رضا قطبی
رضا قطبی (زاده ۱۳۱۸ در تهران) مشهور به مهندس قطبی، استاد ریاضی دانشگاه صنعتی آریامهر، سیاست‌مدار ایرانی و رئیس تلویزیون ملی ایران از سال ۱۳۴۲ تا شهریور ۱۳۵۷ بود.[1][2]
| رضا قطبی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۳۱۸ تهران |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | سیاست‌مدار رئیس تلویزیون ملی ایران |
| والدین |
|
خانواده
او فرزند محمدعلی قطبی (مهندس ساختمان و مقاطعه کار) و لوئیز صمصام بختیاری و همچنین پسردایی فرح دیبا (همسر محمدرضاشاه پهلوی) بود. محمدعلی قطبی، فرزند شیخ باقرخان امجدالسلطان ابن شیخ اسماعیل [شیخ الاسلام] ابن محمدرضا ابن شیخ عبدالوهاب ابن شیخ باقر ابن شیخ جعفر ابن شیخ قطب الدین محمد لاهیجی بود. قطب الدین محمد لاهیجی، جد آنان از جمله علما و ریاضیدانان قرن یازدهم هجری بود.[3]
فرح دیبا به دلیل مرگ پدرش سهراب دیبا، از کودکی با خانواده قطبی زندگی می‌کرد.[4]
تحصیلات
قطبی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه ایتالیایی‌ها و دوره دبیرستان را در مدرسه فرانسوی‌ها گذراند. سپس به کمک بورس خیریه ایزابل تهران به همراه دخترعمه‌اش فرح دیبا جهت ادامه تحصیل رهسپار فرانسه شد و در رشته مهندسی برق در پلی‌تکنیک پاریس مشغول به تحصیل گردید. او در دروس ریاضی از استعداد خوبی برخوردار بود.[4]
او از دانشجویان ملی‌گرای عضو حزب پان ایرانیست بود، ولی پس از اینکه فرح پهلوی در سال ۱۳۳۸ با محمدرضاشاه پهلوی ازدواج کرد و ملکه ایران شد، تحصیلات خود را به پایان رساند و به ایران بازگشت و به دربار راه پیدا کرد.
فعالیت‌ها
او ابتدا در دفتر کوچکی وابسته به وزارت اطلاعات و جهانگردی مشغول به کار شد و طرحهای مربوط به تأسیس یک تشکیلات بزرگ تلویزیونی را تهیه می‌کرد، تا اینکه به ریاست تشکیلات جدید «سازمان تلویزیون ملی ایران» منصوب شد و تا سال ۱۳۵۷ خورشیدی این سمت را برعهده داشت.
او همچنین مدیر عامل سازمان هنر شیراز بود که از سال ۱۳۴۶ عهده‌دار برگزاری جشن هنر شیراز بود. گفته می‌شود که قطبی و شجاع‌الدین شفا پیشنهاد دهندگان طرح تغییر تقویم کشور از هجری خورشیدی به شاهنشاهی بودند. متن خطابه معروف من صدای انقلاب شما را شنیدم (واپسین سخنرانی محمدرضا پهلوی در تلویزیون) را نیز او نوشته بود و به همراه دیگر دوستان همچون سید حسین نصر شاه را با اصرار و فشار زیاد راضی به خواندن آن کردند.[5]
افکار و عقاید
قطبی خود را ناسیونالیست می‌دانست ولی در واقع یک طرفدار چپ بود. در تلویزیون از افراد باسواد و با استعداد استفاده می‌کرد. او حتی اجازه داد افرادی مانند خسرو گلسرخی و احمد شاملو نیز در تلویزیون به فعالیت بپردازند. پخش تصاویر تشییع جنازه غلامرضا تختی از تلویزیون موجب شد تا روابط وی مدتی با محمدرضا پهلوی تیره شود. بخصوص که ساواک نیز مرتباً در خصوص وی گزارش‌های منفی برای شاه می‌فرستاد.[6]
پس از انقلاب
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قطبی مدتی در تهران مخفیانه زندگی می‌کرد تا اینکه فرح پهلوی با پرداخت هزینه‌ای کلان راه خروج وی را فراهم کرد و پس از مرگ شاه بار دیگر قطبی به حلقه یاران فرح پیوست.[7]
او در آمریکا نیز به فعالیت‌های مخابراتی اشتغال داشته‌است.[8]
حاشیه
با مطرح شدن نام افشین قطبی به عنوان مربیگری تیم فوتبال پرسپولیس در سال ۱۳۸۶ بسیاری از رسانه‌ها مدعی شدند که او پسر رضا قطبی است.[9] اما افشین قطبی ماه‌ها بعد پیش از نوروز ۱۳۸۷ در یک گفتگوی رادیویی این نسبت را تکذیب کرد.[10]
منابع
- سایت سی‌بی‌سی، ۱۳۹۵
- پی نویس‌ها | Foundation for Iranian Studies
- «یادداشت‌های میرزا یحیی مجتهدزاده لاهیجانی (فرید مجتهدی)/ علی امیری». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۲۰۱۲-۰۴-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۱-۰۱.
- حسین فردوست (۱۳۶۸)، «خانواده دیبا و دربار پهلوی»، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، به کوشش موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.، تهران: اطلاعات، ص. ۲۱۰
- فاطمه معزی. «عبدالرضا قطبی». مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸.
- سید ابراهیم نبوی (۱۳۷۸)، «نراقی و دیگران»، در خشت خام (گفتگو با احسان نراقی)، تهران: جامعه ایرانیان، ص. ۱۰۲، شابک ۵-۲۱-۵۹۲۵-۹۴۶ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: checksum (کمک) - علی شهبازی (۱۳۷۷)، «رضا قطبی»، محافظ شاه، تهران: اهل قلم، ص. ۲۶۷، شابک ۹۶۴-۵۵۶۸-۳۴-X
- سید ابراهیم نبوی (۱۳۷۸)، «نراقی و دیگران»، در خشت خام (گفتگو با احسان نراقی)، تهران: جامعه ایرانیان، ص. ۱۰۲، شابک ۵-۲۱-۵۹۲۵-۹۴۶ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: checksum (کمک) - فاطمه معزی. «آنها این تازه‌وارد را نمی‌خواهند / آتش انتقادهای استوایی و مسیر صعب قطبی». روزنامه اعتماد. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸.
- «افشین قطبی: پسر رضا قطبی معروف نیستم». عصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸.
- از سید ضیاءالدین تا بختیار، مسعود بهنود.
- پدر و پسر، محمود طلوعی.
- مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر
رئیسان رادیو و تلویزیون ایران