اندام جنسی

اندام جنسی، آلت تناسلی یا مشخصهٔ جنسی اصلی، بخشی از بدن انسان و بسیاری از موجودات زنده است و در تعریفی دقیق، به هر قسمت خودکار در بدن گفته می‌شود که در تولید مثل جنسی دخالت دارد و دستگاه تناسلی را در یک ارگانیزم پیچیده، تشکیل می‌دهد، به‌ویژه ارگان‌ها و اندام جنسی که معمولاً به ارگان‌های تناسلی بیرونی جنیتیلیا یا جنیتالز نیز می‌گویند.[1][2] به اندامی از بدن که وظیفه تولید سلول‌های جنسی (گامت) را بر عهده دارد اندام جنسی می‌گویند.

اندام تناسلی جلبک سبز: کارا همان بساک (Antheridium) نری (اسپرم ساز گیاهان بدون دانه) (قرمز) و آرکگونیوم(Archegonium) (قهوه‌ای).
زن مرد
اندام جنسی زن (بدون مو)
اندام جنسی مرد (ختنه نشده)

اندام جنسی در انسان‌ها

اندام جنسی مردان در انسان ماهیچه ای نرم که با تحریک به شکل غضروفی شکل میدهد و یک جفت بیضه که در زیر شکم در داخل کیسه بیضه قرار دارند و اسپرم تولید می‌کنند. اندام جنسی زنان در انسان شامل یک جفت تخمدان و رحم است.

عمل جنسی مرد

مهمترین منبع پیام‌های عصبی حسی برای شروع عمل جنسی مرد، سر آلت (glans penis) است. سر آلت دارای نوعی دستگاه حسی بسیار حساس (اندامک انتهایی) end organ system است که نوع خاصی از حس موسوم به حس جنسی(sexual sensation) را به دستگاه اعصاب مرکزی می‌فرستد. اثر ماساژی مقاربت بر سر آلت باعث تحریک اندامک‌های انتهایی حسی می‌شود و پیام‌های جنسی از طریق عصب پودندال و سپس شبکهٔ ساکرال (خاجی) وارد بخش ساکرال نخاع می‌شوند و بالاخره در نخاع بالا می‌روند تا به نواحی نامعلومی از مغز برسند.[3]

ایمپالس‌هایی هم ممکن است از نواحی اطراف آلت به نخاع بروند که به تحریک عمل جنسی کمک نمایند. مثلاً تحریک اپیتلیوم مقعد، اسکروتوم و ساختمان‌های پرینه عموماً می‌تواند باعث ارسال پیام‌هایی به نخاع شود که بر حس جنسی می‌افزایند. حسی جنسی حتی می‌تواند از ساختمان‌های داخلی مانند مناطقی از اورترا، مثانه، پروستات، کیسه‌های منی، بیضه‌ها و مجرای دفران نشات بگیرد. در واقع یکی از علل رانش جنسی (sexual drive)، پرشدن اندام‌های جنسی از ترشحات است. گاهی عفونت و التهاب خفیف این اندام‌های جنسی باعث رانش تقریباً مداوم جنسی می‌شود. داروهای آفرودیزیاک (aphrodisiac drugs) همچون کانتاریدین باعث آزردگی مخاط مثانه و اورترا، از جمله القای التهاب و احتقان عروقی می‌شوند.[3]

عنصر روانی تحریک جنسی مرد

تحریکات مناسب روانی می‌توانند توان شخص را برای انجام عمل جنسی تا حدود زیادی تقویت کنند. پرداختن به افکار جنسی یا حتی خواب دیدن آن که فرد در حال انجام عمل جنسی است به‌تنهایی می‌تواند باعث وقوع عمل جنسی مرد شود و به انزال ختم گردد. در واقع بسیاری از مردان در برخی از مراحل حیات جنسی خود به ویژه طی نوجوانی دچار تخلیه‌های شبانه(nocturnal emissions) هنگام رؤیا می‌شوند.[3]

انسجام عمل جنسی مرد در نخاع

اگرچه معمولاً عوامل روانی بخش مهمی از عمل جنسی را تشکیل می‌دهند و می‌توانند آن را شروع یا مهار کنند، ولی احتمالاً عملکرد مغز برای انجام آن لازم نیست، زیرا پس از قطع نخاع در بالای ناحیهٔ کمری در برخی حیوانات و گاه در انسان، تحریک مناسب تناسلی می‌تواند باعث انزال شود؛ بنابراین عمل جنسی مرد ناشی از مکانیسم‌های رفلکسی غریزی است که در نخاع ساکرال و کمری انسجام می‌یابند و آن‌ها را می‌توان با تحریک روانی از سوی مغز یا تحریک واقعی جنسی از اندام‌های جنسی شروع کرد ولی معمولاً این دو توأم باهم هستند.[3]

نقش اعصاب پاراسمپاتیک

نخستین اثر تحریک جنسی مرد نعوظ آلت(penile erection) است که میزان آن با میزان تحریک، چه روانی و چه فیزیکی تناسب دارد. نعوظ بر اثر پیام‌های پاراسمپاتیکی ایجاد می‌شود که از طریق اعصاب لگنی از بخش ساکرال نخاع به آلت (پنیس) می‌روند. معتقدند که این فیبرهای عصبی پاراسمپاتیک برخلاف بیشتر فیبرهای پاراسمپاتیک دیگر علاوه‌بر استیل کولین، اکسید نیتریک(nitric oxide) یا پپتید روده‌ای مؤثر بر عروق (VIP) ترشح می‌کنند. اکسید نیتریک آنزیم گوانیلیل سیکلاز را فعال می‌کند و باعث افزایش ساخت گوانوزین مونوفسفات حلقوی (cGMP) می‌شود. cGMP هم به‌خصوص شرایین آلت و نیز شبکهٔ ترابکولار فیبرهای عضلهٔ صاف را در بافت نعوظی اجسام غاری (corpora cavernosa) و جسم اسفنجی (corpus spongiosum) در تنهٔ آلت منبسط می‌کند. جریان خون آلت با اتساع عضلات صاف عروقی افزایش می‌یابد و موجب آزادی اکسید نیتریک از سلول‌های اندوتلیال عروق و اتساع بیشتر عروق می‌گردد.

اندام جنسی در حیوانات

اندام جنسی ماهی‌ها در سینهٔ آن‌ها قرار دارد.[4]

جستارهای وابسته

پانویس
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اندام جنسی موجود است.
  1. «Sex organ (sɛks ˈɔ:ɡən)». واژه‌نامه انگلیسی کالینز. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۳.
  2. P. R. Ashalatha, G. Deepa (۲۰۱۲). Textbook of Anatomy and Physiology for Nurses. JP Medical Ltd. صص. ۲۵۲–۲۷۴. شابک ۹۳۵۰۲۵۴۲۳۹. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۳.
  3. دائرةالمعارف بدن انسان. نویسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.
  4. «نظریه جدید تکامل: چگونه ماهی انسان شد». بی‌بی‌سی فارسی (BBC). ۲۰۱۱-۰۵-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۲.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.