سد دربندیخان
سد دربندیخان (به کردی: سورانی کردی: به‌نداوی ده‌ربه‌ندیخان، Darbandikhan Dam) یک سد خاکی چند‌منظوره بر روی رودخانه دیاله در روستای دربندیخان در شمال استان سلیمانیه عراق است. این سد بین سالهای ۱۹۵۶ و ۱۹۶۱ ساخته شده‌است. هدف از این سد آبیاری، کنترل سیلاب، تولید برق آبی و تفریحی است. به دلیل ضعف در ساخت و ساز و بی‌توجهی، این سد و نیروگاه ۲۴۹ مگاواتی آن طی سالهای گذشته چندین تعمیر را پشت سر گذاشته‌است.[1] احیای نیروگاه در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و در سال ۲۰۱۳ به پایان رسید.
| سد دربندیخان | |
|---|---|
 Upstream side of the dam and spillway | |
  موقعیت سد دربندیخان در عراق | |
| کشور | عراق |
| محل | دربند خان (65km southeast of سلیمانیه،عراق) |
| مختصات | ۳۵°۰۶′۴۶″ شمالی ۴۵°۴۲′۲۳″ شرقی |
| وضعیت | عملیاتی |
| آغاز ساخت | ۱۹۵۶ |
| گشایش | ۱۹۶۱ |
| مالک(ـان) | Ministry of Water Resources |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | Embankment; rock-fill, central clay core |
| بر روی رود | رود دیاله |
| بلندی | ۱۲۸ متر (۴۲۰ فوت) |
| طول تاج | ۴۴۵ متر (۱٬۴۶۰ فوت) |
| اارتفاع در تاج | ۴۹۵ متر (۱٬۶۲۴ فوت) |
| عرض تاج | ۱۷ متر (۵۶ فوت) |
| حجم سد | ۷٬۱۰۰٬۰۰۰ متر مکعب (۹٬۲۸۶٬۴۴۹ یارد مکعب) |
| گونه سرریز | Controlled chute |
| ظرفیت سرریز | ۱۱٬۴۰۰ متر مکعب بر ثانیه (۴۰۲٬۵۸۷ فوت مکعب بر ثانیه) |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۳٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب (۲٬۴۳۲٬۱۴۰ جریب فوت) |
| ظرفیت فعال | ۲٬۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب (۲٬۰۲۶٬۷۸۳ جریب فوت) |
| ظرفیت غیرفعال | ۵۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب (۴۰۵٬۳۵۷ جریب فوت) |
| حوضه آبریز | ۱۷٬۸۵۰ کیلومتر مربع (۶٬۸۹۲ مایل مربع) |
| مساحت مخزن | ۱۱۳ کیلومتر مربع (۴۴ مایل مربع) |
| فرازای مخزن | ۴۸۵ متر (۱٬۵۹۱ فوت) |
| گونه سد | Embankment; rock-fill, central clay core |
| نیروگاه | |
| تاریخ راه‌اندازی | ۱۹۹۰ |
| هد هیدروالکتریک | ۸۰ متر (۲۶۲ فوت) (rated) |
| توربین‌ها | 3 x 83 MW توربین فرانسیس |
| ظرفیت اسمی | 249 وات |
تاریخچه ساخت سد دربندیخان
پس از اینکه شرکت مهندسی هارزا، (Harza Engineering Company) در ایالات متحده آمریکا سد را طراحی کرد، ساخت و ساز در سال ۱۹۵۶ آغاز شد. مخزن سد در نوامبر ۱۹۶۱ شروع به پر شدن شد و در همان سال سد کامل پر شد. پس از پر شدن مخزن، چندین مشکل به‌وجود آمد. در سال ۱۹۶۷، یک شکاف بزرگ در حدود ۱۰۰ متر (۳۲۸ فوت) در بالادست سد رخ داد. این و سایر خرابی‌های دیگر در سالیان گذشته به‌طور مداوم در حال تعمیر هستند. بستر زیر سد و rip-rap در قسمت بالادست سد نیز در سالهای ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ تعمیر شد.
بین سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵توربین‌های نیروگاه سد توسط شرکت‌های آلمانی (Polensky & Zöllner) و ژاپنی (Mitsui) جایگزین شد. ژنراتورهای اصلی ۲ × ۸۰۰ کیلو وات با ژنراتورهای ۸۳ مگاواتی نیروگاه فعلی جایگزین شدند. این ژنراتورها در سال ۱۹۹۰ پس از آرام شدن اوضاع سیاسی در کشور راه اندازی شدند. در طول جنگ ایران و عراق بخش سرریز سد و سایر قسمت‌های سد در اثر بمباران آسیب دیدند. در سال ۱۹۹۰ نیز نیروگاه سد در اثر بمباران نیروهای ارتش عراق آسیب دید. در سال ۲۰۰۷، بانک جهانی یک پروژه ۳۵٫۳۶ میلیون دلاری برای تعمیر سدهای دربندیخان و دوکان آغاز کرد. تعمیرات سد دربندیخان ۱۸/۸۵ میلیون دلار هزینه داشت و در سال ۲۰۱۳ به اتمام رسید.[2][3][4]
جستارهای وابسته
منابع
- «Darbandikhan Hydroelectric Power Plant Iraq».
- "Dokan and Derbendikhan Dam Inspections". World Bank. 31 July 2006. Retrieved 27 February 2012.
- "Dokan and Derbandikhan Emergency Hydro Power Project" (PDF). Implementation Status & Result. World Bank. Retrieved 27 February 2012.
- "ICR Review: Dokan And Derbandikhan Emergency Hydro Power Project" (PDF). IEG. 26 June 2015. Retrieved 14 March 2016.
|
