زمین‌لرزه و سونامی ۲۰۱۱ توهوکو

زمین‌لرزه و سونامی ۲۰۱۱ توهوکو زلزله‌ای است، که ۱۱ مارس ۲۰۱۱ به قدرت ۹٫۰ ریشتر[7][8] در ساعت ۱۴ و ۴۶ دقیقه به وقت محلی در نزدیکی سندای در استان میاگی در شمال شرقی ژاپن رخ داد و به مدت ۱۷۳ ثانیه مناطق اطراف را به لرزه درآورد.[9] مرکز سطحی زمین‌لرزه در ۱۳۰ کیلومتری شرق شبه جزیره اوشیکا ناحیهٔ توکوهو با کانون ژرفی به عمق ۲۴ کیلومتر گزارش شده‌است.[10][11] زمین‌لرزه سبب گردید در تمامی مناطق ساحلی ژاپن در کنار اقیانوس آرام هشدار سونامی و درخواست تخلیه این مناطق اعلام شود، این هشدار حداقل در ۲۰ منطقه ساحلی دیگر در آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی نیز اعلام گردید.[12][13][14] این زمین لرزه امواج سونامی به ارتفاع ۱۵ متر در ژاپن و امواج کوچکتری در کشورهای دیگر ایجاد کرد.[9][15] در تاریخ اول آوریل، دولت ژاپن نام رسمی «زمین‌لرزه بزرگ شرق ژاپن» 東日本大震災 را بر این فاجعه نهاد. پیش از وقوع زمین لرزه ۹ ریشتری ۹ زلزله در منطقه رخ داد که بزرگترین آنها با قدرت ۷٫۱ ریشتر در تاریخ ۹ مارس ثبت گردید که این زمین لرزهها را می‌توان پیش لرزههای زلزله ویرانگر ۹ ریشتری دانست.[16] بیش از ۱۸هزار نفر در این سونامی جان خود را از دست دادند[17] که پیکر ۲۵۳۱ نفرشان هرگز پیدا نشده‌است.[18]

زمین‌لرزه و سونامی ۲۰۱۱ توهوکو
An aerial view of the Sendai region with black smoke coming from the نیپون اویل refinery

Tokyo
Sendai
تاریخ۱۱ مارس ۲۰۱۱ (۲۰۱۱-۰۳-11)
زمان رخداد۱۴:۴۶:۲۴ زمان استاندارد ژاپن (یوتی‌سی ۹:۰۰+)
دوام6 minutes[1]
بزرگی۹٫۰–۹٫۱ (مقیاس بزرگای گشتاوری)[2]
ژرفا۲۹ کیلومتر (۱۸ مایل)
گونهMegathrust
مناطق آسیب‌ژاپن (shaking, tsunami)
کرانه اقیانوس آرام (tsunami)
زیانTsunami wave, flooding, landslides, fires, building and infrastructure damage, nuclear incidents including radiation releases
بیشینهٔ شدتمقیاس شدت مرکالی
بیشینه شناب۲٫۹۹ شتاب زمین
سونامیUp to ۴۰٫۵ متر (۱۳۳ فوت)
in میاکو، ایواته، استان ایواته، ناحیه توهوکو
رانش زمینYes
پیش‌لرزه‌هافهرست پیش‌لرزه‌ها و پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه توهوکو ۲۰۱۱
پس‌لرزه‌ها11,450 (as of ۳ مارس ۲۰۱۵)[3]
تلفات15,894 deaths,[4]
6,152 injured,[5]
2,562 people missing[6]

این زمین‌لرزه خسارات بسیار زیادی شامل تخریب شدید جاده‌ها و راه‌آهن و ایجاد آتش‌سوزی در برخی مناطق را بر ژاپن وارد کرده‌است. در حدود ۴٫۴ میلیون خانوار در شمال شرقی ژاپن بدون برق و ۱٫۴ میلیون نفر بدون آب مانده‌اند.[19] تعدادی از ژنراتورها الکتریکی از کار افتاده‌اند و حداقل سه راکتور هسته‌ای در پی انباشته شدن گاز هیدروژن منفجر شده‌اند.[20]

