عبیدالله بن عمر
نسب مادری عبیدالله
عمر، عبیدالله را از زنی به نام ام کلثوم ملیکه بنت جرول از قبیله خزاعه داشت. عمر بعد از اسلام آوردن از این زن طلاق گرفت و ام کلثوم با یکی از خویشاوندانش ازدواج کرد و بت پرست ماند و در مکه زندگی میکرد.[1]
خون خواهی از عمر
عبیدالله از ماجرای خوانخواهی از پدرش عمر معروف شد که در ذی الحجه ۲۳/ نوامبر ۶۴۴، به دست غلام ایرانی مغیرة بن شعبه به نام ابولؤلؤ کشته شده بود. بنا به اکثر روایات، ابولؤلؤ پس از دستگیری، خودکشی کرد. از این رو عبیدالله برای انتقامگیری به افراد دیگری روی آورد. عبیدالله ۳ تن یعنی، دختر ابولؤلؤ و هرمزان (از فرماندهان سابق ساسانی که مسلمان شده بود) و یک ایرانی مسیحی به نام جفینه را (بر اساس گزارش عبدالرحمن بن عوف یا عبدالرحمن بن ابی بکر[2]) کشت. یعقوبی معتقد است که عبیدالله، ابولؤلؤ و زن و دخترش را کشت. منابع زیادی حاکی از آن هستند که وی همچنین با بردههای ایرانی مدینه و حتی برخی از مهاجرین نیز درگیر شد. منابع معتقدند که عبیدالله از سلامت روحی و روانی چندانی برخوردار نبوده است و شخصیتی مذموم در خانواده عمر بوده (گفته میشود یک بار عمر عبیدالله را به خاطر نوشیدن شراب، حد شرعی زد)[1]
با این وجود، عمل عبیدالله خلاف شرع تلقی میشد و وی نزد سعد ابن ابی وقاص مدتی بازداشت بود. اما عثمان وی را مورد عفو قرار داد و این عمل عثمان بهانهای به دست مخالفانش داد.[1] علی ابن ابیطالب و دیگران به شدت به او اعتراض کردند و علی تهدید کرد اگر در موقعیت مناسبی قرار گیرد، حکم قصاص را درباره او اجرا خواهد کرد.[3] علی خطاب به عثمان گفت: «این فاسق - اشاره به عبیدالله - را به خونخواهی هرمزان بکش که با کشتن مسلمانی بی گناه، مرتکب خطایی عظیم شده». این ناخشنودی در او وجود داشت تا نبرد صفین که عبیدالله از علی اجازهٔ ورود خواست و علی به او گفت: «آیا تو که هرمزان را به ناحق کشتهای با آنکه او به دست عموی من عباس اسلام آورده بود و پدر تو نیز از غنایم مسلمانان برای او دو هزار درهم وظیفه مقرر داشته بود، حالا انتظار داری که از دست من جان سالم به در بری؟» عبیدالله در پاسخ گفت: «سپاس خدای را که ما را در وضعی قرار داد که تو خون هرمزان را از من میخواهی ». عبیدالله در نبرد صفین به دست خلیفه چهارم کشته شد و علی خدا را شکر کرد که انتقام خون ناحق ریخته شده هرمزان را گرفت . در سال ۳۷ هجری/۶۵۷ میلادی کشته شد.۱
پانویس
- Robinson, “ʿUbayd Allāh b. ʿUmar”, 10: 763.
- یوسفی اشکوری، حسین، «ابولولو» ،دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد ۶، تهران
- مادلونگ (۱۳۸۵)، ص. ۱۱۵
منابع
- Robinson, C.F (2000). "ʿUbayd Allāh b. ʿUmar". Encyclopaedia of Islam. ۱۰ (second ed.). Leiden: E. J. Brill. p. ۷۶۳. ISBN 90-04-11211-1.
.دو قرن سکوت،زرین کوب
.کریستین سن