راه نخاعی-تالاموسی
راه نخاعی-تالاموسی یا راه اسپاینوتالامیک یک راه حسی در دستگاه عصبی مرکزی است که پیامهای حسی را از نخاع به طرف تالاموس و قشر مخ انتقال میدهد. [1] [2] این راه همانند راه ستون پشتی-نوار داخلی (دستگاه ستون خلفی-لمنیسکوس داخلی) یک راه صعودی است. [3] راه نخاعی-تالاموسی ازنظر تکاملی نسبت به راه ستون پشتی قدیمی تر است. [3] به راه نخاعی-تالاموسی، دستگاه جلویی جانبی (قدامی جانبی) نیز گفته میشود که بیانگر دو راه اسپاینوتالامیک قدامی و جانبی است. پیامهای حسی مربوط به تنه و اندامها از طریق اعصاب نخاعی به نخاع و تالاموس راه یافته که در نهایت به قشر مغز میروند. [4]
راه نخاعی-تالاموسی | |
---|---|
شناسهها | |
MeSH | D013133 |
نورونیمز | 2058, 810 |
TA98 | A14.1.04.138 |
TA2 | 6102 |
FMA | 72644 |
حسها در راه نخاعی-تالاموسی
راه نخاعی-تالاموسی، حسهای مختلفی از اندامهای فوقانی، تحتانی و تنه را که نیازی به تعیین دقیق ناحیه و درجات ظریف اختلاف شدت ندارند، منتقل میکنند. انواع حسها در راه نخاعی-تالاموسی (راه اسپاینوتالامیک) عبارتنداز: [1]
- درد
- حرارت که شامل گرما و سرما است
- لمس و فشار خام (غیر دقیق)
- خارش و قلقلک
- حسهای جنسی
مسیر آناتومیکی
راه نخاعی-تالاموسی در انتقال پیامهای حسی از اندامهای فوقانی، تحتانی و تنه به تالاموس نقش دارد. فیبرهای نخاعی-تالاموسی بیشتر از تیغههای I، IV، V و VI نخاعی منشاء میگیرند. [1]
سه درجه نورون در مسیر اسپاینوتالامیک وجود دارند: [2]
- نورون اول: جسم سلولی این نورونها در گانگلیون ریشه خلفی نخاع قرار دارد که آکسون آنها به شاخ خلفی نخاع میروند. [2]
- نورون دوم: نورون دوم یک نورون نخاعی-تالاموسی است که پس از سیناپس با نورون اول در شاخ خلفی به طرف دیگر نخاع رفته که آکسون آن به تالاموس ختم میگردد. [2]
- نورون سوم: این نورون از هسته تالاموس شروع شده که آکسون آن به سمت قشر مغز در ناحیه پشت شیار مرکزی رولاندو میرود. [2] نورونهای سوم از تالاموس به نواحی قشر حسی پیکری اولیه (SI) و حسی پیکری ثانویه (SII) سیر میکنند. [4]
بخشی از پیامهای اعصاب نخاعی بهطور مستقیم از نخاع به تالاموس نمیروند، بلکه ابتدا به تشکیلات مشبک در ساقه مغزی رفته (یعنی از طریق راه نخاعی-مشبکی یا اسپاینورتیکولار) و سپس به تالاموس میروند. [2] [1] [4]
آورانهای احشایی
آورانهای احشایی نخاعی (مثلاً از قلب، معده، کلیه و روده) که همراه با دستگاه عصبی خودکار (سیستم اتونوم) هستند، از طریق راه نخاعی-تالاموسی منتقل میشوند. به دلیل همراهی آورانهای احشایی با دستگاه عصبی خودکار، این آورانها ممکن است به غلط به عنوان آورانهای خودکار نامیده شوند. [4] دستگاه عصبی خودکار یک دستگاه حرکتی است نه حسی. بسیاری از آورانهای احشایی نخاعی توسط اعصاب اسپلانکنیک (سینهای، کمری و لگنی) که دارای فیبرهای عصبی سمپاتیک یا پاراسمپاتیک نیز هستند انتقال مییابند. اعصاب اسپلانکنیک سینهای و کمری دارای رشتههای پیش عقدهای سمپاتیک هستند ولی اعصاب اسپلانکنیک لگنی، حاوی رشتههای پیش عقدهای پاراسمپاتیک میباشند . [4]
آورانهای احشایی نخاعی (از قلب، احشاء شکمی و لگنی) در شاخ خلفی نخاع پایان مییابند و بهطور مستقیم با راه نخاعی-تالاموسی و راه نخاعی-مشبکی سیناپس میکنند. [3] این آورانها، تحریکهای دردناک احشاء را انتقال میدهند. [1]
منابع
- شادان، فرخ. ترجمه فیزیولوژی پزشکی پروفسور آرتور گایتون. انتشارات شرکت سهامی چهر
- کوثریان، سید حسین. نوروآناتومی (کالبدشناسی سلسله اعصاب مرکزی). مؤسسه انتشارات باورداران
- نراقی، محمد علی؛ حاجی حسینی، داود.ترجمه نوروآناتومی . انتشارات جعفری
- میناگر،علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه نوروآناتومی پایه و کاربردی پروفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژو
- این مقاله در بردارندهٔ بخشهایی از صفحه page 760 چاپ ۲۰ام آناتومی گری (۱۹۱۸) است که در مالکیت عمومی قرار دارد.