تمام مناطق در شعاع ۲۰ کیلومتری نیروگاه هسته‌ای شماره یک فوکوشیما و ده کیلومتری نیروگاه هسته‌ای شماره دو فوکوشیما که متعلق به شرکت برق توکیو هستند تخلیه شده‌است. ارزیابی‌های اولیه توسط مرکز بین‌المللی ایر بیمه محل‌های تخریب شده را تنها ۱۴٬۵ تا ۳۴٬۶ میلیارد دلار برآورد کرد.[21] بانک مرکزی ژاپن در تاریخ ۱۴ مارس ۲۰۱۱ مبلغ ۱۸۳ میلیارد دلار را برای عادی‌سازی وضعیت بازار به سیستم بانکی این کشور تزریق کرده‌است.[22]

شدت زلزله در استان میاگی ۷ درجه در مقیاس شیندو، استان فوکوشیما، استان ایباراکی، استان توچیگی ۶ درجهٔ قوی، استان سایتاما، استان چیبا، استان ایواته و استان گونما ۶ درجهٔ ضعیف و در توکیو ۵ درجهٔ قوی بوده‌است. بعد از وقوع زمین‌لرزه به مدت چندین ساعت تمامی پروازها از فرودگاه بین‌المللی ناریتا و فرودگاه هانه‌دا متوقف شد.

برآوردها نشان می‌دهد زمین‌لرزه توهوکو قوی‌ترین زمین‌لرزه در ژاپن و چهارمین در جهان از زمان آغاز ثبت شدت زلزله‌ها از ۱۹۰۰ میلادی عنوان شده‌است.[23][24][25][26] شدت زمین‌لرزهٔ توهوکو به حدی بود که جزیرهٔ اصلی ژاپن (هونشو)، ۲٫۴ متر به سمت شرق حرکت کرد و محل تقاطع محور توزیع جرم[27] زمین با سطح دست کم ۱۰ سانتی‌متر جابه‌جا شد.همچنین نیز این زمین لرزه سرعت چرخش زمین را ۱٫۸ میکرو ثانیه در روز افزایش داد.[28] نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن اعلام کرد: «پس از پایان جنگ جهانی دوم در طی ۶۵ سال گذشته این بدترین و سخت‌ترین بحران ژاپن است.»[29]

زمین‌لرزه‌های بزرگ از یک روز قبل از زمین‌لرزه بزرگ توهوکو

فهرست کامل پیش‌لرزه‌ها و پس‌لرزه‌ها

بر اساس گزارش آژانس هواشناسی ژاپن، زمین‌لرزه‌های بزرگی (بالای ۷ درجه، یا ۵ ضعیف در مقیاس شیندو) که از روز قبل تا یک ماه بعد از زلزله بزرگ شرق ژاپن به وقوع پیوسته از قرار زیر است:[30]

