فهرست امیران طاهری

فهرست امیران طاهری فهرست امیرانی است که از دودمان طاهری به امارت رسیدند. در مجموع پنج امیر از این دودمان به حکومت رسیدند و از ۲۰۵ ه‍.ق تا ۲۵۹ ه‍.ق به مدت تقریباً ۵۴ سال بر بخش‌های گسترده‌ای از شرق ایران حکومت کردند. طاهریان خاندانی از ناحیه پوشَنگ در نزدیکی هرات بودند و در مبارزات ابومسلم برای کمک به حکومت رسیدن عباسیان نیز شرکت داشتند.[1]

امیر طاهری
سکهٔ ضرب شده در زمان طاهر بن حسین، نخستین امیر طاهری
اوج گسترش قلمرو طاهریان
جزئیات
نوعامارت استکفا
اولین پادشاهطاهر بن حسین
آخرین پادشاهمحمد بن طاهر
آغاز پادشاهی۲۰۷ هجری قمری
پایان پادشاهی۲۵۹ هجری قمری
سکونتگاه رسمیمرو
نیشابور
منصوب‌کنندهبه فرمان خلیفه عباسی

امیران طاهری را می‌توان نخستین حکومت نیمه مستقل ایرانی پس از اسلام دانست که بیش از نیم قرن دوام داشت. پنج امیر از نسل طاهریان بر خراسان فرمان‌روایی کردند که همزمان با نه خلیفه عباسی بودند. تمامی این خلفا دستور به ابقای این امیران دادند و امیران طاهری یکی پس از دیگری امارت خراسان را در دست داشتند.[2] با این همه، این امیران هیچ‌گاه در فکر استقلال از خلافت عباسی نبودند و تنها امارت را در خاندان خود موروثی کردند و در امور داخلی‌شان استقلال نسبی‌ای داشتند.[3]

طاهریان برای مدتی نیز عنوان شرطه بغداد را در اختیار داشتند. طاهر بن حسین، نخستین امیر این خاندان، پیش از امارت بر خراسان برای مدتی از سوی مأمون، خلیفه وقت به عنوان شرطه بغداد برگزیده شده بود. از زمان این انتصاب تا پایان دوران معتضد طاهریان به نفوذی خاص و موروثی بر مقام شرطه بغداد رسیدند و چهره‌های مهم این خاندان به عنوان شرطه بغداد برگزیده شدند.[4]

طاهر بن حسین نخستین امیر این امارت در ۱۵۹ ه‍.ق در پوشنگ زاده شد و در ابتدا از سوی عباسیان به امارت پوشنگ رسید و پس از طی مدتی، با تلاش‌های مستمر و همچنین سوابق خدماتش، امارت خراسان و سرزمین‌های شرقی خلافت عباسی را به دست آورد و در ۲۰۷ ه‍.ق در مرو به مرگ طبیعی وفات یافت یا ترور شد.[1] طلحه بن طاهر فرزند طاهر بود. پس از مرگ طاهر اوضاع خراسان در اثر شورش سپاهیان ملتهب شد و به دنبال این واقعه طلحه کنترل اوضاع را بر عهده گرفت.[5][6][7] طلحه بن طاهر در ۲۱۳ ه‍.ق، در بلخ وفات یافت و در همانجا نیز مدفون شد.[6] عبدالله بن طاهر برادر طلحه بن طاهر پس از مرگ طلحه به فرمان مأمون حکومت خراسان را به دست گرفت. عبدالله در ۲۳۰ ه‍.ق در اثر بیماری و در سن ۴۸ سالگی وفات یافت و در مقبرهٔ خانوادگی‌اش که در نیشابور قرار داشت، دفن شد.[8] پس از وفات عبدالله طاهر بن عبدالله به فرمان واثق، خلیفهٔ عباسی، در ۲۳۰ ه‍.ق به امارت رسید.[9] طاهر دارای روابط نیکویی با خلفای هم‌عصر خویش بود[10] و در ۲۴۸ ه‍.ق وفات یافت.[11] محمد بن طاهر فرزند طاهر بن عبدالله، در ۲۴۸ ه‍.ق از جانب خلیفهٔ عباسی، مستعین، حاکم خراسان شد. یعقوب لیث صفاری که حکومت سیستان را در دست داشت، در ۲۵۹ ه‍.ق به نیشابور حمله کرد و محمد را اسیر کرد. یعقوب لیث در ۲۶۲ ه‍.ق در نبرد دیرالعاقول از عباسیان شکست خورد و محمد هم در همین حین موفق به فرار شد و دیگر هیچگاه جرئت بازگشت به خراسان را نیافت. محمد بن طاهر حدود ۱۰ سال به عنوان شرطه بغداد فعالیت کرد. وی در ۲۹۷ ه‍.ق درگذشت و با مرگ او امارت طاهریان برچیده شد.[11]

