگر را در دوبلین و در زمانی که پدرش به مرخصی آمده بود، ملاقات کردند و در سال ۱۹۱۸ با یکدیگر ازدواج کردند. آیریس تنها فرزند این زوج بود. زمانی که آیریس تنها چند هفته از عمرش می‌گذشت، خانواده‌اش به لندن نقل مکان کردند، جاییکه پدرش در وزارت بهداشت به عنوان کارمند درجهٔ دو مشغول به کار شد. آیریس، دخترعموی ریاضیدان ایرلندی، برایان مرداک بود.
آیریس مرداک در کالج سامرویل آکسفورد (Somerville College) به مطالعه علوم کلاسیک، تاریخ باستان و فلسفه پرداخت. در طول جنگ جهانی دوم، عضو فعال حزب کمونیست بود، ولی پس از مدت کوتاهی از این ایدئولوژی مأیوس شده و از حزب کمونیست استعفا داد. از سال ۱۹۳۸ تا ۱۹۴۲ دستیار عالی وزارت دارایی و درآمدها شد و سپس بین سالهای ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۶ در سازمان کمکهای اضطراری (UNRRA) سازمان ملل در اتریش و بلژیک فعالیت داشت. سپس، پس از آنکه یک سال در لندن شغلی نداشت، مرداک در رشته فلسفه و زیر نظر «لودویگ ویتگنشتاین» سرگرم تحصیلات تکمیلی شد.
در سال ۱۹۴۸ او به عنوان مدرس دانشگاه «سنت آن» در آکسفورد (St. Anne's College) شروع به کار کرد و تا سال ۱۹۶۳ در آنجا به تدریس اشتغال داشت. از آن به بعد، مرداک زندگی‌اش را به نوشتن اختصاص داد. بین سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ وی در کالج سلطنتی هنر (The Royal College of Art) نیز تدریس می‌کرد. اولین اثری که مرداک به چاپ رساند نقد تحلیلی بود از آثار سارتر (Sartre) که با عنوان «سارتر: عقلگرای رمانتیک» (Sartre: The Romantic Rationalist) در سال ۱۹۵۳ منتشر شد. مرداک در دهه ۱۹۴۰ سارتر را ملاقات کرده و به اگزیستانسیالیسم علاقه‌مند شده بود. آیریس مرداک در سال ۱۹۵۶ با «جان بیلی» (John Bailey) ازدواج کرد. «بیلی» در دانشگاه آکسفورد به سمت استادی زبان انگلیسی رسید و داستانهایی نیز به چاپ رساند. آنها بیش از سی سال در «استیپل آشتون» (Staple Ashton) در خانه‌ای قدیمی به نام «سدار لارج» (Cedar Lodge) زندگی کردند و سپس به محله دانشگاهی نیشن شمال آکسفورد نقل مکان کردند و ازدواج‌شان بیش از چهل‌سال و تا زمان مرگ آیریس پابرجا باقی ماند. بیلی معتقد بود رابطهٔ جنسی «بی‌نهایت مسخره است.» درحالیکه آیریس روابط عاشقانهٔ متعددی با زنان و مردانی مختلف داشت که بیلی نیز از آنان آگاه بود. مرداک هیچگاه به کودکان علاقه نداشت.
در سال ۱۹۵۴ مرداک اولین رمان خود را با عنوان «زیر تور» (Under the Net) منتشر کرد. رمان بعدی مرداک «سر قطع شده» (A Severed Head) نام داشت که در سال ۱۹۶۱ منتشر شد، که در آن به تئوریهای «یونگ» (Jung) در مورد آرکی‌تایپ‌ها (archetypes) پرداخته شده‌است.
کتاب‌شناسی
رمان‌ها
- زیر تور (۱۹۵۴)
- پرواز خوشبختی (۱۹۵۶)
- قلعهٔ شنی (۱۹۵۷)
- زنگ (۱۹۵۸)
- سر قطع شده (۱۹۶۱)
- گل سرخ غیررسمی (۱۹۶۲)
- اسب تک‌شاخ (۱۹۶۳)
- دختر ایتالیایی (۱۹۶۴)
- قرمز و سبز (۱۹۶۵)
- دوران فرشتگان (۱۹۶۶)
- زیبا و خوب (۱۹۶۸)
- رؤیای برونو (۱۹۶۹)
- شکست آبرومند (۱۹۷۰)
- مرد تصادفی (۱۹۷۱)
- شاه‌زادهٔ سیاه (1973), winner of the James Tait Black Memorial Prize
- The Sacred and Profane Love Machine (1974), winner of the Whitbread literary award for Fiction
- A Word Child (1975)
- هنری و کیتو (۱۹۷۶)
- دریا، دریا (۱۹۷۸), برندهٔ جایزهٔ بوکر
- راهبه‌ها و سربازان (۱۹۸۰)
- شاگرد فیلسوف (۱۹۸۳)
- The Good Apprentice (1985)
- کتاب و برادرانگی (۱۹۸۷)
- پیغامی از زمین (۱۹۸۹)
- شوالیه سبز (۱۹۹۳)
- دوراهی جکسون (۱۹۹۵)
برگردان کتاب‌های او به فارسی
- زنگ | ترجمهٔ پرتو اشراق | ناشر الست فردا
- دریا، دریا/ترجمه زهره مهرنیا/ نشر نیماژ
- هنری و کیتو / ترجمه زهره مهرنیا/ نشر نیماژ
منابع
- «فیلسوفنده‌ها». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۳.