زمان وقوع (به وقت ژاپن) مکان وقوع کانون ژرفی درجه بزرگی شیندو
۹ مارس ۱۱ و ۴۵ دقیقهساحل سان‌ریکوحدود ۱۰ کیلومتر۷/۱۵ ضعیف
۱۱ مارس ۱۴ و ۴۶ دقیقهساحل سان‌ریکوحدود ۲۴ کیلومتر۹٫۰۷
۱۱ مارس ۱۵ و ۶ دقیقهساحل سان‌ریکوحدود ۱۰ کیلومتر۷٫۴۵ ضعیف
۱۱ مارس ۱۵ و ۱۵ دقیقهساحل استان ایباراکیحدود ۸۰ کیلومتر۷٫۴۶ ضعیف
۱۱ مارس ۱۵ و ۲۶ دقیقهساحل سان‌ریکوحدود ۱۰ کیلومتر۷٫۵۴
۱۱ مارس ۱۶ و ۲۹ دقیقهساحل سان‌ریکوسطحی۶٫۶۵ قوی
۱۱ مارس ۱۷ و ۴۱ دقیقهساحل استان فوکوشیماحدود ۳۰ کیلومتر۵٫۸۵ قوی
۱۱ مارس ۲۰ و ۳۷ دقیقهساحل استان ایواتهحدود ۳۰ کیلومتر۶٫۴۵ ضعیف
۱۲ مارس ۳ و ۵۹ دقیقهمرکز استان نی‌ایگاتاحدود ۸ کیلومتر۶٫۷۶ قوی
۱۲ مارس ۴ و ۳۲ دقیقهمرکز استان نی‌ایگاتاحدود ۱۰ کیلومتر۵٫۸۶ ضعیف
۱۲ مارس ۵ و ۴۲ دقیقهمرکز استان نی‌ایگاتاسطحی۵٫۳۶ ضعیف
۱۲ مارس ۲۲ و ۱۵ دقیقهساحل استان فوکوشیماحدود ۴۰ کیلومتر۶٫۰۵ ضعیف
۱۲ مارس ۲۳ و ۳۵ دقیقهمرکز استان نی‌ایگاتاحدود ۱۰ کیلومتر۴٫۴۵ ضعیف
۱۳ مارس ۰۸ و ۲۵ دقیقهساحل استان میاگیحدود ۱۰ کیلومتر۶٫۲۵ ضعیف
۱۴ مارس ۱۰ و ۰۲ دقیقهساحل ایباراکیحدود ۱۰ کیلومتر۶٫۲۵ ضعیف
۱۵ مارس ۲۲ و ۳۱ دقیقهشرق شیزوئوکاحدود ۱۰ کیلومتر۶٫۴۶ قوی
۱۶ مارس ۱۲ و ۵۲ دقیقهساحل شرقی چیباحدود ۱۰ دقیقه۶٫۰۵ ضعیف
۱۹ مارس ۱۸ و ۵۶ دقیقهشمال ایباراکیحدود ۲۰ کیلومتر۶٫۱۵ قوی
۲۳ مارس ۰۷ و ۱۲ دقیقهفوکوشیماسطحی۶٫۰۵ قوی
۲۳ مارس ۰۷ و ۳۶ دقیقهفوکوشیماحدود ۱۰ کیلومتر۵٫۸۵ قوی
۲۳ مارس ۱۸ و ۵۵ دقیقهفوکوشیماحدود ۱۰ کیلومتر۴٫۷۵ قوی
۲۴ مارس ۰۸ و ۵۶ دقیقهجنوب ایباراکیحدود ۵۰ کیلومتر۴٫۹۵ ضعیف
۲۴ مارس ۱۷ و ۲۱ دقیقهساحل استان ایواتهحدود ۲۰ کیلومتر۶٫۱۵ ضعیف
۲۸ مارس ۷ و ۲۴ دقیقهساحل استان میاگیسطحی۶٫۵۵ ضعیف
۳۱ مارس ۱۶ و ۱۵ دقیقهساحل استان میاگیحدود ۴۰ کیلومتر۶٫۰۵ ضعیف
۱ آوریل ۱۹ و ۴۹ دقیقهاستان آکیتاحدود ۱۰ کیلومتر۵٫۱۵ قوی
۲ آوریل ۱۶ و ۵۶ دقیقهجنوب ایباراکیحدود ۵۰ کیلومتر۵٫۰۵ ضعیف
۷ آوریل ۲۳ و ۳۲ دقیقهساحل استان میاگیحدود ۴۰ کیلومتر۷٫۴۶ قوی
۹ آوریل ۱۸ و ۴۲ دقیقهساحل استان میاگیحدود ۵۰ کیلومتر۵٫۴۵ ضعیف
۱۱ آوریل ۱۷ و ۱۶ دقیقهفوکوشیماحدود ۶ کیلومتر۷٫۰۶ ضعیف
۱۱ آوریل ۱۷ و ۱۷ دقیقهفوکوشیماحدود ۱۰ کیلومتر۶٫۰۵ ضعیف
۱۱ آوریل ۱۷ و ۲۶ دقیقهفوکوشیماسطحی۵٫۶۵ ضعیف
۱۱ آوریل ۲۰ و ۴۲ دقیقهشمال استان ایباراکیحدود ۱۰ کیلومتر۵٫۹۵ ضعیف

