غرجستان
غَرجِستان (همچنان غرچستان، غرشستان، غرج‌الشار) سرزمینی کوهستانی که هرات در مغرب، بامیان در مشرق، مروالرود در شمال و غزنه در جنوب آن است و عنوان پادشاه این مکان در قدیم «شار» بود. اکنون این ناحیه در افغانستان و در منطقه هزارستان یا هزاره‌جات (ولسوالی یکه اولنگ فعلی مرکز آن بوده) قرار دارد.[1] و این ناحیه مسکن و محل زندگی اقوام هزاره است.
جغرافی‌نویسان پیشین عرب آن ناحیه را غرج‌الشار گفته‌اند پادشاهان آن ناحیه موسوم بود به «شار» و به گفته مقدسی واژهٔ «غرج» در زبان اهالی آن ناحیه به معنی کوهستان می‌باشد و بنابراین غرج‌الشار به مفهوم کوهستان پادشاه است. در اواخر سده‌های میانه آن سرزمین را غرجستان می‌گفتند و در بیان جنگ‌های مغول نیز به همین یاد شده‌است.[2] اهالی ولایت غرجستان را غَرجستانی می‌گفتند که این عنوان را برای سکنه‌های کوهستانی به کار می‌بردند.[3]
ابن حوقل جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری قمری طی مشاهداتش از بامیان درباره غرج‌الشار می نویسد: غرج‌الشار دو شهر دارد یکی بشین و دیگری شورمین، وسعت هر دو شهر به یک اندازه است و دارای آبها و باغ هاست. سلطان که این سرزمین به وی منسوب است و به لقب شار یاد می‌شود در قریه بلیکان مقیم است.[4]
غرجستان در اشعار فارسی
سپهبد سپه شاه شرق ابومنصور
فراتکین دوانی امیر غرجستان
شه غرچگان بود بر سان شیر
کجا پشت پیل آوریدی به زیر
چغانی و ختلی و بلخی ردان
بخاری و از غرچگان موبدان
منابع
- "معنی غرجستان | لغت‌نامه دهخدا". Retrieved 2017-04-04.
- لسترنج (۱۳۶۷)، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمهٔ محمود عرفان، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ص۴۴۲
- و. بارتولد (۱۳۷۲)، تذکره جغرافیای تاریخی ایران، تهران: توس، ص. ص۷۵
- ابن حوقل (١٣٦٣). صورة الارض:سفرنامه ابن حوقل. تهران: انتشارات امیر کبیر. ص. ۱۷۸.
.GIF){kind=small}