کاشمر

کاشْمَر با نام تاریخی کِشمَر مرکز شهرستان کاشمر، در شرق ایران و جنوب غربی استان خراسان رضوی و در حدود ۲۴۰ کیلومتری شهر مشهد قرار دارد. این شهر یکی از شهرهای باستانی ایران می‌باشد. از محصولات مهم این شهر می‌توان به زعفران، کشمش و پنبه اشاره کرد.

کاشمر
از بالا: آرامگاه سید حسن مدرس، مسجد جامع کاشمر، یخچال قدیمی کاشمر، امامزاده سیدحمزه کاشمر، امامزاده سید مرتضی، برج علی‌آباد، برج فیروزآباد، قلعه ریگ، مزار پیر قوژد، قلعه آتشگاه.
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	کاشمر
نام(های) پیشین	کشمر، تُرشیز، طرثیث
سال شهرشدن	قدمت بلدیه و شهرداری ۱۳۰۷ و همچنین بنا شده در زمان بهمن پسر اسفندیار
مردم
جمعیت	۱۰۲٬۲۸۲ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۱۳٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵ هزار کیلومتر مربع
ارتفاع	۱۰۶۳ متر
اطلاعات شهری
شهردار	جعفر سلیمانی
ره‌آورد	انگور، انار، کشمش، شیرهٔ انگور، زعفران، گردو، بادام، پسته، خشکبار، قالی، پنبه
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۱
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۳۲ م  ایران ۳۶ ق [1]
کد آماری	۱۳۸۱
کاشمر روی نقشه ایران ۳۵٫۲۳۷°شمالی ۵۸٫۴۷°شرقی مختصات: ۳۵٫۲۳۷°شمالی ۵۸٫۴۷°شرقی

در حال حاضر کاشمر دارای پنج مرکز آموزش عالی شامل دانشگاه پیام نور کاشمر، دانشگاه آزاد اسلامی کاشمر، دانشگاه جهاد دانشگاهی کاشمر، مرکز آموزش عالی کاشمر و دانشکده پرستاری می‌باشد.

قالی‌بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، تهیه پارچه‌های دست‌باف و بافتن چادرشب ابریشمی مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان را تشکیل می‌دهند.[2] قالی بافی کاشمر چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت دارای شهرت خاصی بوده‌است و عواید حاصلهٔ از ان بالاترین رقم اهالی را تشکیل می‌دهد.[2] قالی و قالیچه بافت این شهرستان بیش‌تر پشمی و دارای طرح‌های کاشمری و کاشانی و نقش‌های زیرخاکی، لچک، ترنج، اسکیمی، تخت جمشید، درختی، سه کله (قالیچه)، چهار رقصی، طرح و ترکمنی (قالیچه) و گل‌توره‌ای (قالیچه) هستند. کاشمر دومین شهر زیارتی خراسان رضوی و چهارمین شهر زیارتی ایران است.[3][4][5]

وجه تسمیه

شهبانو فرح دیبا در کاشمر، 20 آذر 1353

کاشمر و ترشیز پیشین، از گذشته‌های دور تاکنون دچار دگرگونی و تغییر نام شده‌است. در بررسی نام این شهر به بیش از بیست نام برخورد شده‌است که با یک جمع‌بندی می‌توان تمامی آن‌ها را در واژگان «کاشمر»، «ترشیز»، «بست» و «سلطان آباد» خلاصه کرد. به این ترتیب واژهٔ کشمر، که می‌تواند به معنای آغوش مادر گرفته شود، با گذشتن از شکل‌های کیشمر و کشمار، سرانجام به گونه کاشمر درآمده و در همین صورت بازمانده‌است. از سوی دیگر فرهنگ نگاران، کاشمر را گونه کامل شده «کاخجر»، «کاشخر» و «کاشغر» دانسته‌اند و بر این باورند، که «کاش» برگردانیده شده «کاج» است و «کاخجر»، یادآور سرو بزرگ و سرشناس این سرزمین است.[6]

پیشینه

برخی مورخان قدمت کاشمر را به بهمن پسر اسفندیار و نوه گشتاسب نسبت دادن و جغرافی‌نویسان اسلامی نام کاشمر را در دوران گوناگون به صورت‌های مختلف از جمله طرثیث، ترشیش، بوشت بست و ترشیز ثبت کرده‌اند.[7]