سونامی

شهر ریکوزنتاکاتا بعد از سونامی

پس از وقوع زمین‌لرزه به سرعت اقدامات جهت مقابله با سونامی در ژاپن و ۲۰ کشور دیگر حاشیهٔ اقیانوس آرام شمالی و جنوبی از جمله آمریکای شمالی و شیلی آغاز شد. در ژاپن بالاترین درجه هشدار خطر سونامی اعلام شده و توسط بلندگوها و رادیو و تلویزیون از مردم خواسته شد که به سرعت نواحی نزدیک دریا را تخلیه کرده و به نواحی بلند پناه ببرند. ارتفاع سونامی ۱۰ متر پیش‌بینی شده‌بود. اثرات کشنده و مخرب سونامی بسیار بیشتر از زمین‌لرزه در نظر گرفته شده‌است. تصاویر پس از سونامی شهر می‌نامی‌سانریکو نشان می‌دهد که حتی آثاری از وجود شهر باقی نمانده‌است. در شهر ریکوزنتاکاتا تا طبقهٔ سوم ساختمان‌ها به زیر آب فرورفتند. طبق ارزیابی کارشناس این احتمال وجود دارد که سونامی در این شهر بین ۱۵ تا ۲۰ متر ارتفاع داشته‌است.[31][32] شهر میاکو در استان ایواته قبلاً تجربهٔ سونامی را داشته‌است و خاکریزی به ارتفاع ۱۰ متر برای مقابله با سونامی در این شهر ساخته شده‌بود. خرابی شهر نشاندهندهٔ اینست که ارتفاع این سونامی در این ناحیه از ۱۰ متر نیز بیشتر بوده‌است.[33]

خسارات و تلفات سونامی

شهر اوفوناتو در استان ایواته پس از سونامی

استان ایواته

  • در شهر اوتسوچی، ایواته (大槌町, Ōtsuchi-chō) (جمعیت قبل از سونامی ۱۵٬۲۵۶ نفر) بعد از سونامی بسیاری از مردم شهر که خود شهردار نیز در میان آنهاست، مفقود شده‌اند.[36]
  • در شهر یامادا، ایواته (山田町) حدود ۷۲۰۰ خانه به‌طور کامل ویران شدند.[37]
  • شهر ریکوزنتاکاتا هشتاد درصد شهر ویران شد.
  • در کاماایشی در حدود ۴۰۰ خانه و تعداد بسیاری ماشین توسط سونامی در آب جاری شدند.[38]
  • شهر اوفوناتو در حدود ۳۶۰۰ خانه ویران شد.
  • شهر میاکو در حدود ۱۵ دقیقه پس از زلزله سونامی به این شهر رسید و خسارات به شهر شدید بوده‌است.

استان میاگی

  • شهر می‌نامی‌سانریکو، میاگی (南三陸町, Minamisanriku-chō) ارتفاع سونامی در این شهر ۱۵ متر ثبت شده و شهر به‌طور کامل ویران شده‌است. جمعیت این شهر قبل از وقوع سونامی ۱۷٬۸۰۰ نفر بوده‌است که بسیاری از اهالی شهر در اثر سونامی مفقود شدند.[39][40]
  • شهر هیگاشی‌ماتسوشیما تعداد مفقود شدگان بسیار زیاد است.
  • یکساعت بعد از زمین‌لرزه در ساعت ۱۵:۵۵ دقیقه، امواج سونامی به فرودگاه سندای رسید و ترمینال فرودگاه تا طبقهٔ دوم به زیر آب رفت.
  • در شهر اوناگاوا (女川町, Onagawa-chō) تعداد بسیاری مفقود شدند.[41]
  • همچنین در دو شهر کسن‌نوما و ایشینوماکی خسارت و تلفات سونامی بسیار شدید بوده‌است.

