رود زرافشان

رود زرافشان (به فارسی تاجیکی: Зарафшондарё) رودخانه‌ای در آسیای میانه است. این رودخانه که از ۷۴۰ تا ۸۷۷ کیلومتر درازا دارد، پس از سرچشمه گرفتن از کوهستان مست‌چاه و جریان یافتن به سمت غرب، از تاجیکستان و ازبکستان گذشته و در بیابانی در نزدیکی آمودریا خشک می‌شود.

مختصات: ۳۹°۳۰′ شمالی ۷۰°۳۵′ شرقی
زرافشان
نمایی از رود زرافشان در ناحیه عینی، تاجيكستان
ویژگی‌های ظاهری
دهانهبیابانی در شمال چهارجوی (ترکمن‌آباد)
طول۷۴۰[1] یا ۸۷۷[2][3] کیلومتر

مشخصات

رود زرافشان از شرق رشته‌کوه ترکستان[2] واقع در کوه‌های پامیر-آلای در تاجیکستان[1] سرچشمه می‌گیرد. این رود سپس با جریان یافتن به سمت غرب از تاجیکستان و درهٔ زرافشان گذشته و وارد جنوب شرقی ازبکستان می‌شود و با عبور از شهرهای سمرقند و بخارا و طی مسافتی بین ۷۴۰ تا ۸۷۷ کیلومتر، در بیابانی واقع در شمال ترکمن‌آباد (چهارجوی) و در نزدیکی رود آمودریا که زرافشان زمانی یکی از رودهای تغذیه‌کنندهٔ آن بود ناپدید می‌شود.[1][2] همچنین کوه‌های زرافشان بخش جنوبی آبخیز رودخانه را تشکیل می‌دهند.[1]

آب رود زرافشان از ذوب برف‌ها و یخچال‌ها تأمین شده[3] و حوضهٔ آبخیز وسیعی توسط آن آبیاری می‌شود، از جمله استپ قارشی واقع در جنوب زرافشان که توسط کانالی آب رودخانه را دریافت می‌کند.[2] همچنین درهٔ زرافشان که آب آن توسط سد مخزنی کته قورغان تأمین می‌شود[1] و به‌ویژه در بخش ازبک‌نشین آن جمعیت زیادی ساکنند[2]، یکی از واحه‌های مهم در آسیای میانه است که در مکان سغد باستان قرار دارد.[1]

نام

يونانيان باستان اين رود را پاليتميتوس می‌ناميدند. همچنين در گذشته‌ای نه چندان دور، اين رودخانه با نام رود سغد نيز شناخته می‌شد.

نام رودخانه متشکل از دو واژهٔ زر و افشان و به معنای افشانندهٔ زر می‌باشد و اشاره به اهمیت رود زرافشان در آبیاری منطقه دارد. همچنین ممکن است ارتباطی نیز بین نام رود و طلای واقعی وجود داشته باشد که روزگاری در بخش‌های بالادست رودخانه استخراج می‌شد.[4]

منابع
  1. The Columbia Electronic Encyclopedia (۲۰۰۷). «Zerafshan River». Columbia University Press/ The Free Dictionary. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۲.
  2. «Zeravshan River». Encyclopedia Britannica Online. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۲.
  3. The Great Soviet Encyclopedia, 3rd Edition (1970-1979). «Zeravshan». The Free Dictionary. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۲.
  4. Adrian Room. Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites. McFarland, 2006, ISBN 0-7864-2248-3. p.415. Google Books, (بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۲).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.