کیانیان

بنا بر روایتی در محلی که اکنون کاشمر خوانده می‌شود، بین گشتاسب کیانی و زرتشت پیامبر دیداری روی داده‌است. چون گشتاسب کیانی، دین بهی را پذیرفت، زرتشت نخستین آتشگاه خود را در قلمرو حکومت کیانی پی ریخت و در جلو در این آتشکده، درخت سروی را که تبار بهشتی داشت، با دست خویش کاشت تا همین سرو را بر ایمان شاه گواه بگیرد. بر هر برگ این سرو نام گشتاسب نقش بسته بود و چون درخت بالا گرفت، شاه نیز بر گرد سرو مینوی، تالار بزرگی ساخت تا نگهدار حرمت سرو باشد.[8]

آتشکده کشمر

آتشکده کشمر اولین آتشکده زرتشتی بود که در کشمر توسط گشتاسب به درخواست زرتشت بنا گردید.

آذر برزین‌مهر

در بخشی از شاهنامه فردوسی، ماجرای پیدا شدن زرتشت و پذیرفتن گشتاسب دین او را به نظم درآمده که گشتاسب پس از پذیرفتن دین زرتشت، موبدان را به سرتاسر گیتی روانه می‌کند و آذر به آتشکده‌ها (گنبدان) می‌نهد و نخستین آنان، آذر برزین‌مهر است که به کِشمر (کاشمر) بنیان گذارد و در جلوی آتشکده، سرو بهشتی را کاشت و آن را نماد پذیرفتن دین بهی قرار داد و موبدان را به سرتاسر جهان فرستاد و فرمان داد همه نامداران و بزرگان به سوی آن پرستشکده روی آورند.[9]

سرو کشمر

سرو کشمر یا سرو مقدس زرتشت، درختی بوده که بر طبق باور زرتشتیان به دستور زرتشت کاشته شده بود. این درخت بسیار زیبا و بزرگ بود و شهرت آن به متوکل خلیفه عباسی رسید. خلیفه دستور به قطع آن داد و پیشنهاد زرتشتیان آن شهر که ۵۰۰۰۰ سکه طلا برای قطع نکردن آن درخت بود، مورد قبول واقع نشد و آن را قطع کرده و برای خلیفه به بغداد بردند. یک روز قبل از رسیدن درخت به بغداد، متوکل به قتل رسید و این مطابق پیش گویی زرتشت بود که گفته بود هر که این درخت را قطع کند، کشته خواهد شد. این سرو در زمان قطع شدن بیش از ۱۴۰۰ سال عمر داشت. سرگذشت سرو کشمر را غالباً شنیده‌اید؛ سروی که روایت بود پیامبر باستانی ایران، اشو زرتشت آن را با دست خود از بهشت آورده و در زمین کشمر کاشته‌است و حکیم فردوسی در مورد آن می‌فرماید:

یکی شاخ سرو آورید از بهشت

بدروازه شهر کشمر بکشت

در کتاب دانشنامه مزدیسنا نوشته انوشه روان دکتر موبد جهانگیر اشیدری آمده:

گویند اشو زرتشت، دو درخت سرو به طالع سعد در دو محل به دست خود کاشت، یکی در دهکده کشمر و دیگری در دهکده فریومد از روستاهای توس (طوس) خراسان. به مرور این درخت بلند و ستبر و پرشاخ شده و دیدن آن موجب شگفتی بینندگان می‌شد. چون وصف این سروها در مجلس متوکل عباسی، خلیفه عهد، بیان شد، او که مشغول به عمارت در جعفریه سرمن رای، مشهور به سامره بود به خاطرش افتاد که آن سرو را قطع کرده، به بغداد بیاورند.

یکی سرو آزاده را زردهشت		به پیش در آذر اندر بکشت
نبشتش بر آن زاد و سرو سهی		که پذرفت گشتاسب دین بهی
فرستاد هرسو به کشور پیام		که چون سرو کشمر به گیتی کدام
زمینو فرستاد زی من خدای		مرا گفت از اینجا به مینو گرای
کنون جمله این پند من بشنوید		پیاده سوی سرو کشمر روید

هخامنشیان

در زمان هخامنشیان به دلیل پذیرفتن دین مزدیسنا توسط شاهنشاهان هخامنشی شهر دارای رونق زیادی شد و شهر به یکی از مراکز دینی ایران تبدیل شده بود.

