خسرو پرویزی
خسرو پرویزی (زاده ۱۳۱۱ آبادان، درگذشته ۱۳۹۱ در لس آنجلس) نویسنده، کارگردان و خبرنگار اهل ایران بود. او فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۳۲ به عنوان خبرنگار و نویسنده مجلههای جهان سینما و ستاره سینما آغار کرد. فعالیت حرفهای او در سینما با نویسندگی، کارگردانی و تدوین فیلم بیستارهها در سال ۱۳۳۸ آغاز شد.
| خسرو پرویزی | |
 | |
| زاده | ۱۳۱۱ آبادان، استان خوزستان، ایران |
| درگذشته | مهر ۱۳۹۱ (۸۰ سال) لس آنجلس، ایالت کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا |
| علت مرگ | سکته قلبی |
| ملیت | ایرانی |
| زمینه فعالیت | کارگردان، فیلمنامهنویس |
| سالهای فعالیت | ۱۳۳۲–۱۳۵۵ |
| همسر | مهین |
زندگینامه
پرویزی در سال ۱۳۱۱ در آبادان به دنیا آمد. او پیش از دوره ملی شدن صنعت نفت به تماشای فیلمهای آمریکایی و انگلیسی که در سینماهای شرکت نفت خوزستان به نمایش گذاشته میشد مینشست. پس از آن فعالیت سینمایی خود را با نوشتن مطالب سینمایی و ارسال آنها به مجله جهان سینما آغاز کرد. پس از مدتی به تهران رفت و در مجله ستاره سینما در کنار منتقدانی همچون هژیر داریوش، بهرام ریپور، پرویز دوایی و پرویز نوری به نوشتن مطالب سینمایی پرداخت. در همان زمان صفحه «دور و بر استودیوهای فیلمسازی ایران» در این مجله به نوشتههای او اختصاص داده شد. پرویزی در این صفحه برای اولین بار به انعکاس خبرهایی از فعالیت و تولیدات استودیوهای فیلمسازی تهران پرداخت. موفقیت این صفحه نزد خوانندگان باعث دوام انتشار این گزارشها به مدت دو سال شد. در این مدت پرویزی با شرایط فیلمسازی و تهیهکنندگان فیلم آن دوره آشنا شد. این آشنایی مقدمهای شد برای ورود خسرو پرویزی به عرصه کارگردانی.[1]
فعالیت هنری
پرویزی با فیلم بیستارهها در سال ۱۳۳۸ به فعالیت حرفهای خود در سینما روی آورد. او تا سال ۱۳۵۵ مجموعاً بیست و هفت فیلم ساخت که به گفته خودش، ساخت پانزده فیلم تجاری و عامهپسند در آن میان به او تحمیل شده بود.[2]
پرویزی علاوه بر فیلمهای سینمایی به ساخت فیلمهای مستند نیز میپرداخت، از میان آنها میتوان به مستند تهران ۵۱ اشاره کرد که ویژگیهای اجتماعی و اقتصادی تهران را در سال ۱۳۵۱ ثبت کردهاست. فیلمبرداری تهران ۵۱ دوازده روز به درازا انجامید و به ارائه تصویری از بینظمی تهران میپرداخت. از دیگر مستندهای پرویزی میتوان از مستند بر باد نام برد که به اتلاف انرژی و منابع حیاتی در تهران مصرفزده اشاره میکند.[3]
پرویزی در سال ۱۳۵۵ به همراه خانوادهاش به آمریکا مهاجرت کرد. ابتدا با اولین نشریه فارسیزبان در لس آنجلس با نام ایران پست به همکاری پرداخت و سپس کلاسهایی جهت آموزش کارگردانی و فیلمبرداری دایر نمود.[4] او در سال ۱۳۹۱ در سن هشتاد سالگی بر اثر سکته قلبی در بیمارستانی در لس آنجلس درگذشت.
فیلمشناسی
فیلمهای وی به شرح زیر هستند:[5]
| نام فیلم | سال | کارگردان | نویسنده | تدوینکننده | سایر سمتها |
|---|---|---|---|---|---|
| بیستارهها | ۱۳۳۸ | آری | آری | - | - |
| آرامش قبل از طوفان | ۱۳۳۹ | آری | آری | آری | انتخاب موزیک / امور فنی |
| آتش و خاکستر | ۱۳۳۹ | آری | آری | آری | - |
| دختری فریاد میکشد | ۱۳۴۰ | آری | آری | آری | - |
| زمین تلخ | ۱۳۴۱ | آری | - | آری | انتخاب موزیک |
| آخرین گذرگاه | ۱۳۴۱ | آری | - | آری | انتخاب موزیک |
| ولگرد قهرمان | ۱۳۴۴ | آری | آری | - | تهیهکننده |
| ببر کوهستان | ۱۳۴۴ | آری | آری | آری | - |
| آقا دزده | ۱۳۴۵ | آری | آری | آری | تهیهکننده / عکاس |
| کشتی نوح | ۱۳۴۷ | آری | آری | آری | تهیهکننده |
| سکه دو رو | ۱۳۴۷ | آری | آری | - | تهیهکننده |
| دنیای پوشالی | ۱۳۴۷ | آری | آری | - | - |
| معجزه قلبها | ۱۳۴۸ | آری | - | - | - |
| دور دنیا با جیب خالی | ۱۳۴۹ | آری | - | - | - |
| لوطی | ۱۳۵۰ | آری | آری | - | - |
| دنیا مال منه | ۱۳۵۰ | آری | آری | - | - |
| پل | ۱۳۵۰ | آری | - | - | - |
| مردی در طوفان | ۱۳۵۱ | آری | مشاور فیلمنامه | آری | - |
| مرد اجارهای | ۱۳۵۱ | آری | طرح اولیه داستان | آری | - |
| دشمن | ۱۳۵۲ | آری | - | آری | - |
| اکبر دیلماج | ۱۳۵۲ | آری | طرح اولیه داستان | آری | - |
| دکتر و رقاصه | ۱۳۵۳ | آری | - | آری | - |
| خوشگلا عوضی گرفتین | ۱۳۵۳ | آری | - | آری | - |
| همت | ۱۳۵۴ | آری | طرح اولیه داستان | آری | - |
| چشمان بسته | ۱۳۵۴ | آری | - | آری | - |
| چلچراغ | ۱۳۵۵ | آری | آری | آری | - |
| پسرک | ۱۳۵۵ | آری | - | آری | - |
منابع
- خسرو پرویزی، زندگی و مرگ یک کارگردان قدیمی در غربت، فیروزه خطیبی، بیبیسی فارسی، ۲۴ مهر ۱۳۹۱
- گفتگو با خسرو پرویزی از کارگردانان پیشکسوت سینمای ایران، عارف محمدی، تارنمای شهروند، ۹ دسامبر ۲۰۱۰
- «بازسازی بصری صد سال تهران (۱۲۸۰ تا ۱۳۸۵)، محمد تهامینژاد، پیک مستند، سایت تخصصی سینمای مستند ایران». بایگانیشده از اصلی در ۲۸ آوریل ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱ فوریه ۲۰۱۳.
- «هفتهنامه اینترنتی جوانان، خسرو پرویزی کارگردان صاحب سبک سینما و چهره قدیمی مطبوعات درگذشت». بایگانیشده از اصلی در 11 اكتبر 2012. دریافتشده در 1 فوریه 2013. تاریخ وارد شده در
|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - بانک جامع اطلاعات سینمای ایران، خسرو پرویزی