خاندان مظفری
خاندان مظفری یکی از خاندان‌های کهن و صاحب‌نام زنجان بود.
نسب
خاندان مظفری نسب خود را به صدرالدین احمد خالد زنجانی، وزیر معروف دوره ایلخانی و از طریق او به خالد بن ولید می‌رساندند.[1] امیرابراهیم‌خان مظفرالدوله، جد اعلای خاندان مظفری و از سرداران سپاه ایران در جنگ هرات بود.[2] او در اواخر عمر به حکومت سیستان منصوب شد و قلعه ناصری را بنیان‌گذاشت که اکنون به شهر زابل تبدیل شده است.[3] دوره حکومت او با سال‌های ضعف و افول ملوک نیمروز و سایر خانواده‌های سابقا قدرتمند سیستان مقارن بود. درباره این دوره نوشته‌اند:[4]
«در سال ۱۲۸۳ مظفرالدوله حاکم سیستان شد و به بزرگان و امرای قدیمی دستور داد تا جمیع اسناد و نوشته‌های مختلف را برای داوری به نزد او بیاورند، ریش‌سفیدان، کدخدایان، میران، پاداران، اربابان، کلانتران و سران هر طایفه در ارائه و تسلیم این اسناد پیشدستی کردند و زمانی نگذشت که دسته‌ها و بسته‌ها و طومارها از این اسناد به دست مظفرالدوله افتاد، اما این حاکم دستور داد تا همگی را پاره کنند و به دست باد سپارند.»
مظفرالدوله داماد عبدالله میرزا و پدرزن میرزا ابوطالب زنجانی بود. از او سه پسر به نام‌های آقاخان (مظفرالدوله)، پاشاخان (مظفرالسلطنه) و رضاقلی‌خان (فخیم‌الدوله) باقی ماند. عاصم‌السلطنه، یکی از پسران آقاخان مظفرالدوله، مدتی به فرمانداری زنجان رسید. پاشاخان یکی از دختران امیراصلان خان مجدالدوله دایی ناصرالدین‌شاه را به همسری گرفت و رضاقلی‌خان از ازدواج با جمیله خانم دختر ذوالفقار خان اسعدالدوله صاحب دختری به نام قمرتاج‌خانم احتجاب‌السلطنه شد که با اسعدالدوله ذوالفقاری ازدواج کرد.
پس از مشروطه
خاندان مظفری پس از مشروطه به مرور املاک و ثروت خود را از دست داد و ذوالفقاری‌ها جایگزین آنان شدند.
پانویس
- خطیبی، تاریخ خاندان خطیبی زنجان، ۱۶–۱۷.
- سپهر، ناسخ‌التواریخ، ۳: ۱۴۰۴.
- اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ۳: ۱۸۸۷؛ احمدی، جغرافیای تاریخی سیستان، ۷۲۵.
- داوودی، اسناد تاریخی خاندان کلانتری سیستان، ۳.
منابع
- احمدی، حسن (۱۳۷۸). جغرافیای تاریخی سیستان. تهران.
- اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (۱۳۷۶). تاریخ منتظم ناصری. تهران: دنیای کتاب.
- خطیبی، بهمن (۱۳۹۱). تاریخ خاندان خطیبی زنجان. زنجان: دانش زنجان. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۹۳۲-۵۸-۸ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: checksum (کمک). - داوودی، حسین (۱۳۴۸). «اسناد تاریخی خاندان کلانتری سیستان». بررسی‌های تاریخی. تهران (۲۳ و ۲۴). دریافت‌شده در ۱۷ بهمن ۱۳۹۱.
- سپهر، محمدتقی (۱۳۷۷). ناسخ‌التواریخ. تهران: اساطیر.