دریاچه نمک
دریاچه نمک یا دریاچه نمک مسیله نام دریاچه‌ای در منطقه کویر مرکزی ایران است.[1] گاهی با دریاچه حوض سلطان که میان قم و تهران واقع است اشتباه می‌گردد.[2][3]
| دریاچه نمک | |
|---|---|
| مختصات | ۳۴°۳۰′ شمالی ۵۱°۵۲′ شرقی |
| کشورهای حوضه | ایران |
| بیشترین ژرفا | ۱ متر |
| ارتفاع سطح | ۷۹۰ متر |
موقعیت جغرافیایی این دریاچه مابین سه استان اصفهان، قم و سمنان واقع است و در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل واقع است. این دریاچه از غرب به کوه‌های سفیدآب و سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر، از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است.[4]
گزیدن این نام به دلیل شوری بسیار زیاد دریاچه‌است به گونه‌ای که در فصل تابستان قطعات نمک روی آن شناور می‌شود.
این دریاچه، با طول ۸۰ و پهنای ۳۰ کیلومتر، یک فرونشست زمین‌ساختی است که در ارتفاع حدود ۷۹۵ متر از سطح دریای آزاد تشکیل شده است.
وسعت این دریاچه در حدود ۳۰۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد. این دریاچه شکلی شبیه به یک مثلث دارد که راس آن به سمت شمال است. طول قاعده این مثلث ۳۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۳۸ کیلومتر می‌باشد.
زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلابها و آبهای سطحی در طول قرنها پدید آمده‌است. عمق نمک این دریاچه بین ۵ تا ۵۴ متر متغیر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده‌اند.
با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه، نمکهای موجود کرت بندی‌های زیبایی به شکل پلی گن تشکیل می‌دهند که دیدن مناظر آن خالی از لطف نیست.
زمینهای اطراف این دریاچه بشدت باتلاقی می‌باشند که وسعت باتلاقها در منطقه غرب دریاچه به مراتب وسیعتر از مناطق دیگر آن است. از جمله مناطق باتلاقی این دریاچه می‌توان به حوض قیلوقه در شرق یا باتلاق دو کویری در منطقه جنوب شرقی دریاچه اشاره کرد.
دریاچه نمک در اکثر ماه‌های سال خشک و پوشیده از نمک است. در ماه‌های بارندگی ارتفاع آب این دریاچه در بعضی از مناطق به ۲ سانتی‌متر می‌رسد ولی پس از تابش خورشید به سرعت تبخیر می‌شود. رودهای مهمی که به این دریاچه وارد می‌شوند در سمت شمال و مغرب قرار دارند و عبارت‌اند از: رود شور، رود کرج، جاجرود، حبله‌رود و قره سو.. مهم‌ترین ترکیباتی که در دریاچه نمک وجود دارد عبارت‌اند از: کلرید سدیم، سولفات سدیم، کلرید منیزیم، سولفات منیزیم و…
جزیره سرگردان
در حدود ۱۵ کیلومتری دریاچه و در قسمت جنوبی آن جزیره‌ای دیدنی با عنوان جزیره سرگردان قرار دارد. ارتفاع متوسط دریاچه نمک از سطح دریای آزاد ۷۰۷ متر می‌باشد و این جزیره که بلندترین نقطه آن در حدود ۸۰۸ متر بالاتر از سطح دریای آزاد است از سنگ‌های متخلخل آتشفشانی تشکیل شده‌است و پوشش گیاهی ندارد. مناظر دریاچه نمک از بلندای این جزیره برای هر بیننده‌ای زیبا و جذاب است.
علت نامگذاری نام سرگردان به این خاطر است که هنگامی که از فاصله دور به این جزیره نگاه می‌کنید دو انتهای جزیره در افق محو می‌شوند و منظره‌ای مانند کشتی سرگردانی در دریای بیکران کویر پدیدمی‌آورد.[5] محو شدن دو انتها به علت گرمای منطقه و خطای دید و شکست نور می‌باشد و گذشتگان اعتقاد داشتند، جزیره سرگردان همواره در حال حرکت است و از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کند.[6] قسمت‌های شمالی دریاچه از ارتفاع کمتری برخوردار هستند.
موجودات
در اطراف دریاچه موجوداتی قرار دارند مانند شتر روباه حتی در بعضی فصول فلامینگو هم دارد، اما در خود دریاچه موجودی تک سلول از میگوها وخانواده پلنکتون ها قرار دارد.
تاریخچه دریاچه
در مفاتیح‌الجنان در خصوص سفر شاه عباس به مشهد از جاده ابریشم به شکار در جنگلهای کویر دریاچه نمک یادی کرده‌است که نشان می‌دهد که درختان را برای سوخت و ساخت آجر وکاشی مساجد و ابنیه‌های اصفهان و یزد و کاشان بکار برده‌اند و کویر را برای ما به ارث گذاشتند. قول دیگر این است که این جنگلها تا پایان دوره قاجار وجود داشتند اما بعد از کشف معدن سرب نخلک در انارک برای ذوب سرب سوزانده شدند.
جهانگردان زیادی به نام این دریاچه اشاره کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به مارکوپولو، لرد کرزن و... اشاره کرد.[7]
راه‌های ورود به دریاچه نمک
دو راه برای ورود به دریاچه وجود دارد. راه اول، از تنها مسیر خروجی شهرستان آران و بیدگل از سمت شمال غربی به طرف کاروانسرای مرنجاب پس از طی مسافتی در حدود ۳۵ کیلومتر به دو راهی دریاچه نمک می‌رسید.
مسیر دوم، پس از عبور از کاروانسرای مرنجاب و طی مسافتی در حدود ۱۰ کیلومتر به دو راهی چاه دست کن می‌رسید که با انتخاب مسیر سمت دریاچه می‌توان وارد دریاچه شد. لازم است ذکر شود که زمینهای اطراف دریاچه بشدت باتلاقی هستند. با این وصف رانندگی در خارج از این دو مسیر می‌تواند مشکل آفرین باشد. آخرین تلاش گروه برای ورود به دریاچه از مسیر حوض قیلوقه، پس از فرورفتن ۴ خودرو در باتلاق بدون نتیجه پایان یافت.
جستارهای وابسته
- حوضه آبریز دریاچه نمک
- دریاچه نمک حوض سلطان
منابع
- ادیب، محسن. دریاچهٔ نمک آران و بیدگل، وب‌گاه کویرهای ایران.
- همشهری آن‌لاین، آشنایی با دریاچه نمک-قمٔ: ۷ شهریور ۱۳۸۸. بازدید: اوت ۲۰۰۹.
- دریاچه نمک آران و بیدگل، کویرها و بیابان‌های ایران
- کویر مرنجاب-دریاچه نمک آران و بیدگل، سایت گردشگری استان اصفهان
- جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان، باشگاه خبرنگاران جوان
- دریاچه نمک مسیله (آران و بیدگل)، کویرها و بیابان‌های ایران
- جزیره سرگردان در دریاچه نمک، سیری در ایران
- «جزیره سرگردان، ایرانگردی تیشینه».
- دریاچه نمک (انگلیسی) صدا و سیمای اصفهان ویژه وب