دریاچه
دریاچه محدودهٔ آبی بزرگی است که به آب‌های آزاد راهی ندارد (دریاچه بزرگتر از آبگیر است). بعضی از دریاچه‌ها به قدری بزرگ هستند که در صحبت محاوره از آن‌ها به عنوان دریا نام برده می‌شود، مانند دریاچه خزر. دریاچه‌ها همانند رودها جاری نمی‌شوند و ساکن هستند. بیشتر دریاچه‌ها دارای آب شیرین هستند و اکثر آن‌ها در نیمکره شمالی هستند. بیش از ۶۰٪ دریاچه‌های جهان در کانادا قرار گرفته‌اند. همچنین فنلاند به عنوان سرزمین هزار دریاچه شناخته می‌شود (۱۸۷٬۸۸۸ دریاچه در فنلاند وجود دارد که ۶۰٬۰۰۰ از آن‌ها دریاچه‌های بزرگ هستند).[1]
بعضی از دریاچه‌ها ساخته دست بشر هستند. این دریاچه‌ها به منظورهای مختلفی نظیر تولید برق (به عنوان مثال دریاچه پشت سدها)، برای استفاده از آب آن‌ها برای کشاورزی یا در خانه‌ها یا برای تفریح ساخته شده‌اند. شناخته شده‌ترین دریاچه‌های جهان عبارتند از:
- دریای خزر،
- دریاچه ویکتوریا،
- دریاچه خوارزم (آرال)،
- دریاچه تانگانیکا،
- دریاچه بایکال
- دریاچه‌های بزرگ
- دریاچه سوپریور،
- دریاچه هیوران،
- دریاچه میشیگان،
- دریاچه ایری
- دریاچه اونتاریو
دسته‌بندی زیست‌محیطی
دریاچه‌ها را در پژوهش‌های علمی زیست‌محیطی به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنند:[2]
- دریاچه کم‌پرورد:[3] دریاچه‌ای عمیق و صاف با مواد آلی و مغذی کم و اکسیژن محلول بسیار.
- دریاچه میان‌پرورد:[4] دریاچه‌ای با مواد مغذی نه چندان کم که از نظر گیاهی و جانوری نسبتاً بارور است.
- دریاچه بیش‌پرورد:[5] دریاچه‌ای کم‌عمق با مواد مغذی بسیار که موجب تولید جلبک و کمبود ماهی و اکسیژن محلول می‌شود.
- دریاچه تک‌آمیختی:[6] ویژگی دریاچه‌ای نسبتاً عمیق که در آن سالی یک بار لایه‌بندی و چرخه آمیختگی رخ می‌دهد.
- دریاچه دوآمیختی:[7] ویژگی دریاچه‌ای که معمولاً سالی دو بار در آن لایه‌بندی و چرخه آمیختگی رخ می‌دهد.
- دریاچه روبه‌زوال:[8] دریاچه بیش‌پروردی که بر اثر ازدیاد گیاهان و از دست دادن تدریجی و مستمر آب در حال تبدیل شدن به باتلاق است.
- دریاچه خشک:[9] محلی که پیش‌تر دریاچه بوده، ولی اکنون یا باتلاقی است یا به کلی خشک شده‌است.
نحوه پیدایش دریاچه‌های جهان
عوامل متعددی باعث پیدایش دریاچه‌ها می‌گردند که عمدتاً ناشی از فرایندهای بیرونی (دینامیک‌های بیرونی) و درونی (دینامیک‌های درونی) زمین می‌باشند. بعضی از این عوامل عبارتنداز:
- دریاچه‌های یخچالی: در اثر تجمع آب در پشت مورنها (مواد تخریبی که توسط یخچالها حمل می‌شوند) به وجود می‌آیند مانند دریاچه‌های پنجگانه آمریکای شمالی
- دریاچه‌های ولکانیکی: در کراترها (دهانه وسیع قله‌های آتشفشانی) ایجاد می‌گردند مانند دریاچه اورگون
- دریاچه‌های تکتونیکی (زمین ساختی): در اثر فرونشینی تدریجی یا در اثر گرابن به وجود می‌آیند مانند دریاچه بایکال، دریاچه تانگانیکا، و آلبرت در آفریقا که در یک گرابن وجود دارند.
- دریاچه‌های کارستی: درمحل‌هایی که سنگ آهک، طی فرایند کارستی شدن خورده شده باشد، پدید می‌آیند مانند دریاچه تخت سلیمان ساروق در آذربایجان غربی
- دریاچه‌های مئوریتی: در فرورفتگی ناشی از مئوریت (سنگ آسمانی) ایجاد می‌شوند مثل دریاچه یونگا یا جاب در کانادا
- دریاچه‌های سدی: در اثر ریزش کوه یا لنداسلاید (زمین لغزه) و جمع شدن آب در پشت مواد ریزش یافته پدید می‌آیند.
- دریاچه‌های ساحلی ورودخانه‌ای: که اولی در اثرسدهای دریایی و دومی با قطع پیچ رود (مآندر) به وجود می‌آید.
- دریاچه‌های ناشی از فعالیت انسان: در اثر ساختن سدهای مخزنی، خاکبرداری ویا انفجارهای ناشی از بمب که ایجاد چاله‌های بزرگ می‌کند ایجاد می‌شود.[10]
جستارهای وابسته
پانویس
- آمار فنلاند
- برابرنهاده‌های فرهنگستان زبان فارسی: دفتر هشتم بایگانی‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.
- oligotrophic lake
- mesotrophic lake
- eutrophic lake
- monomictic lake
- dimictic lake
- senescent lake, extinction lake
- dry lake
- کتاب هیدرولوژی آبها از دکتر سعداله ولایتی
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «دریاچه». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ دی ۱۳۹۱.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دریاچه موجود است. |
 پدیده‌های جغرافیایی تونس | |
|---|---|
| دریاچه‌ها | |
| دق‌ها |
|
| هامون‌ها |
|
| جزیره‌ها |
|