داموکلس

داموکلس (زبان یونانی: Δαμοκλῆς / Damocles) شخصیتی است در یک حکایتی اخلاقی متعلق به فرهنگ یونان باستان که اغلب به ماجرای «شمشیر داموکلس» اشاره دارد.

برای دیگر کاربردها، داموکلس (ابهام‌زدایی) را ببینید.
شمشیر داموکلس اثر ریچارد وستال،[1] در این تصویر پسران با دختران جایگزین شده‌اند

در واقع شمشیر داموکلس[2][3] قبل از این که حدود قرن چهار قبل از میلاد به داستان‌های اساطیری یونان بپیوندد، افسانه‌ای با قدمت زیاد بود. ریشه و منشأ بعضی حکایات را نمی‌شود دقیقاً مشخص کرد، ولی می‌توان گفت این حکایت به زمانی برمی‌گردد که انسان از آن‌جا که «انسان» است و خطاکار، نیاز به «دست بالای دست» را احساس کرده است.

داموکلسی که در تمثیل آمده، یک درباری خوش‌زبان و چاپلوس در دربار جبّاری به‌نام دیونیزوس دوم پادشاه سیراکوز در قرن چهارم قبل از میلاد بوده است. داموکلس ادعا می‌کرد که پادشاه، از نظر قدرت و صلاحیت ادارهٔ مملکت، واقعاً مردی خوشبخت و موفق است. پادشاه به او پیشنهاد کرد که آن دو یک روز جایشان را باهم عوض کنند تا داموکلس بتواند خود شخصاً این خوشبختی او را تجربه کند. داموکلس هم با شتاب و اشتیاق بسیار این پیشنهاد پادشاه را قبول کرد. شامگاه در دربار مجلس شام و ضیافتی ترتیب دادند. داموکلس در آن مجلس از این‌که شاهانه از وی پذیرایی می‌شد احساس رضایت و شعف فراوان می‌کرد.

تنها در لحظات پایان شام و ضیافت بود که داموکلس متوجه شد شمشیر تیزی درست بالای سرش با تار مویی از دم اسب آویزان است. بلافاصله با دیدن شمشیر، طعم خوش غذا و لذت حضور پسرکان زیبا در دهان و نظرش از بین رفت. پس به سرعت و با دست‌پاچگی از جا برخاست و از پادشاه درخواست کرد به وی اجازه داده شود تا مجلس را ترک کند و در همان حال گفت که دیگر هیچ‌وقت آرزو نخواهد کرد که چنین خوشبخت باشد.

اصطلاح «شمشیر داموکلس» در ادبیات سیاسی

عبارت مصطلح «شمشیر داموکلس» از این داستان اساطیری گرفته شده که مقصود از آن در مباحث معمولی سیاسی و اجتماعی عبارت است از یک خطر حادّ، یک تهدید دائمی که همیشه موجود است و هر حرکت و واکنشی را دچار مخاطره می‌کند. به عنوان مثال، گفته می‌شود که وابستگی به کشورهای دیگر همچون شمشیر داموکلس استقلال، حق حاکمیت و اقتصاد کشورها را تهدید می‌کند. در این‌جا هم عبارت «شمشیر داموکلس» خطر دائمی و تهدید مداومی را می‌رساند که از جانب انواع مختلف وابستگی، متوجه استقلال اقتصادی و سیاسی آن کشور می‌شود.[4]

منابع
  1. Westall
  2. http://en.wikipedia.org/wiki/Damocles
  3. The Sword of Damocles
  4. هوشنگ ناظمی (امیر نیک‌آئین) (1378 (چاپ دوم)). واژه‌نامه سیاسی و اجتماعی (PDF). آلمان: انتشارات حزب توده ایران. ص. ۱۵۱. دریافت‌شده در ۴ اوت ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)

جستارهای وابسته
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.