استان فوکوشیما

  • در سه شهر سوماً، ایواکی و می‌نامی-سوماً (南相馬市, Minamisōma shi) خسارت وارده بسیار گسترده بوده‌است.
نقشهٔ شدت زمین‌لرزه توهوکو در استان‌های ژاپن بر مقیاس شیندو

نیروگاه‌های اتمی

پس از یک انفجار هیدروژنی تازه در رآکتور شماره ۲ مواد رادیواکتیو به بیرون راه یافت. نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن، صبح سه‌شنبه (۱۵ مارس / ۲۴ اسفند) وقوع این انفجار را تأیید کرد.

علاوه بر این رآکتور ۴ نیز دچار حریق شد، ولی مقامات امنیت اتمی ژاپن گفتند که توانسته‌اند آتش‌سوزی را مهار کنند. رآکتور ۴ را پیش از وقوع زمین‌لرزه به منظور تعمیرات، روز جمعه خاموش کرده بودند. از نظر مسئولان این تأسیسات، میله‌های سوختی این رآکتور عامل خطری جدید نخواهند بود.

افزایش تشعشعات رادیواکتیو

در پی حادثه هسته‌ای نیروگاه فوکوشیما، میزان تشعشعات رادیواکتیو در محدودهٔ این تأسیسات رو به افزایش گذاشته‌است. یوکیو ادانو، سخنگوی دولت ژاپن، هشدار داد و گفت: «ما در این لحظه از چنان میزانی از تشعشعات صحبت می‌کنیم که می‌تواند به سلامتی انسان آسیب برساند.»

تائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن سخنگوی دولت افزود، به ساکنانی که به‌رغم دستور نقل مکان هنوز در خانه‌های خود مانده‌اند، اکیداً توصیه می‌شود در و پنجرهٔ خانه‌های خود را بسته نگاه دارند. به دستور دولت تا شعاع ۳۰ کیلومتری محدودهٔ هوایی نیروگاه فوکوشیما پرواز هر هواپیمایی ممنوع اعلام شده‌است. این فاجعه بدترین حادثه از نوع خود بعد از فاجعه چرنوبیل است.[42]

تأثیر بر صنعت جهانگردی ژاپن

به دنبال انعکاس اخبار مربوط به زمین لرزه و حادثه اتمی فوکوشیما در جهان تعداد جهانگردانی که وارد ژاپن شده‌اند، در ماه مارس نسبت به سال قبل ۵۰٫۳ درصد کاهش نشان می‌دهد که از سال ۱۹۶۱ کمترین تعداد به‌شمار می‌آید.[43][44]

نگارخانه

اخبار مرتبط در ویکی‌خبر:
زلزله و سونامی سندای ۲۰۱۱
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زمین‌لرزه و سونامی ۲۰۱۱ توهوکو موجود است.

