تاریخ حقوق ایران
کتاب تاریخ حقوق ایران کتابی ویژه در مورد آیین‌های دادرسی ایران از دوران باستان تا کنون، به قلم سیدحسن امین است.[1][2]
| نویسنده(ها) | پروفسور سیدحسن امین |
|---|---|
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
| موضوع(ها) | حقوق |
| ناشر | دائرةالمعارف ایران‌شناسی |
تاریخ نشر | تاریخ نشر فارسی: ۱۳۸۶/۰۴/۱۸ |
| شمار صفحات | ۸۸۸ |
| شابک | شابک ۹۶۴-۹۳۹۶۷-۴-۸ |
معرفی کتاب
نویسنده(دکتر سیدولی حسینی) در این اثر با استفاده از منابع تاریخی گدشته ایران و همچنین بهره‌گیری از متون و اشعار، قوانین حاکم بر زمان‌های گذشته و آیین‌های دادرسی را از پیش از آریایی‌ها؛ سرزمین‌های حوزه تمدنی ایران (فلات ایران، بین‌النهرین (میان رودان)، ماوراءالنهر (فرارود) و به اختصاص ایران، تاجیکستان و افغانستان) می‌شود. این مطالعه از نخستین تشکل‌های تمدنی پیش آریایی در حدود ده هزار سال پیش شروع و به سقوط محمدرضا شاه پهلوی در ۱۳۵۷ خورشیدی ختم می‌شود.
موضوع کتاب
این کتاب به کشف رخدادهای گذشته ایران در زمینه حقوق و چگونگی پیدایش و تحول نهادهای حقوقی می‌پردازد. رخدادها، واقعیت و عینیت‌های موجود در فضای زندگی گذشتگان که با اسناد و مدارک قابل اثبات و براساس استدلال و عقل، بازسازی و بازآفرینی شده‌است؛ و سپس به سلسله مراتب تاریخی از نظام‌های حقوقی مختلف حاکم بر حوزه تمدنی ایران به‌طور عام؛ از شکل‌گیری نظام‌های قضایی، یعنی نهادهای دادرسی کیفری و مدنی، آیین‌ها و شیوه‌های رسمی و غیررسمی حل اختلافات حقوقی و حدود صلاحیت مراجع قضایی) سخن گفته‌است.[3]
ادوار حقوق در ایران
- آغاز تاریخ تا سقوط ساسانیان
- شکست ساسانیان تا انقلاب مشروطیت
- انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شمسی.
نویسنده با شرح دقیق تحولات سیاسی و تغییر ساختار نظام حقوقی اجتماعی و اقتصادی ایران، تاریخ حقوق را به چند مبحث مهم تقسیم می‌کند.
- نخستین جوانه‌های نظام حقوقی در حوزه تمدنی ایران
- شکل‌گیری نظام حقوقی، قضایی، اداری و مالیه عمومی
- تمدن‌های بومی در فلات ایران با تأثیرپذیری از تمدن‌های مجاور
- شکل‌گیری نظام حقوق اساسی، اداری، جزایی، مدنی، قضایی و اقتصادی آریایی‌ها و اقوام هندو ایرانی
- شکل‌گیری نظام حقوقی و توسعه نهادهای دادرسی قومی و منطقه ای مادی و پارسی
- بروز تحولات حقوقی، اداری، اقتصادی و اجتماعی ناشی از حمله اسکندر به ایران و حکومت سلوکیان و تأثیر فرهنگ یونان بر اقوام مختلف ساکن فلات ایران و سرانجام برآمدن نظام ملوک الطوایفی اشکانیان.
- استقرار نظام حقوقی منسجم زرتشتی در پی برآمدن اردشیر بابکان و اتحاد دین و دولت در قلمرو شاهنشاهی ساسانیان در اثر رسمیت یافتن کیش زرتشتی در عصر ساسانی و تأثیرات حقوقی آن بر ایران توأم با اصلاحات مالیاتی انوشیروان.
- سقوط ساسانیان و گسترش تدریجی اسلام در ایران و کشورهای مجاور و شکل‌گیری نهادها و آیین‌های حقوقی و قضایی اسلامی در ایران.
- سقوط خلافت اموی و بر سر کار آمدن خلفای عباسی در بغداد همزمان با گرفتن حکومت‌های نیمه مستقل و مستقل ایرانی و ترک در ایران که به نهادینه شدن فقه اهل سنت
- سقوط خلافت عباسی به دست مغول که به موقوف شدن نظام شرع (فقه اهل سنت) و تحمیل نظام اداری و دیوانی مغولان موسوم به یاسای چنگیزی و یاسای غازانی
- تأسیس سلسله صفوی که با اعلان مذهب تشیع به عنوان مذهب رسمی ایران
- انقلاب مشروطیت در ۱۳۲۴ شمسی با تاثیرپذیری از نظام‌های سیاسی و قوانین اساسی کشورهای اروپایی
- انتقال سلطنت از سلسله قاجاریه به پهلوی در ۱۳۰۴ که به تأسیس دولتی مدرن و متمرکز با نهادهای نوین حقوقی و تدوین و تصویب قوانین جدید به تقلید از نظام‌های حقوقی اروپایی و تجدید ساختار اجتماعی و عوض شدن کامل نظام حقوقی و قضایی انجامید.
- انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ که نظام سلطنتی را به نظام جمهوری اسلامی تغییر داد و با تأسیس جمهوری اسلامی ایران و اسلامی کردن تمام عیار نهاد دادرسی و نظام قضایی[4]
منابع
- «تاریخ حقوق ایران». خبرگزاری آفتاب. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۸.
- «معرفی و بررسی تاریخ حقوق ایران تألیف پروفسور سید حسن امین». نورمگز. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۸.
- «تاریخ حقوق ایران نوشته پروفسور سید حسن امین». ۷ تیر ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۸.
- «معرفی و بررسی تاریخ حقوق ایران تألیف پروفسور سید حسن امین» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۸.