محمدرضا بیگ

محمدرضا بیگ از نخستین سفیران ایران در اروپا و سفیر حکومت صفویان در زمان شاه سلطان حسین (۱۶۹۴-۱۷۲۲ میلادی)در فرانسه ی تحت حکومت لوئی چهاردهم بود. او شهردار (کلانتر) ایروان بود و مسئولیت مذاکرات دیپلماتیک با لوئی چهاردهم را به عهده داشت.

محمدرضا بیگ
چهره محمدرضا بیگ، اثر Antoine Coypel
شهردار ایروان
پادشاهشاه سلطان حسین
سفیر دودمان صفوی در نزد لویی چهاردهم
مشغول به کار
۲۳ اکتبر ۱۷۱۴ – ۱۲ سپتامبر ۱۷۱۵
پادشاهشاه سلطان حسین
اطلاعات شخصی
درگذشته۱۷۱۷
پیشهفرماندار، دیپلمات

اعزام به فرانسه

محمدرضا بیگ شهردار ایروان و یکی از مقامات عالی رتبهٔ حاکم چخور سعد بود در ۱۹ فوریه ۱۷۱۳ (۲۵ محرم ۱۱۲۵) به دستور شاه سلطان حسین به دربار لوئی چهاردهم در فرانسه فرستاده شد[1][2] تا برای بیرون راندن مردم عرب از خلیج فارس در عوض تسخیر مسقط با فرانسویان به مذاکره بنشیند. فرانسوی‌ها علاقه زیادی به جنگ در مشرق زمین نداشتند و در عوض گسترش بازرگانی بین دو کشور را پیشنهاد می‌کردند و در این بین امتیازات زیادی از طرف ایرانی گرفتند.

دستگیری و آزادی

محمدرضا بیگ شهردار مجبور شد که با ظاهر یک زائر از قسطنطنیه که تحت حکومت امپراتوری عثمانی بود عبور کند؛ زیرا ایران صفوی و امپراتوری عثمانی اغلب در جنگ بودند و روابط ناپایدار بود. به هرحال به زندان افتاد ولی به کمک سفیر فرانسه در قسطنتنیه، پی یِر دزالر (به فرانسوی: Pierre des Alleurs) و مترجم کارکشته او، اِتین پَدِری (به فرانسوی: Etienne Padery) از زندان آزاد شد..[1][3][4] محمدرضا بیگ در ۲۳ اکتبر ۱۷۱۴ به مارسِی و پس از آن به کاخ ورسای همراهی شد. در آنجا با شکوه و جلال به او خوش آمد گفته شد.[5]

ورود به کاخ ورسای

در ساعت ۱۱ صبح روز ۱۹ فوریه ۱۷۱۵، محمدرضا بیگ سوار بر اسب و با همراهان بسیار، با پیشواز نمایندهٔ سُفَرا و ستوان ارتش پادشاه وارد کاخ ورسای شد. گفته شده که جمعیت فراوان خیابان پاریس و محوطهٔ اطراف را برای مشاهدهٔ رسیدن سفیر و همراهانش پر کرده بودند. درباریان در تالار آیینه‌ها جمع شدند که چهار ردیف صندلی برایشان گذاشته شده بود. تالار آیینه‌ها با حضور مضاعف غیر فرانسوی‌ها لبریز از جمعیت شد.[5]

دیدار محمدرضا بیگ از کاخ ورسای

بستن قرارداد

محمدرضا بیگ در ۱۳ آگوست ۱۷۱۵ به عهدنامهٔ تازه‌ای با دولت لوئی چهاردهم دست یافت که بیشتر به نفع تجارت فرانسه بود..[1][4] پیامد دیگر این مذاکرات، بازشدن کنسولگری دائمی ایران در مارسی برای تبادلات با شرق، در ساحل مدیترانه فرانسه بنیان‌گذاری شد. به زودی یِگوپجان دو دریتچان در این دفتر آغاز به کار کرد.[6]

رفتار نسنجیده

موریس اربت در پژوهشی که بر پایه اسناد بایگانی‌های فرانسه انجام داده به چگونگی قراردادی که مسئولیت آن بر عهده محمدرضا بیگ بوده پرداخته و با توجه به آن، به رفتار ناشایست سفیر و جهل او نسبت یه مناسبات بین‌المللی آن هنگام جهان اشاره می‌کند.

ازدواج

محمدرضا بیگ در پاریس با دوشیزه‌ای درباری ۱۷ ساله بنام کنتس آدلایید لسپینوی از خاندان گاردان آشنا شد. اما علی‌رغم مخالفت سخت دربار لویی و خانواده، آدلایید به این رابطه ادامه داد. تا جاییکه در جواب اطرافیان در مقابل بد قیافه بودن محمدرضا بیگ گفت: «من این مرد را که بد و بد قیافه می‌خوانید با همه وجود دوست دارم و به کسی ارتباط ندارد». بارداری آدلایید از محمدرضا بیگ موجب فرار مخفیانه آنها با کشتی شد.محمدرضا بیگ در راه ایلچی برای وضع حمل همسرش مدتی توقف می‌کند و به دلیل تنگدستی بخشی از هدایای لوئی چهاردهم را می‌فروشد.

مرگ

در بازگشت به ایران هنگامی که فهمید که دولت ایران از کارهای او در فرانسه و قرارداد بسته شده ناراضی است در ایروان در سال ۱۱۲۹ هجری قمری (۱۷۱۷ میلادی) با خوردن تریاک، خودکشی کرد.

ادلایید به ایران رفت و دیگر به فرانسه بازنگشت و با برادر محمدرضا بیگ ازدواج کرد. از سرنوشت او پس از حمله افاغنه و سرنگونی صفویان اطلاعی در دسترس نیست.

پانویس
  1. Floor & Herzig 2015, p. 312.
  2. Floor، Willem؛ Herzig، Edmund (۲۰۱۵). Iran and the World in the Safavid Age. I.B.Tauris. صص. ۳۱۲. شابک ۹۷۸-۱-۷۸۰۷۶-۹۹۰-۵.
  3. Ebrahimnejad 2013, p. 186.
  4. Calmard 2000, pp. 127-131.
  5. "1715 Reception of the Persian embassy". Chateau de Versailles (official website). Archived from the original on 28 March 2016. Retrieved 6 January 2016.
  6. Hagopdjan de Deritchan, Consul de Perse en France.

منابع
  • Calmard, Jean (2000). "France ii. Relations With Persia to 1789". Encyclopaedia Iranica, Vol. X, Fasc. 2. pp. 127–131.
  • Ebrahimnejad, Hormoz (2013). Medicine in Iran: Profession, Practice and Politics, 1800-1925. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1137052889.
  • Floor, Willem; Herzig, Edmund, eds. (2015). Iran and the World in the Safavid Age. I.B.Tauris. ISBN 978-1780769905.
  • طباطبایی، جواد. تأملی دربارهٔ ایران، جلد نخست، دیباچه‌ای بر نظریهٔ انحطاط ایران. نشر نگاه معاصر. تهران. چاپ پنجم. ۱۳۸۵. شابک ‎۹۶۴−۹۳۵۷۹−۱−۲
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.