ابراهیم موصلی
ابراهیم بن ماهان بن بهمن الموصلی[1] (نام‌های دیگر: ابن ماهان* و ابن‌میمون) شاعر، غزل‌سرا، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و عودنواز ایرانی‌تبار و رهبر جنبش کلاسیک در موسیقی عرب بود که در سال ۱۲۵ق در کوفه به دنیا آمد و در سال ۱۸۸ق در بغداد از دنیا رفت.[2]
او پایه‌گذار مقام ریتمیک ماخوری و نخستین پیرو برپایی شعر عرب بر آهنگ‌های ایرانی بود. همچنین بهره‌مند از آموزش استادان ایرانی و عرب، به ویژه جوانویه زرتشتی و سیاط بود.[2] ابراهیم که پرورده بنی تمیم بود به آموختن موسیقی در موصل، ری و در بغداد از سیاط پرداخت. پسرش اسحاق موصلی و زلزل، مخارق، علویه، ابوصافه، سلیم بن سلام، محمدبن حارث و محمد رف شاگردش بوده‌اند. دسته پیروان او در برابر گروه پیرو ابن‌جامع قرار داشتند.[3]
زندگی
در زمان امویان، ماهان، پدر ابراهیم که از ایرانیان پارس بود به خاطر بیدادگری‌های فرماندار استان پارس ناچار به گریز از خانه شد و در میان قبیله تمیمی ساکن گشت.[4] در آن زمان، فرهنگ و زبان فارسی در میان قبیله عرب تمیمی نفوذ زیادی داشت و برخی از آنان نیز زرتشتی شده‌بودند.[5]
ماهان از خاندان بزرگ ایرانی در ارجان فارس بود که سپس از ستم امویان به کوفه کوچ نمود. او با دختری از مردم پارس (مادر ابراهیم) که پدرش هم‌زمان با ماهان به کوفه گریخت و هر دو به قبیله بنی عبدالله دارمی وارد شدند، ازدواج نمود. ماهان در طاعون سال ۱۲۵ق کوفه درگذشت.[2]
منابع
- صفوت، پژوهشی کوتاه، ۲۵.
- ستایشگر، مهدی (۱۳۷۶)، نام نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد سوّم، تهران: اطلاعات، ص. ص۵۲۳، شابک ۹۶۴-۴۲۳-۳۷۷-۸
- محمد تقی دانش پژوه (۱۳۵۵)، مداومت در اصول موسیقی ایران، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر، ص. ص۹
- Lecker, Michael. 2005. People, tribes, and society in Arabia around the time of Muḥammad. Burlington, VT: Ashgate. p75.
- همان. ص۷۴.
پیوند به بیرون
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: "ابراهیم موصلی"
- صفوت، داریوش (۱۳۵۰). پژوهشی کوتاه دربارهٔ استادان موسیقی ایران و الحان موسیقی ایرانی. تهران: وزارت فرهنگ و هنر. صص. ۱۰۱ صفحه. (شماره کتابشناسی ملی: ۴۶۰۱۹ّ)