ابنو (بیضا)
اَبنو (سپیدان)، روستایی در ۶۰ کیلومتری شمال غرب شیراز است. برای رسیدن به این روستا از خروجی شمال غرب شیراز به سمت قلات رفته و سپس از دو راهی قلات، مسیر بیضا را در پیش گرفته و با گذر از بیضا و روستاهای دشمن‌زیاری و بوزنجان به ابنو می‌رسیم.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | سپیدان/ بیضا |
| بخش | هرابال |
| نام محلی | بنو |
| نام‌های دیگر | ابناو، فرزندان آب |
| نام‌های قدیمی | ابناو |
| مردم | |
| جمعیت | ۶۴۸ نفر (سرشماری ۹۵) |
| آب‌وهوا | |
| بارش سالانه | ۸۰۰ |
| اطلاعات روستایی | |
| کد آماری | ۰۷۶۰۲۱ |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۷۱ |
روستای ابنو در ارتفاع ۲۰۳۳ متری از سطح دریا واقع شده و از سه طرف محصور در کوه است که هرکدام از دره‌های کوه‌سارهای اطراف آن نام مشخصی دارد.
نام دره‌ها به‌ترتیب از شمال:
- دوُبالی، کمر مشی، کاسوزعلی، بیلیئو، باغل بلندی، دره دوزی، دره پیادرویی، خرخوکی، چال کلاغی، سینه نسا، سایه بردی، خلیلی، دره اسفیار، دره برنیشی، شولی، منجنی، دره خول، اشکفت ملکی، بَر اَفتو، چنارباغ و قبرستان قدیم.
پوشش گیاهی منطقه ابنو شامل بوته‌های گون و درختان سپیدار، ارژن، بادام کوهی، پسته کوهی، بلوط، چنار و... است. به‌علت آب‌وهوای مناسب و وجود چشمه‌ها و قنات‌ها، این روستا هم‌اکنون دارای باغات انگور، سیب، به، انار، گردو، بادام، هلو و زعفران است.
مناطق و محلات
ﺭﻭﺳﺘﺎی ابنو ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﺪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ از: ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡﺯﺍﺩﻩ، ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺷﺎﻩﻭﻻﯾﺖ، ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﻡ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﻭ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺳﺮﻗﻨﺎﺕ ﻣﻮﻻﻋﺒﺎﺳﯽ. قبرستان داخلی روستا که زمانی دارای سنگ قبرهای نقش‌دار و شیرهای سنگی بودهاست در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۹۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
روستای ابنو دارای سه حمام خزینه‌ای و هشت آسیاب آبی و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺴﺠﺪ به‌نام‌های ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ، ﻣﺴﺠﺪ شمس ﻭ ﻣسجد ﻣﺤﻠﻪ ﺩﻭﻣﻦ ﻭ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﻣﺎﻡﺯﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ.
این روستا دارای امام‌زاده‌ای به‌نام فخرالدین احمد است که به اعتقاد برخی اهالی روستا، ایشان برادر شاه‌چراغ و امام رضا است. ساختمان این امام‌زاده در سال ۱۳۷۸ بازسازی شده.
فهرست مناطق و محلات ابنو:
- محله شاه ولایت، کوی شیخکی، محله امام‌زاده، محله سرحوض، محله سرکت، محله آب غل‌گاه، محله سرقنات، دروازه دومن، دروازه بالا، محله گودبرزه، شیدان/ شهیدان (کفه آب‌رو)، غوره‌دان (گوره‌دان)، یخچالی، گندآب، شاطرزمانی، سیرستان، قنات سرکت، منجنی، محله سرکره، گاو زردی، شاه‌نشین، هوردان، کَلبه، دهنو، بردون، شولی، تنگ بالا، پاراَفتو، چنارباغ، پشت روخونه، کرخرسی، برم ساسون، چشمه دو زردک، سرپل سنگی، تل خرگوشی، تل حلوایی، قنات آقوی حاجی، چغده.
انگور و دوشاب
بیشترین سطح زیرکشت در روستای ابنو مربوط به باغات انگور دیم است. این محصول به‌سبب شیرینی زیادی که دارد، برای پخت و تهیه شیره یا دوشابْ بسیار مناسب است.
قدمت تولید شیره در استان فارس بیش از ۲ هزار سال بوده و روستای ابنو نیز زمانی دارای کارگاه‌های متعدد دوشاب‌پزی یا به گویش اهالی «دشوپزی» بودهاست. هم‌اکنون دو کارگاه شیره‌پزی در این منطقه فعال هستند که فرآیند فرآوری و پخت سنتی شیره را برای کشاورزان و اهالی برعهده دارند.
زبان
گویش اهالی ابنو برگرفته از فارسی پهلوی است. گویش ابنویی در دسته‌بندی گویش‌ها، در ردیف گویش‌های ایرانی جنوب‌غربی و در زیر مجموعه گویش‌های استان فارس قرار می‌گیرد.
ریشه‌دار بودن بسیاری از واژه‌های این گویش با سایر گویش‌های استان فارس مانند قلاتی، کازرونی، خلاری، اردکانی، دشتکی، سنگری و دالینی، نشان‌گر قدمت و سابقه تاریخی آن است. پراکندگی این گویش در پهنه فارس شاید نشان‌دهنده این باشد که زمانی گویش رایج منطقه بودهاست.
جمعیت
این روستا در دهستان همایجان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱٬۱۹۶ نفر (۲۷۸خانوار) بودهاست.
جستارهای وابسته
منابع
- «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.