زباله

زُباله یا پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) گفته می‌شود که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می‌شود.

یک سطل آشغال، در هلند

نام

زُباله یک اشتباه رایج املایی در زبان فارسی فعلی است. بر مبنای فرهنگ فارسی معین، املای صحیح این کلمه «ذباله» است که جمع «ذبیل» به معنی آشغال است.[1] به محل دفن زباله‌های جامد اصطلاحاً خاک‌چال گفته می‌شود.

انواع زباله

پسماندها به ۵ گروه تقسیم می‌شوند:

  1. پسماندهای عادی: به کلیهٔ پسماندهایی گفته می‌شود که به‌طور معمول از فعالیت‌های روزمرهٔ انسان‌ها درشهرها، روستاها و خارج از آن‌ها تولید می‌شوند. از قبیل زباله‌های خانگی و نخاله‌های ساختمانی
  2. پسماندهای پزشکی (بیمارستانی): به کلیهٔ پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از فعالیت بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می‌شود. (سایر پسماندهای خطرناک بیمارستانی از شمول این تعریف خارج است)
  1. پسماندهای ویژه: به کلیه پسماندهایی گفته می‌شود که به دلیل دارا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی یا مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد. به آن دسته از پسماندهای پزشکی و نیز پسماندهای عادی، صنعتی و کشاورزی که نیاز به مدیریت خاص دارند نیز،پسماند ویژه می گویند.
  2. پسماندهای کشاورزی: به پسماندهایی ناشی از فعالیت‌های تولیدی در بخش کشاورزی گفته می‌شود. از قبیل فضولات، لاشهٔ حیوانات (دام، طیور، آبزیان) محصولات کشاورزی فاسد و غیرقابل مصرف.
  3. پسماندهای صنعتی: به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت‌های صنعتی و معدنی و پالایشگاهی، صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال آن گفته می‌شود. از قبیل براده‌ها، سر ریزها، لجن خوتی

مدیریت اجرایی پسماند

شخصیت حقوقی یا حقیقی است که مسئولیت برنامه‌ریزی، ساماندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، جداسازی، حمل و نقل، بازیافت، پردازش و دفع پسماندها و همچنین آموزش و اطلاع‌رسانی در این زمینه می‌باشد.صنعتی پولساز با طلای کثیف

می‌توان از صنعت بازیافت به‌عنوان یکی از صنایع پولساز در دنیا نام برد که کشورهای پیشرفته با آگاهی از این موضوع درصد قابل‌توجهی از زباله‌ها و ضایعات دورریختنی خود را با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و مدرن و از زباله‌های عادی، چون پلاستیک، فلز و ... و زباله‌های الکترونیکی مانند تلفن همراه و امثالهم بازیافت کرده و مجدد مورد استفاده قرار می‌دهند.

به تعبیری، این کشورها به زباله‌های دورریختنی نگاهی اقتصادی داشته و در پی کسب درآمد از آن هستند. در واقع درآمدزایی کشورها از این صنعت به‌اندازه‌ای بالاست که تعدادی از کشورها دست به واردات زباله می‌زنند تا آن‌ها را بازیافت کرده و به دیگر کشورها صادر کنند. برای مثال سی سال است که کشور چین بیش از هر کشور دیگری به بازیافت کالاهایی، چون بطری‌های پلاستیکی، جعبه‌های مقوایی و کامپیوترهای قدیمی اقدام می‌کند و به بزرگترین وارد کننده زباله در جهان تبدیل شده است.

طبق برخی آمار منتشرشده، ارزش بازیافت زباله در چین ۴۰ میلیارد دلار است، درواقع باتوجه به جمعیت بالای چین، طبیعی است که حجم بالایی از زباله در این کشور تولید شود و بنابراین بازیافت امری اجتناب ناپذیر تلقی می‌شود. آنچه مهم است، این است که چینی‌ها تنها به بازیافت زباله‌های تولیدی خود اقدام نمی‌کنند، بلکه دست به واردات زباله زده و بدین ترتیب درآمد خوبی را نصیب کشور خود کرده اند.

