داغداغان
داغداغان یا تاگوکTagouk یا ته گوک که در افغانستان به آن توغ می‌گویند درختی است برگ‌ریز از راستهٔ گل سرخ∗ از تیرهٔ شاهدانگان∗ جنس داغداغان‌ها∗ که می‌تواند میان ۲۰ تا ۲۵ متر ارتفاع پیدا کند.
| داغداغان("تا" یا" تاگوک") | |
|---|---|
 | |
| تا (Celtis australis) | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| دسته: | گیاهان گلدار |
| رده: | دولپه‌ای‌ها |
| راسته: | گل سرخ |
| تیره: | شاهدانگان |
| سرده: | تا L. |
داغداغان بیشتر به عنوان یک گیاه زینتی کاشت می‌شود زیرا در برابر آلودگی هوا مقاوم است و طول عمر زیادی دارد.
رویشگاه ته گوک / داغداغان مناطق سنگلاخی و باغچه‌ها و ایوان‌های طبیعی است. این درخت در آبخیزداری و ایجاد پوشش در نقاط سنگلاخی کاربرد دارد. کشت داغداغان موجب ایجاد امنیت در برابر خطرات سیل، فرسایش خاک و ریزش کوه و غیره می‌شود.
به نقل از لغتنامه دهخدا، در گویش اصیل شمیران تهران به درخت داغداغان «ته» و در گویش مردم دیلمستان به داغداغان تادانه می‌گویند.
قداست درخت داغداغان در باورهای عامیانه
در زبان‌های کردی و لری به درخت داغداغان، «تاوی» گفته می‌شود. در فرهنگ عامیانۀ مردم کرد و لر، درخت تاوی مقدس است. در منطقۀ کرمانشاه برای جلوگیری از چشم زخم و آسیب و نیز به عنوان تبرک، از چوب درخت تاوی به گردن، دست، گهوارۀ نوزادان و حتی برخی حیوانات مانند گاو و گوسفند که در زندگی عشایری برای مردم مهم هستند، می‌آویزند.[1] مردم کرد در منطقۀ کرمانشاه و مردم لک معتقدند بدترین چوب برای ساختن عصای چوپان‌ها چوب انار است و بهترین چوب، چوب تاوی است که با خیر و برکت گله همراه است. در جنوب شرقی روستای قلعه هرسم در استان کرمانشاه، محلی به نام دارتاوی قرار دارد که یک درخت کهنسال داغداغان (تاوی) در آنچا و همینطور در حنفیه بوانات فارس در کنار نیایشگاه میترا واقع است و چشمه‌ای بزرگ در پای آن قرار دارد.[2]
این درخت در فرهنگ مردم خراسان جنوبی و ترکمن‌ها نیز مقدس و محترم است. ترکمن‌ها چوب آن را به شکل خاص تراشیده و به گردن کودک می‌آویزند تا چشم نخورد. در خراسان به ویژه در زیبد چوب تراشیده آن به صورت + را بر بازوی کودکان می‌بستند تا از چشم بد و بیماری در امان باشند. نقش داغداغان هم برای جلوگیری از «نظر خوردن» در فرش ترکمنی بافته می‌شود.
جستارهای وابسته
- برگ‌خوار داغداغان
- گزنه
- درخت تاقوک
- قلعه زیبد و درب صوفه
منابع
- جعفربیگی، خسرو. ۱۳۸۲. مردم‌شناسی قوم کُرد: با تکیه بر ایل کلهر، کرمانشاه: زانیار، چاپ اول؛ صص ۲۵۷ و ۲۶۰.
- خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): درخت تاوی قلعه هرسم، نوشته‌شده در ۴ اسفند ۱۳۸۹؛ بازدید در ۸ اسفند ۱۳۹۸.
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Celtis_australis». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۰۷.
| مرکز | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشها |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