فهرست
امیران دودمان طاهری
نام لقب تولد دوران امارت سکه پایتخت نسبت با امیر پیشین وقایع مهم مرگ منبع
طاهر بن حسین ذوالیمینین ۱۵۹ ه‍.ق تقریباً ۲ سال
 –
۲۰۵ تا ۲۰۷ ه‍.ق
مرو  –
  • ۱۹۵ ه‍.ق: سپه‌سالاری در لشکر مأمون.
  • ۱۹۸ ه‍.ق: ‌فتح بغداد.
  • ۲۰۵ ه‍.ق: رسیدن به امارت خراسان.
  • ۲۰۷ ه‍.ق: حذف نام خلیفه از خطبه‌ها و اعلام استقلال.
 ۲۰۷ ه‍.ق [1]
طلحه بن طاهر  –  – تقریباً ۶ سال
 –
۲۰۷ تا ۲۱۳ ه‍.ق
مرو پسر ۲۱۳ ه‍.ق [11]
عبدالله بن طاهر  – ۱۸۲ ه‍.ق تقریباً ۱۵ سال
 –
۲۱۳ تا ۲۳۰ ه‍.ق		  – نیشابور برادر ۲۳۰ ه‍.ق [8]
طاهر بن عبدالله ابوطیب  – تقریباً ۱۸ سال
 –
۲۳۰ تا ۲۴۸ ه‍.ق		  – نیشابور پسر ۲۴۸ ه‍.ق [11]
محمد بن طاهر محمد خراسانی  – تقریباً ۱۱ سال
 –
۲۴۸ تا ۲۵۹ ه‍.ق		  – نیشابور پسر ۲۹۷ ه‍.ق [11]

تبارنامه
زریق یا رزیق
مصعب
احمدعلیحسین
حسنمحمدطاهر ذوالیمینینابراهیم
محمدحسنعبداللهطلحهعلیحسیناسمعیلطاهراسحقمحمد
علیعبدالعزیزاحمدسلیمانطلحهطاهرحسینمصعبعبیداللهمحمد
علیمطهرعبداللهحسینمحمد
طاهراحمد

جستارهای وابسته

پانویس
  1. "ABU'L-ṬAYYEB ṬĀHER – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. Retrieved 2020-09-28.
  2. غلام‌پور، میثم (۱۹ تیر ۱۳۹۰). «عبدالله بن طاهر و اوج قدرت طاهریان». روزنامه شرق (۱۲۹۰): ۱۶.
  3. بهنیافر، احمدرضا (خرداد ۱۳۸۶). «ارتباط خلافت عبّاسى با حکومت هاى ایرانى». معرفت.
  4. آقاجری، سید هاشم؛ اشتری تفرشی، علیرضا (بهار و تابستان ۱۳۸۷). «جایگاه و توانمندی‌های سیاسی نهاد شرطه بغداد». تاریخ و تمدن اسلامی (۷): ۷۶.
  5. زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۶۳). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: امیر کبیر. ص. ۵۰۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۲-۰۰۵۵-۸.
  6. رضائی باغ‌بیدی، حسن (۱۳۹۳). سکه‌های ایران در دورهٔ اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان. تهران: سمت. ص. ۲۲۴. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۲-۰۰۵۵-۸.
  7. اکبری، امیر (۱۳۹۱). تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام. تهران: سمت. ص. ۱۶۹. شابک ۹۶۴-۴۴۴-۸۲۷-۸.
  8. «ʿABDALLĀH B. ṬĀHER – Encyclopaedia Iranica». iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۰۵.
  9. اکبری، امیر (۱۳۹۱). تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام. تهران: سمت. ص. ۲۱۳. شابک ۹۶۴-۴۴۴-۸۲۷-۸.
  10. اکبری، امیر (۱۳۹۱). تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام. تهران: سمت. ص. ۲۱۵. شابک ۹۶۴-۴۴۴-۸۲۷-۸.
  11. "TAHERIDS – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. Retrieved 2020-10-05.

برای مطالعه بیشتر
  • اشپولر، برتولد (۱۳۶۹). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمهٔ مریم میراحمدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • اکبری، امیر (۱۳۸۴). تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
  • التون، دانیل (۱۳۸۹). تاریخ سیاسی و اجتماعی خراسان در آغاز حکومت عباسیان. ترجمهٔ مسعود رجب‌نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • باسورث، ک. ا (۱۳۶۳). تاریخ ایران کمبریج. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • باسورث، ک. ا (۱۳۸۸). تاریخ سیستان. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • خضری، احمدرضا (۱۳۸۴). تاریخ خلافت عباسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
  • زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۶۳). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۹). دو قرن سکوت. تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۹۸۳-۳۳-۶.
  • فرای، ریچارد نلسون (۱۳۶۳). عصر زرین فرهنگ ایران. تهران: انتشارات سروش.
  • مفتخری، حسین؛ زمانی، حسین (۱۳۹۵). تاریخ ایران از ورود مسلمانان تا برآمدن طاهریان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
  • نفیسی، سعید (۱۳۳۵). تاریخ خاندان طاهری. تهران: شرکت نسبی اقبال و شرکاء.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.