آنچه اهمیت این صنعت را بیش از پیش آشکار می‌سازد، این است که خروجی چین در بازیافت زباله بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه است. درواقع، منطقه زباله‌های الکترونیکی چین ۲۰ تن طلا در سال از لوازم الکترونیکی قدیمی استخراج می‌کرد که این میزان تقریباً برابر با ۱۰ درصد از استخراج طلای از معادن آمریکا است.

البته کشور چین در تازه‌ترین اقدام خود به سازمان تجارت جهانی اعلام کرده که در پی ممنوع کردن واردات انواع زباله‌های قابل بازیافت است. براین اساس، شرکت‌ها در سراسر جهان که پیش از این زباله‌های خود را به منظور بازیافت به این کشور می‌فرستادند، به دنبال مقصد جدیدی برای زباله هایشان هستند.

در این میان، از آنجایی که شرکت‌های ژاپنی به جد دنبال توسعه انواع فناوری‌هایی هستند که برای سالیان متمادی در کشور چین به کار گرفته می‌شد، می‌توان از آن‌ها به عنوان مقصد بعدی زباله‌ها و ضایعات صنعتی کشورهای جهان نام برد.

در این میان، شرکت میتسوبیشی بیش از ۱۰۰میلیون دلار برای ایجاد کارخانه‌های تصفیه فلزات گرانبها از قراضه‌های الکترونیکی سرمایه گذاری کرده است و در نظر دارد تا در آینده‌ای نزدیک تصفیه لیتیوم در باتری‌های خودرو را هم دنبال کند. میتسوبیشی فعلاً بر توسعه این کارخانه در ژاپن تمرکز کرده است، اما قصد دارد که کارخانه‌ای در هلند تاسیس کند تا قراضه‌های الکترونیکی اروپا را که پیش از این بیشتر به چین می‌رفت، مدیریت کند.

این کارخانه صرفاً برای خلق پول ایجاد نمی‌شود، بلکه میتسوبیشی برای ایجاد این کارخانه‌ها هزینه می‌کند تا به کمبودهای آینده پاسخ دهد. البته تحقیق و سرمایه گذاری در این مورد نه با هزینه کم و نه در کوتاه مدت جواب نمی‌دهد.

میتسوبیشی انتظار ندارد که اولین کارخانه را با آخرین ظرفیت حتی تا سال ۲۰۲۱ رونمایی کند، اما زمانی که چنین اتفاقی بیفتد، مواد خام از این کارخانه‌ها به سراسر جهان رفته و معامله می‌شود. سرمایه گذاری ژاپن در صنعت بازیافت این احتمال را به همراه دارد که مدال‌های طلا، برنز و نقره‌ای که در المپیک ۲۰۲۰ به کار گرفته می‌شود، نتیجه بازیافت قراضه‌های الکترونیکی مردم ژاپن باشند.

منبع:بیتوته

دفع: کلیهٔ روش‌های از بین بردن یا کاهش خطرات ناشی از پسماندها از قبیل بازیافت، دفن بهداشتی، زباله سوزی، دفع نام دارد.

پردازش: کلیهٔ فرایندهای مکانیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، که منجر به تسهیل در عملیات دفع گردد، پردازش نام دارد.

نکته:

۱ - پسماندهای پزشکی و نیز بخشی از پسماندهای عادی، صنعتی و کشاورزی که نیاز به مدیریت خاص

دارند جزء پسماندهای ویژه محسوب می‌شوند.

  1. پسماندهای ویژهٔ پرتوزا تابع قوانین و مقررات مربوط به خود می‌باشند.
  2. لجن‌های حاصل از تصفیهٔ فاضلاب‌های شهری و تخلیهٔ چاه‌های جذبی فاضلاب خانگی در

صورتی که خشک و کم رطوبت باشند در دستهٔ پسماندهای عادی قرار خواهند گرفت.

۴ - مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با سایر پسماندها و تخلیه و پخش آن‌ها در محیط یا بازیافت،

فروش یا استفادهٔ این نوع پسماندها ممنوع است.

سرنوشت زباله ها[2]

در ایران زباله‌ها یا در خاک دفن شده یا سوزانده می‌شوند و حتی گاه در طبیعت رها می‌شوند. همه این راه‌ها برای محیط زیست بسیار خطرناک هستند و باعث فرسایش خاک، آلودگی هوا، زشت شدن مناظر طبیعی و همین‌طور نامناسب کردن محیط برای حیات وحش می‌شوند. بهترین روش دفع زباله استفاده از دستگاه زباله محو کن و یا زباله خورد کن است که هم زباله های تر را ازبین برده و هم بازیافت آن را ساده می‌نماید.

