مهستان

مِهستان (مِه/Meh: بزرگ) (مِهست/Mehest: بزرگترین) (مِهستان/Mehestan: بزرگترینان) (Megisthanes)، پارلمان ایران در دوره اشکانیان نخستین نشست خود را در نوروز سال ۱۷۳ پیش از میلاد با حضور مهرداد یکم - شاه وقت - برگزار کرد و نخستین برنهاده یا مصوبه آن انتخابی کردن شاه بود. برکناری شاه نیز در دست همین انجمن قرار گرفت، البته در شرایطی از جمله خیانت به کشور، ناشایستگی و نیز دیوانگی، بیماری سخت و از کار افتادگی. ایران در آن هنگام دارای دو نشست گاه یا مجلس بود. انجمن شاهزادگان و انجمن بزرگان که نشست مشترک آنها را «مِهستان» می‌خواندند. در سال ۵۲ میلادی، چند روز ایران را بدون شاه گذارد و روز ۱۵ فروردین «بلاش» را از میان شاهزادگان اشکانی به شاهی برگزید که از همه آنان کوچک‌تر بود و استدلال کرد که «مصلحت» انتخاب بلاش را ایجاب می‌کرد. شاه پیشین در ایام نوروز درگذشته بود.

برخی نویسندگان بیگانه این مجلس را مُغستان می‌نامند ولی حسن پیرنیا نویسندهٔ کتاب ایران باستان آورده که:[1]

به نظر مؤلف مُغستان تصحیفی است که نویسندگان خارجه کرده‌اند، مُغستان مِهستان بوده و این کلمه از مِه آمده، که به معنی بزرگ است، پس مُغستان به معنی انجمن مُغ‌ها نیست، چنان‌که برخی می انگارند، بلکه به معنی مجلس بزرگان است. بهترین دلیل آن که این مجلس تنها از مُغ‌ها تشکیل نمی‌یافت، بعکس اعضای ناروحانی بیشتر بود.

آرشیت دانا و نظریه اولیه
نوشتار اصلی: آرشیت دانا

آرشیت دانا اولین اندیشمنی بود که نامش در تاریخ ایران باستان آمده‌است و سده ۵ (پیش از میلاد) می‌زیسته. در بعضی از نوشته‌ها آمده‌است: «اولین حکیم و فیلسوف ایرانی است و در دوم ژانویه ۴۷۶ (پیش از میلاد) زاده شد و در ۲۸ فوریه ۳۳۰ (پیش از میلاد) درگذشت. وی ۱۴۶ سال عمر کرد و در این مدت چهار مناظره بزرگ بین او و سه فیلسوف یونانی؛ سقراط، افلاطون و ارسطو رخ داد که در هر چهار بار اندیشمندان یونانی در برابر دانش و اندیشه برتر او کرنش نمودند.» با سقراط در اسوس و با افلاطون دو بار، یک بار در آتن و بار دیگر در سارد و با ارسطو در زادگاهش استاگیرا. هنگامی که خبر فوت آرشیت در زادگاهش کاشمر کنونی را به ارسطو دادند او گریست و گفت: «کاش همانند او در تاریخ یونان نیز می‌داشتیم». آرشیت دانا اولین نظریه پرداز دموکراسی میگویند. که نظریات آن توسط مهرداد یکم شاهنشاهی اشکانی به شکل ایجاد مهستان بروز یافت.[2][3][4][5]

پانویس
  1. حسن پیرنیا، ایران باستان، جلد ۳، صفحهٔ ۲۲۳۴، انتشارات دنیای کتاب، چاپ چهارم، ۱۳۶۹
  2. "آرشیت دانا". www.parsi.wik. Retrieved 2 April 2021.
  3. "بانو ورتا فیلسوف بزرگ ایران". parsiandej-ir.cdn.ampproject.org. Retrieved 2 April 2021.
  4. "بانو ورتا". home.mehromah.ir. Retrieved 2 April 2021.
  5. "آرشیت کاشمری، نخستین اندیشمند تاریخ ایران باستان!". www-kashmari-ir.cdn.ampproject.org. Retrieved 2 April 2021.

جستارهای وابسته

منابع

نوشتاری از دکتر نوشیروان کیهانی زاده در تار نما روزشمار تاریخ ایران (برداشت آزاد با یادکرد منبع)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.