راندگی اصلی زاگرس
راندگی اصلی زاگرس که گسل اصلی معکوس زاگرس نیز نامیده میشود، یکی از گسلهای بنیادین ایران و بخش اصلی گسل سراسری زاگرس است. راندگی اصلی زاگرس با راستای شمال باختری-جنوب خاوری و سازوکار فشاری، بر زمیندرز[1] میان پهنهٔ سنندج-سیرجان در شمال خاوری و زاگرس بلند در جنوب باختری منطبق است.[2] این گسل مرز شمالی پهنه زاگرس بلند یا زاگرس مرتفع بهشمار میرود و این پهنه را از پهنه سنندج-سیرجان جدا میسازد.
راندگی اصلی زاگرس | |
---|---|
کشور | ایران |
مشخصات | |
امتداد | شمالغربی – جنوبشرقی |
شیب | شمالشرقی |
سازوکار | فشاری |
لرزهخیزی | |
وضعیت | فعال |
بر پایه تقسیمبندیهای ساختمانی زمینشناسی ایران، پهنه زاگرس بلند با پهنای متوسط ۸۰ کیلومتر در میان دو پهنه زمینشناختی سنندج-سیرجان در شمال و پهنه زاگرس چینخورده در جنوب قرار دارد و بلندترین بخشهای رشتهکوه زاگرس را در خود جای دادهاست. راندگی اصلی زاگرس یک گسل معکوس بزرگ است که مرز شمالی پهنه زاگرس بلند به شمار میرود و این پهنه را از پهنه سنندج-سیرجان جدا میکند. گسل زاگرس بلند نیز مرز جنوبی پهنه زاگرس بلند محسوب میشود و این پهنه را از زاگرس چینخورده جدا میسازد.
زمینشناسان راندگی اصلی زاگرس را به دو بخش قسمت میکنند. بخش اول تا شرق حاجیآباد در استان هرمزگان کشیده شده و دارای راستای شمالغربی – جنوبشرقی (N130E) و شیب به سمت شمالشرقی است. بخش دوم راندگی اصلی زاگرس با نامهای خط عمان، گسل زندان و گسل میناب نیز نامیده میشود. این بخش با طول حدود ۲۵۰ کیلومتر و راستای شمالغربی – جنوبشرقی (N170E) از حاجیآباد به سمت جنوب ادامه مییابد و شیب آن به سمت شرق و شمالشرقی است.[3]
راندگی اصلی زاگرس از نوع گسلهای راندگی - فشاری است و نقش چشمگیری بر لرزهخیزی ایران دارد. بر اساس مطالعه برو و ریکو (۱۹۷۱)، راندگی اصلی زاگرس یک گسل معکوس کمشیب است که بخش اصلی گسل سراسری زاگرس را تشکیل داده و قدمت بیشتری دارد. جابهجایی افقی این گسل حدود ۴۰ کیلومتر است.[4] بخش جدیدتر گسل سراسری زاگرس، گسل اصلی عهد حاضر یا گسل جوان زاگرس نام دارد. این روراندگی، زاویه قائم دارد و راستگرد است. و در اصل مجموعهای از چندین قطعه گسل کوچکتر در امتداد یکدیگر است.
پانویس
- Geosuture
- پورکرمانی و آرین، لرزهخیزی ایران، ۷۶.
- پورکرمانی و آرین، لرزهخیزی ایران، ۷۶.
- آقانباتی، زمینشناسی ایران، ۵۲۸.
منابع
- آقانباتی، سیدعلی (۱۳۸۳). زمینشناسی ایران. تهران: سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور. شابک ۹۶۴-۶۱۷۸-۱۳-۸.
- پورکرمانی، محسن؛ آرین، مهران (۱۳۷۷). لرزهخیزی ایران. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. شابک ۹۶۴-۴۵۷-۰۱۱-۱.
- «الگوهای گسلی و برآورد سرعت بالا آمدگی در طول گسل زاگرس مرتفع». نشریه زمینشناسی مهندسی. دریافتشده در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۹.