دفن زباله

دفن در خاک‌چال آخرین عنصر موظف در سیستم مدیریت مواد زاید جامد و سرنوشت نهایی تمام مواد زایدی است که ارزشی ندارند و باید دور ریخته شوند. به عبارت دیگر دفن یک گزینه حتمی و اجباری است. دفن بهداشتی روشی مهندسی جهت دفن مواد زاید جامد در زمین، جهت ممانعت از آسیب زدن به محیط زیست می‌باشد. در این روش زایدات در لایه‌هایی با ضخامت مناسب پخش شده و فشرده می‌شوند و در انتهای هر روز با خاک پوشانده می‌شوند. بر اساس تجارب بدست آمده گذشته، در کشورهای پیشرفته و سایر جوامع، دفن بهداشتی در زمین اغلب به عنوان اقتصادی‌ترین راه حل دراز مدت برای مشکل مواد زاید جامد انتخاب شده‌است.[3]

اگرچه خاک مهم‌ترین و گسترده‌ترین صافی فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آ بها، بازیافت‌کننده ضایعات و نیز دریافت‌کننده بسیاری از مواد می‌باشد لیکن ظرفیت آن محدود بوده ممکن است بسیاری از مواد سمی و آلاینده‌ها که به خاک افزوده می‌گردند از نظر تمرکز افزایش یافته و در نهایت به صورت تهدیدی جدی برای محیط زیست درآیند.[4] عمده‌ترین مشکل محل دفن مواد زاید جامد شهری، شیرآبه و گاز تولید شده در اثر تجزیه زباله‌های دارای ترکیبات آلی می‌باشد. در این بین مهم‌ترین عامل آلودگی آب در محل دفن مواد زاید جامد، شیرابه‌است که با ورود به آ بهای سطحی یا زیرزمینی مخاطرات بهداشتی و زیست‌محیطی برای انسان و جانوران ایجاد می‌کند.

کمپوست

کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زباله‌های شهری یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، به‌طوری‌که مواد سمی آن‌ها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند. برای تهیه کمپوست می‌توان از بقایای چوب بریها، زباله شهری، بقایای کشتارگاه‌ها و کارخانه‌های کنسرو ماهی، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود. به‌طورکلی، کمپوست‌ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند (به استثناء بقایای کشتارگاه‌ها و کارخانه‌های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می‌باشند) و معمولاً برای بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار می‌گیرند. اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی آن و اثر شیمیائی کمپوست به ترکیب شیمیائی آن بستگی دارد. تهیه کمپوست از زباله‌های شهری و لجن فاضلاب راه مفیدی برای مصرف مجدد و دفع بهداشتی این مواد است. مواد اخیر از این نظر که دارای املاح کم، فاقد مولدین امراض و آفات گیاهی، بذر علف‌های هرز و خاک می‌باشند مناسب بوده و به سرعت در خاک می‌پوسند. لجن فاضلاب را پس از تخمیر غیر هوازی و حرارت دادن (برای کشتن عوامل بیماریزای آن) مورد استفاده قرار می‌دهند. برای تهیه کمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است. موادی را که می‌خواهند. کمپوست نمایند به صورت لایه‌ای به ضخامت ۷ تا ۱۰ سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره‌ای که در زمین تهیه نموده‌اند قرار می‌دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود ۱۰۰ گرم فسفات دی آمونیم یا سوپر فسفات بر روی مواد می‌باشند (در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می‌شوند بهتر است حدود ۴۰ گرم اوره به ازاء هر ۱۰۰ گرم سوپر فسفات اضافه شود) پس از پاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه‌های جدید را به همین روش اضافه می‌کنند. ممکن است لایه هائی از کود حیوانی یا خاک را به‌طور متناوب با لایه‌های مواد کمپوست شونده قرار دهند. در صورتی که از لایه‌های کود حیوانی استفاده می‌شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست، اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد. ترکیب کود شیمیائی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می‌شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد.[5]

بازیافت کاغذ

روش معمول تهیه کاغذ قطع درختان و استفاده از تنه و چوب آنهاست. اینکار باعث انهدام جنگل‌ها و افزایش آلودگی هوا شده هزینه و انرژی زیادی را مصرف می‌کند. بنا بر آمار ارائه شده، میزان مصرف کاغذ در انگلستان بحدی است که به ازای هر فرد سالانه دو درخت تنومند قطع شده و به شکل کاغذ دور ریخته می‌شود.

