علی‌اکبر فراهانی

علی‌اکبر فراهانی معروف به آقا علی‌اکبر (زادهٔ ۱۲۳۶[2] یا ۱۲۴۲ قمری[3][4] – درگذشتهٔ ۱۲۷۸ قمری[2][6])، یکی از برجسته‌ترین نوازندگان دربار ناصرالدین شاه و استاد نواختن تار بود.

علی‌اکبر فراهانی
اطلاعات پس‌زمینه
نام شناسنامه‌ایآقا علی‌اکبر
نام(های) دیگرمطرب همدانی[1]
زاده۱۲۳۶[2] یا ۱۲۴۲ ه‍.ق[3][4]
درگذشته۱۲۷۸ قمری[5]
ژانرموسیقی دستگاهی ایران
ساز(ها)تار

داریوش پیرنیاکان معتقد است او در اوایل دوران «ناصرالدین‌شاه» به درخواستِ «امیرکبیر»[7] همراه با خانواده اش از فراهان به تهران آمد.[8] خاندان وی به «خاندان هنر» معروف است به این دلیل که بنیان‌گذاری و تکوین ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی را منسوب به آنان می‌دانند.[9]

از دوران صفویه تا آمدن وی به دربار، اطلاع زیادی از موسیقی دستگاهی به جا نمانده است.[10] آقا علی‌اکبر از جمله نوازندگانی بود که به آهنگ ها و دستگاه های موسیقی قدیم آشنایی داشت. وی در زمینه نوازندگی سرآمد عصر خویش بود. عارف قزوینی در دیوان خود به او اشاره کرده و می‌نویسد: آقا علی‌اکبر بی‌اندازه مورد تشویق و محبت شاه بوده به طوری که اغلب وقت را در مصاحبت شاه گذرانیده و او را از نغمات عالی و بی‌نظیرِ ساختهٔ خود، سرمست نگاه می‌داشته‌است. از عجایب اینکه درجه و میزان هنر استاد به حدی بود که کسی را یارای مخالفت یا جرأت حسادت با او نبوده و اخلاقاً هم طوری با اطرافیان شاه می‌زیسته که محبوب همه واقع و مورد توجه عموم قرار گرفته بود.[11] از سیمای وی نقاشی ای در دست است که در سال ۱۸۵۶ میلادی برابر با ۱۲۷۳ قمری، رسم شده که به گفته خالقی در آن زمان وی باید ۴۰ یا ۴۵ ساله می‌بوده باشد.

آقا حسینقلی فراهانی و میرزا عبدالله فراهانی هر دو از نوازندگان به نام تار، پسران او بودند که سنت او را زنده نگه داشته و به شاگردانِ خود منتقل کردند و خود این شاگردان نیز موسیقی‌دانان و نوازندگانِ موسیقی سنتی نسل بعد را تربیت کردند. وی همچنین پدربزرگ علی‌اکبر شهنازی نوازنده سرشناس تار است. از وی در موزه مفاخر استان مرکزی یاد شده‌است.[12] همچنین در سفرنامه پولاک و در کتاب «سه سال در ایران» ژوزف آرتور گوبینو از او به عنوان بهترین نوازندهٔ تار یاد شده‌است. نقل شده‌است که پس از نماز شب یکی از سوره‌های قرآن را می‌نواخته که شنوندگان تشخیص داده‌اند سوره یس بوده‌است. برخی معتقدند، آقا علی‌اکبر زاده منطقه فراهان است ولی در مورد زندگی وی پیش از آمدن به تهران اطلاعی در دست نیست. همچنین روشن نیست که وی موسیقی را از کجا فرا گرفته‌است.

زندگی شخصی

وی صاحب سه پسر بود. پس از مرگ زودهنگام او، برادرزاده‌اش آقا غلامحسین فراهانی جانشین او در دربار شد و با همسر وی ازدواج کرد و به پسران او نواختن آموخت. آقا حسینقلی و میرزا عبدالله فراهانی در زمان فوت او کودک بودند و موسیقی را نزد آقا غلامحسین فراهانی فرا گرفتند.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. مهدی فراهانی، نگاهی به زندگی آقا علی اکبر، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 82، زمستان 1397
  2. «یادنامه استاد علی‌اکبر خان فراهانی/ردیف دان و نوازنده تار». وبگاه رسمی داریوش پیرنیاکان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۹ شهریور ۱۳۹۰.
  3. «فراهانی – آقا علی‌اکبر (۱۲۴۲)». وبگاه رسمی موسیقی هنری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ شهریور ۱۳۹۰.
  4. «آقا علی‌اکبر خان فراهانی». وبگاه یادیار. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ شهریور ۱۳۹۰.
  5. مهدی فراهانی، نگاهی به زندگی آقا علی اکبر، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره 82، زمستان 1397، صفحه103
  6. مهدی فراهانی، نگاهی به زندگی آقا علی اکبر، فصلنامه موسیقی ماهور، شماره ۸۲، زمستان ۱۳۹۷، صفحه ۱۰۳
  7. داریوش پیرنیاکان (۲۷ اسفند ۱۳۹۳). «در سی امین سال درگذشت «علی اکبر شهنازی»». مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی - روزنامه ایران.
  8. «نگاهی به زندگی و آثارآقا علی اکبر فراهانی». مرکز موسیقی حوزه هنری. ۱۳ تیر ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۹.
  9. خالقی
  10. Cole, Momen
  11. قزوینی
  12. خبرگزاری آریا

منابع
  • مهدی فراهانی (۱۳۹۷)، نگاهی به زندگی آقا علی اکبر فصلنامه موسیقی ماهور شماره 82 زمستان
  • روح‌الله خالقی (۱۳۷۶)، سرگذشت موسیقی ایران
  • میرزا ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۳۲۷)، کلیات دیوان
  • «موزه مفاخر استان مرکزی در یک نگاه». خبرگزاری تاریخی فرهنگی میراث آریا. ۲۲ آذر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی (مقاله) در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ دی ۱۳۸۹.
  • Juan Ricardo Cole, Moojan Momen، Studies in Babi and Baha'i history
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.