حمله ژولیان به ایران
حمله ژولیان به ایران یا جنگ ایران و روم سال ۳۶۳ یکی از جنگ‌های دوران باستان بود که به شکست سنگین امپراتوری روم از شاهنشاهی ایران انجامید. شاپور دوم که در زمان روی دادن این جنگ شاهنشاه ایران بود، انتظار داشت تا نیروهای رومی از سمت دجله به ایران حمله کنند، با این حال، امپراتور ژولیان بخش کوچکی از نیروهایش را به سمت ارمنستان فرستاد تا با کمک سپاه آرشاک دوم دره دجله را تسخیر کنند و خود با سپاه اصلی‌اش به سمت فرات پیشروی کرد و نیروهای رومی را به پشت دیوارهای تیسفون رساند؛ جایی که او و سپاهش به طرز قاطعانه‌ای شکست خوردند. ژولیان که در تسخیر شهر شکست خورد، پیش از شروع جنگ همه ناوگان خود را به آتش کشیده بود تا بدین طریق به نیروهایش نشان دهد که هیچ راه بازگشتی نیست.
| حمله ژولیان به ایران | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از جنگ‌های ایران و روم | |||||||||
 تاجگذاری اردشیر دوم. ژولیان زیر پای شاهنشاه جدید به خاک افتاده‌است. | |||||||||
| |||||||||
| طرفین درگیر | |||||||||
|
امپراتوری روم ارمنستان اشکانی | شاهنشاهی ایران | ||||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||||
|
ژولیان مرتد آرشاک دوم هرمز پروکوپیوس سباستینانوس لوکیلیانوس |
شاپور دوم اردشیر دوم پیگران سورنا مرنا نرسه | ||||||||
| قوا | |||||||||
|
۱۲۰٬۰۰۰ +۱٬۰۰۰ کشتی[5] | نامشخص اما کمتر از نیروهای رومی[6] | ||||||||
| تلفات | |||||||||
| سنگین | متوسط | ||||||||
در جریان یکی از درگیری‌های نبرد سامرا، ژولیان زخمی شد و اندکی بعد درگذشت. بدین ترتیب جانشینش یعنی ژوویان و نیروهای باقی مانده رومی در خاک ایران گرفتار شدند. امپراتور جدید با توجه به اینکه نیروهای رومی با تلفات بسیار در میدان نبرد شکست خورده بودند، هیچ چاره‌ای جز قبول شرایط تحقیرآمیز صلح نداشت و برای نجات جان نیروهای باقی‌مانده، مجبور به تن دادن به خواسته‌های شاپور شد.[7] بر اساس معاهده ۳۶۳، شهرهای نصیبین و سینگارا با همه دژهایشان به ایران سپرده شدند و روم متعهد شد که هیچ دخالتی در امور ارمنستان نداشته باشد که عملاً دست شاپور را برای ضمیمه کردن این منطقه باز گذاشت. آرشاک دوم که بدون حامی مانده بود، توسط شاهنشاه ایران زندانی شد و یک سال بعد در ۳۶۹ میلادی خودکشی کرد.[8]
منابع
- Ammianus Marcellinus,xxv.7.9-14, ed. W. Seyfarth, (Leipzig 1970-8; repr.1999)
- http://www.iranicaonline.org/articles/sasanian-dynasty
- R. Ernest Dupuy and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, (HarperCollins, 1993), 168.
- R. Ernest Dupuy and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, p168.
- R. Ernest Dupuy and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History.
- Ghafouri, Ali. "Tarikh-e Janghay-e Iran; Az Madha ta be Emrouz", Entesharat Etela'at 1388, شابک ۹۶۴−۴۲۳−۷۳۸−۲ , p176.
- Beate Dignas & Engelbert Winter, "Rome & Persia in Late Antiquity; Neighbours & Rivals", (Cambridge University Press, English edition, 2007), p94, p131 & p134
- حمله ژولیان به ایران در ویکی‌پدیای انگلیسی