منابع

  1. "震度1以上の余震の最大震度別地震回数表(3月11日~)" (PDF). Archived from the original (PDF) on 17 February 2013. on 4 March 2015. Japan Meteorological Agency. Retrieved 11 March 2015.
  2. "Damage Situation and Police Countermeasures... 10 February 2016" National Police Agency of Japan. Retrieved 4 March 2016. (from "deaths" template)
  3. "Damage Situation and Police Countermeasures... 10 March 2015" National Police Agency of Japan. Retrieved 11 March 2015. (from "injured" template)
  4. "Damage Situation and Police Countermeasures... 10 February 2016" National Police Agency of Japan. Retrieved 4 March 2016. (from "missing" template)
  5. NHK World, television broadcast, March 13, 2011, 03:30 UTC
  6. "Tsunami warning center raises magnitude of Japan quake to 9.1". US: Honolulu Star-Advertiser. Archived from the original on 22 July 2015. Retrieved 11 March 2011.
  7. "Séisme et tsunami dévastateurs: plus de 1000 morts et disparus au Japon". پاریسی (به French). 11 March 2011. Retrieved 12 March 2011. Unknown parameter |trans_title= ignored (help)
  8. "Tsunami hits north-eastern Japan after massive quake". بی‌بی‌سی نیوز. UK. 11 March 2011. Retrieved 11 March 2011.
  9. "Tsunami bulletin number 3". Pacific Tsunami Warning Center/NOAA/NWS. 11 March 2011. Archived from the original on 23 July 2012. Retrieved 11 March 2011.
  10. Wire Staff (11 March 2011). "Tsunami warnings issued for at least 20 countries after quake". CNN. Retrieved 11 March 2011.
  11. "PTWC warnings complete list". Archived from the original on 23 July 2012. Retrieved 11 March 2011.
  12. «Tsunami topped 15 meters on Sanriku coast». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۱.
  13. «Kan names quake at pep talk ,The Japan Times».
  14. https://www.theguardian.com/world/2017/aug/24/the-school-beneath-the-wave-the-unimaginable-tragedy-of-japans-tsunami
  15. https://www.npa.go.jp/news/other/earthquake2011/pdf/higaijokyo_e.pdf
  16. "World English". NHK. 12 March 2011. Archived from the original on 23 July 2012. Retrieved 12 March 2011.
  17. "IAEA Update on Japan Earthquake". IAEA. 16 March 2011. Retrieved 16 March 2011.
  18. Molly Hennessy-Fiske (13 March 2011). "Japan earthquake: Insurance cost for quake alone pegged at $35 billion, AIR says". Los Angeles Times. Retrieved 13 March 2011.
  19. Uranaka, Taiga (14 March 2011). "New explosion shakes stricken Japanese nuclear plant". رویترز. Archived from the original on 15 March 2011. Retrieved 15 March 2011. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  20. "Magnitude 8.9 – NEAR THE EAST COAST OF HONSHU, JAPAN 2011 March 11 05:46:23 UTC". سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS). Retrieved 11 March 2011.
  21. "8.9 Earthquake in Japan, Tsunami Warning to Russia, Taiwan and South East Asia". 11 March 2011. Retrieved 11 March 2011.
  22. "Japan quake – 7th largest in recorded history". 11 March 2011. Archived from the original on 16 March 2011. Retrieved 11 March 2011.
  23. فهرست بزرگترین زمین‌لرزه‌ها
  24. Figure axis
  25. "Quake shifted Japan by over two meters - Science - 14.03.2011". DW.COM. 2011-03-14. Retrieved 2017-04-14.
  26. "Japanese PM: 'Toughest' crisis since World War II". CNN International. CNN. 13 March 2011. Retrieved 13 March 2011.
  27. «地震情報、各地の震度に関する情報».
  28. «陸前高田市 津波は20m超か». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۱.
  29. «نظر محققین دربارهٔ ارتفاع سونامی به ژاپنی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۱.
  30. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «2011年東北地方太平洋沖地震». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ژاپنی، بازبینی‌شده در ۲۰۱۱-۳-۱۳.
  31. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «2011年東北地方太平洋沖地震». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ژاپنی، بازبینی‌شده در ۲۰۱۱-۳-۱۴.
  32. "死者・不明 1万3400人超" (به ژاپنی). NHK. 2011-03-17. Archived from the original on 19 March 2011. Retrieved 2011-03-17.
  33. تعداد مفقودشدگان در شهر اوتسوچی
  34. اخبار روز ۱۴ مارس
  35. «تصویر و گزارش سونامی در شهر کاماایشی به ژاپنی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  36. فیلم گزارش مفقودشدگان می‌نامی‌سانریکو در بی‌بی‌سی در یوتیوب
  37. «سونامی ۱۵ متری در می‌نامی‌سانریکو». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۱.
  38. "女川町 5000人連絡取れず". NHK. 2011-03-14. Archived from the original on 17 March 2011. Retrieved 2011-03-15.
  39. انفجار تازه در نیروگاه فوکوشیمای ژاپن با پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی | جهان | Deutsche Welle | 15 آوریل 2011
  40. "3月の訪日外国人、前年の半分に 震災・原発の影響で" (به ژاپنی). Retrieved ۲۱-۰۴-۲۰۱۱. line feed character in |عنوان= at position 16 (help); Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  41. "震災後の訪日外国人73%減…全国の観光地敬遠" (به ژاپنی). Archived from the original on ۱۱ نوامبر ۲۰۱۱. Retrieved ۲۱-۰۴-۲۰۱۱. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.