لازم است ذکر شود بازیافت کاغذ موجب ۵۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب، ۷۴ درصد کاهش آلودگی هوا، ۶۴ درصد صرفه جویی در انرژی و۹۰ درصد کاهش آلودگی آب‌ها را نسبت به تولید آن از منابع اولیه در پی دارد.[6]

آمار زباله‌ها در ایران نشان می‌دهد تولید زباله‌های کاغذی ۴/۱تولید زباله‌های کاغذی در کشورهای پیشرفته می‌باشد که این نشان دهندهٔ این است که ایران بسیار در این زمینه پیشرفت کرده‌است.

سوزاندن

در ایران با توجه به کیفیت زباله‌های شهری که بهره‌وری بازیافت و کودسازی در آن‌ها زیاداست و نیز با عنایت به وجود زمین‌های بایر و فراوانی که در اطراف شهرها تناسب خاصی برای دفن بهداشتی زباله دارند، سرمایه‌گذاری در جهت احداث کارخانه‌های زباله‌سوز، توصیه نمی‌شود. اما از آنجا که آلودگی بیولوژیکی و عفونی زباله‌های بیمارستانی معمولاً بیش از انواع دیگر زباله‌است، کارشناسان، بهترین روش برای دفع زباله‌های مراکز درمانی را سوزاندن در کوره‌های زباله سوز، توصیه کرده‌اند. ضمناً محاسن و معایب سوزاندن زباله با دستگاه‌های زباله سوز به‌شرح زیر خلاصه می‌شود:

محاسن:

  • این روش مؤثرترین روش دفع زباله‌است که در مقایسه با سایر روش‌های دفع به زمین کمتری نیاز دارد. خاکستر باقی‌مانده به علت عاری بودن از مواد آلی و باکتری‌ها از نظر بهداشتی مخاطره‌آمیز نبوده و قابل دفن است.
  • سوزاندن زباله در دستگاه‌های زباله‌سوز منافع جنبی نظیر استفاده از حرارت ایجاد شده برای گرم کردن بویلرها و در نتیجه تولید انرژی به همراه دارد.

معایب:

  • این روش در مقایسه با سایر روش‌ها به سرمایه‌گذاری و هزینهٔ اولیهٔ بیشتری نیاز دارد.
  • باعث ایجاد آلودگی با انتشار گازهای سمی مونواکسید، دی کسید کربن و جیوه در هوا می شود که بسیار برای تنفس خطرناکند.
  • این روش ایجاد بو، دود و آلودگی هوا می‌نماید که عموماً مورد اعتراض مردم است.
  • به پرسنل کارآزموده و افراد مجرب برای بهره‌برداری و نگهداری از دستگاه‌های زباله‌سوز نیاز است.
  • هزینهٔ نگهداری و تعمیرات در این روش بیش از سایر روش‌های دفع زباله‌است.
  • این روش برای دفع مواد زاید خطرناک نظیر مواد رادیواکتیو و مواد قابل انفجار روش مناسبی نیست.

جستارهای وابسته

منابع
  1. https://www.vajehyab.com/?q=%D8%B0%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87&f=moein&d=en
  2. کتاب انسان محیط یازدهم.
  3. عبدلی م. ع؛ و مجلسی م. (۱۳۷۰)، «مدیریت مواد زاید جامد، اصول مهندسی و مباحث مدیریتی»، شهرداری تهران، سازمان بازیافت و تبدیل مواد، ۸۲۷ صفحه.
  4. غضبان ف. (۱۳۸۱)، «زمین‌شناسی زیست‌محیطی»، دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ، ۴۱۶ صفحه.
  5. http://www.isanat.com
  6. «اهمیت بازیافت زباله‌های کاغذی در اقتصاد شهرستان رابر». شبکه اطلاع‌رسانی دانا. ۱۴ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۱۹.

پیوند به بیرون

https://peykekaghazi.com/second-hand-book/

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.