قسطنطنیه

قُسْطَنْطِنِیّه یا قُسْطَنْطِینِیّه (عربی‌شدهٔ Κωνσταντινούπολις، به معنای شهر کنستانتین)، نام پیشین شهر استانبول است که به افتخار قیصر روم، کنستانتین یکم نام‌گذاری شده‌بود. این شهر سال‌ها پایتخت امپراتوری روم شرقی بود. این شهر پس از سرنگونی رومی‌ها و روی کار آمدن مسلمانان عثمانی، اسلامبول (به‌معنای شهر اسلام) خوانده شد که با گذشت زمان به استانبول تغییر نام پیدا کرد.

قسطنطنیه
Κωνσταντινούπολις or Κωνσταντινούπολη (یونانی باستان) Constantinopolis (لاتین)
Map of Constantinople
خطای لوآ در پودمان:Location_map در خط 543: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/ترکیه" does not exist.
نام دیگرByzantion, Miklagard/Miklagarth, Tsargrad, Basileuousa (Queen of Cities), Megalopolis (the Great City)
موقعیتاستانبول، استان استانبول، ترکیه
منطقهتراکیه
نوعشهر پادشاهی
محدوده۶ کیلومتر مربع (۲٫۳ مایل مربع) enclosed within Constantinian Walls ۱۴ کیلومتر مربع (۵٫۴ مایل مربع) enclosed within Theodosian Walls
تاریخ
سازندهکنستانتین یکم
ساخته‌شدهسال ۳۳۰ میلادی
دوره‌هادوران باستان متأخر تا سده‌های میانی پایانی
فرهنگ‌هاروم باستان، بیزانسی

تاریخچه

بنیانگذار این شهر کنستانتین یکم (۲۷۴–۳۳۷ میلادی)، نخستین امپراتور روم است که مسیحیت را پذیرفت و آن را دین رسمی کشور روم اعلام کرد و کلیسا را با حکومت پیوند داد. وی پس از اینکه بر دشمنانش پیروز شد، در سال ۳۳۰ پایتخت خود را به دهکده بیزانتیوم (قسطنطنیه) که در حاشیه تنگه بسفر قرار دارد انتقال داد و آن را گسترش داد؛ ساختمان‌های زیادی در آن ساخت و آن را پایتخت اصلی خود اعلام کرد.[1]

مسلمین در زمان امویان و اوایل عباسیان تقریباً هر سال و غالباً سالی دو بار یعنی در بهار و پاییز به عملیات جنگی دست می‌زدند و از گردنه‌های جبال توروس گذشته وارد بلاد روم می‌شدند و منظور اصلی آن‌ها رسیدن به قسطنطنیّه بود و بالاخره هم توانستند سه دفعه قسطنطنیه را در زمان بنی‌امیه محاصره کنند ولی در هر سه محاصره به سختی شکست خوردند... اولین سه محاصره‌ی مشهور در سال ۳۲ هجری زمان خلافت عثمان به وقوع پیوست و معاویه که بعدها به خلافت رسید آسیای صغیر را مورد تاخت و تاز قرار داده متوجه قسطنطنیه شد و خواست آنجا را اول با هجوم و یورش و سپس به وسیله‌ی محاصره تصرف کند ولی چون خبر قتل عثمان در اثنای محاصره رسید از محاصره دست برداشت و حوادثی پیش آمد که به تاسیس خلافت اموی منتهی گردید. محاصره‌ی دوم در سال ۴۹ زمان خلافت همین معاویه روی داد و او پسر و جانشین خود یزید را به جنگ کنستانتین چهارم فرستاد ولی در نتیجه‌ی بی‌لیاقتی سرداران لشکر اسلام شکست بزرگی نصیب محاصره‌کنندگان گردید و در این اثناء معاویه هم مرد و یزید به خلافت رسید و به پایتخت برگشت. سومین محاصره‌ی قسطنطنیه که مهم‌ترین آن‌ها می‌باشد محاصره‌ی مهمی است که در زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک اموی واقع شد و چند سال به طول انجامید. سلیمان برادر خود مسلمه را در سال ۹۶ به جنگ لئوی ایزوری {لئوی سوم (امپراتور بیزانس)} گسیل داشت. از این پیکار باز هم به شکست مسلمین تمام شد... و در این نبردها بود که عبدالله معروف به بطال یعنی قهرمان شهرت عظم یافت و بعدها ترک‌ها او را قهرمان ملی خود و جنگجوی شکست‌ناپذیر اسلام شمردند.. [2]

حاکمان امپراتوری روم شرقی همیشه بر این مطلب تأکید داشتند که دولت بیزانس (دولت روم شرقی) دولتی شرقی است. قسطنطنیه تا سال ۱۴۵۳ پایتخت امپراتور روم شرقی محسوب می‌شود. در این سال این دولت از سپاهیان دولت عثمانی به فرماندهی سلطان محمد فاتح شکست خوردند و قسطنطنیه تصرف شد[3] و بدین ترتیب عمر امپراتوری هزار ساله روم شرقی پایان یافت. شهر قسطنطنیه پس از تصرف توسط نیروهای عثمانی (اسلامبول) یعنی شهر اسلام خوانده شد.

این شهر هم‌اکنون یکی از شهرهای مهم و بزرگ کشور ترکیه به‌شمار می‌آید که در کنار تنگه بسفر (تنگه‌ای که دریای سیاه را به دریای مرمره می‌پیوندد) قرار دارد. اسلامبول یا استانبول در بخش اروپایی ترکیه‌است و حلقه ارتباطی آسیای صغیر با اروپای شرقی به‌شمار می‌آید.

جستارهای وابسته

منابع
  1. الگو:ODB
  2. لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی. تهران: علمی و فرهنگی. صص. ۱۴۶ تا ۱۴۷. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۵-۱۰۵-۸.
  3. Müller-Wiener (1977), p. 28
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قسطنطنیه موجود است.
  • لغت‌نامه دهخدا.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.