مناره گلپایگان

مناره شهر گلپایگان[1] از بلند ترین مناره های‌ قرن پنجم هجری قمری است. مناره گلپایگان که به آن «میل گلپایگان» نیز گفته می‌شود در خیابان امام خمینی، سه راه آیت طالقانی و روبروی پارک فانوس قرار دارد.[2]

مناره سلجوقی گلپایگان
ناممناره سلجوقی گلپایگان
کشورایران
استاناستان اصفهان
شهرستانگلپایگان
بخشمرکزی
اطلاعات اثر
نوع بناگِل و آجر
کاربریبنای تاریخی
دورهٔ ساخت اثرسلجوقیان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۲۵۰
تاریخ ثبت ملی۲۸ خرداد ۱۳۱۵
اطلاعات بازدید
امکان بازدیددارد

ساختار مناره

منار گلپایگان دارای دو در است و در درون آن پلکانی تعبیه شده‌است. قسمت‌های پایین و بالای مناره مرمت گردیده و دارای کتیبه آجری است که این کتیبه به خط کوفی نوشته شده و فاقد تاریخ می‌باشد و متن کتیبهٔ آن از آیه‌های قرآن است.
این مناره با قدمتی ۱۰۰۰ ساله در برابر عوامل طبیعی (زلزله، باد، باران، سرما و گرما) سرفراز برجای مانده‌است و از جمله بلندترین مناره‌های ایران می‌باشد.این بنا در سال ۱۳۱۷ مرمت شده و در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۱۵، با شماره ۲۵۰ جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نخستین عکس‌های این بنا در دهه 20 توسط پروفسور آرتور آپهم پوپ گرفته شده است. دو راه پله دارد که به‌صورت دورانی با ۶۴ پله به بالای مناره می‌توان صعود کرد.
این مناره از زمان سلجوقیان می‌باشد که ساختمان آن را احتمالاً با ساختمان مسجد جامع و بازار چهارسوق همزمان می‌دانند. تا حدود چهل سال قبل، اطراف آن خرابه و چاله چوله بود که مردم گاهی از آنجا خاک می‌بردند و قطعه‌های ظروف سفالین شکسته نیز دیده می‌شد و آن محل را چاله‌های پامناره می‌گفتند. در محل منار گلپایگان جای خندقی هم بود که یک قسمت آن را برای زمین ورزش صاف کرده بودند ولی اکنون فقط چند متری اطراف مناره را حصار نموده‌اند.

اشعار نوشته شده در مناره

گفته می‌شود این مناره برای راهنمایی کاروانیان بوده و بالای آن چراغ نصب می‌کرده‌اند و در جنوبی چهارسوق از جلوی مناره شروع می‌شده‌است.
فعلاً خیابان، گودتر از سطح پای مناره و بازار چهارسوق است. در داخل منار و بالای راه پله‌ها در میان اشعار و یادگاری‌های نوشته شده، این شعر هم دیده می‌شود:
منار است و نشان باستان است
چه تاجی بر سر گلپایگان است.
دریغا کاین نشان آسمانی
که… بر زمین و سر بر آسمان است.
زیر این شعر امضاء شده بود: «سید علی آقا ابطحی اهل گوگد و ساکن تهران»

شیرهای مناره

دو شیر قبلاً در محل پاشیرا نزدیک مقبره باباعبدالله در کنار جاده قافله و ابتدای کوچه حکومتی بودند. میدان پاشیرا نسبتاً وسیع و دکه بازی و ورزش بچه‌های محل بود و براین شیرها که وسیله سرگرمی بچه‌ها بود سوار می‌شدند و بازی می‌کردند. بعد از خیابان کشی چون خیابان چند متری از جاده قافله فاصله پیدا کرد و زمین‌های اطراف پاشیرا را با قسمتی از جاده قدیم به مالکین آن حدود دادند و میدان پاشیرا را هم گودبرداری نمودند که رختشوی خانه بسازند. شیرهای سنگی را با تخته و گرده چوب و غلتک که بوسیله دو گاو نر کشیده می‌شد، تک تک به پای مناره منتقل کردند.
از دو شیر سنگی امروز، یکی تنها شده و در زیر سایه مناره سلجوقی در فراق دوست بسر می‌برَد. یکی از شیرها را چند سال قبل دزدیدند و الان تنها یک شیر در پای منار است.
این سوال باقیست که چه طور شیر سنگی‌ای که با غلتک و گاو نر آورده شده بود، در روز روشن با جرثقیل و در نزدیکی کلانتری شهر به سرقت رفته است. [3])

جستارهای وابسته

مسجد جامع گلپایگان
بازار چهار سوق (گلپایگان)
دانشکده فنی و مهندسی گلپایگان
وردپاتکان

پانویس
  1. ارتفاع مناره گلپایگان ۱۸ متر است.
  2. «مناره گلپایگان، ایرانگردی تیشینه».
  3. (سنگ رخام بالای در ورودی بقعه ۱۷ تن شهر گلپایگان، قسمتی از در گرانبهای مسجد روستای سراور گلپایگان ، و پیشتر (در سالیان گذشته) گل‌میخ‌های طلایی بالای امامزاده ابوالفتوح روستای وانشان گلپایگان و … هم به کام دشمنان هنر افتاده است.

منابع
  • مستوفی، حمدالله، نزهت القلوب، ۱۳۶۶.
  • قاطع، برهان، ذیل گلپایگان، ۱۳۶۱.
  • غیاثی، جواد/ فرهنگ عامه گلپایگان.
  • میر محمدی خوانساری/ سیری در تاریخ و جغرافیای گلپایگان
  • نوربخش، ساطعی… / یادنامه گلپایگان
  • سی دی کامپیوتریَ ورت پاتکان
  • افاضلی اکبر، «توشه‌ای از تاریخ گلپایگان و مردم آن» انتشارات ابجد، ۱۳۷۷
  • ظل السلطان، تاریخ مسعودی.
  • فیروز اشراقی، گلپایگان در آینه تاریخ
  • نقد و بررسی کتاب گلپایگان در آینه تاریخ/ محمدرضا زادهوش
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.