اشکانیان

فتوحات مهرداد یکم

مناطق کاشمر و نیشابور در دوران شاهنشاهی اشکانی از نواحی حاصل‌خیز ایران به‌شمار می‌رفته و از آنجا که فرمانروایان اشکانی نسبت به حاکمان پیش از خود؛ یعنی سلوکیان اهمیت به‌مراتب زیادی برای دین مزدیسنا قائل بودند، سرو کشمر و آتشگاه آن را که یادگار زرتشت محسوب می‌شد مورد توجه بالایی قرار دادند.[10]

ساسانیان

به استناد سنگ‌نبشته پایکولی، در دوران شاهنشاهی ساسانی کشمر (کاشمر) جزء محدوده خراسان بزرگ به‌شمار می‌رفته و ساسانیان برای احیای آیین باستانی تلاش زیادی کردند و چون در آن زمان، دیگر از آتشکده کشمر چیزی برجای نمانده بود، شاهان ساسانی به ایجاد آتشکده دیگری دست می‌زنند که همچنان در چند کیلومتر بالاتر از شهر باستانی کشمر در مجموعه قلعه آتشگاه باقی مانده‌است. خرابه‌های این قلعه هم‌اکنون در 5–6 کیلومتری شمال غربی شهر کاشمر باقی است و از یادگارهای عصر ساسانی به‌شمار می‌رود.[10]

دوران اسلامی

کشمر در ۳۱ هـ. ق، به دست مسلمانان افتاد. پیروان زرتشت، که حاضر به پذیرش جزیه نبودند، در نیمه دوم سده ۸ م، در حالت جنگ و گریز، این ناحیه را ترک کردند و خود را به بندر جاسک، و دریای مکران (دریای عمان) رسانده سپس با گذشتن از دریای مکران به کرانه‌های گجرات، از جمله بندر سورات و بمبئی رفتند. خراسان، (از جمله ترشیز) در دو سه سده نخستین اسلام، بین امرای طاهری، چون رافع بن هرثمه (در گذشته ۲۸۴ هـ. ق) و امرای صفاری، مانند احمد بن عبدالله (کشته شده ۲۶۸ هـ. ق) و ابوطلحه منصور سرکب، دست به دست گشت. در سال ۴۳۸ هـ. ق، هنگامی که حسن صباح، پیشوای اسماعیلیان، در الموت استقرار یافت، دستیار خویش، حسین قاینی را که پیش از آن، حاکم ترشیز و قهستان بود، به عنوان داعی به کاشمر فرستاد. در سال ۵۲۰ هـ. ق، وزیر سلطان سنجر سلجوقی، ترشیز را محاصره و چپاول کرد. ابن اثیر و یاقوت حموی، چیره گی اسماعیلیان را بر ترشیز، بین سال‌های ۵۲۰ تا ۵۳۰ هـ. ق، دانسته‌اند. لشکریان هلاکوخان نیز در تون و ترشیز چپاول و کشتار بسیار کردند.

امیران قهستان و ملوک سیستان، گه گاه ترشیز را به قلمرو خود می‌افزودند. سربداران نیز حکومت خود را از جام تا دامغان و از خبوشان تا ترشیز، گسترش دادند و خواجه علی موید (۷۶۶–۷۸۸ هـ. ق) نیز که آخرین آن‌ها بود، ولایت‌های تون، قاین، طبس، ترشیز و قهستان را به قلمرو خود افزود و این جایگاه تا سال ۷۸۲ هـ. ق، که خواجه علی به تیمور لنگ پیوست، ادامه داشت. تیمور لنگ، ترشیز را در سال ۷۸۴ هـ. ق، به سازش گشود. از آن پس، شاهان و شاهزاده گان تیموری تا اوایل سده ۱۰ هـ. ق، ترشیز را در اختیار داشتند. آخرین آنان، یعنی سلطان حسین میرزا بایقرا، تا سال ۹۱۰ هـ. ق، خراسان را در دست داشت. پس از او چندی ازبک‌ها به رهبری محمد خان شیبانی، بر خراسان چیره شدند. از این زمان تا استقرار کامل صفوی، ترشیز را گاه حاکمان اوزبک و گاه سردارانی از طایفه‌های صفوی، چون شاملو و استاجلو، اداره می‌کردند. در اواخر حکومت شاه تهماسب، ترشیز در دست محمود خان صوفی اوغلی بود و در روزگار محمد شاه صفوی، نخست ترشیز را به همان محمود خان دادند، و سپس شاه علی سلطان افشار حاکم کاشمر شد.

مردم

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۰۲٬۲۸۲ نفر (در ۳۱٬۷۷۵ خانوار) بوده‌است.[11]

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
1345	۱۷٬۰۶۵	—
1355	۲۶٬۸۸۳	+۵۷٫۵٪
1365	۴۹٬۲۵۹	+۸۳٫۲٪
1370	۵۸٬۵۲۲	+۱۸٫۸٪
1375	۶۹٬۱۷۷	+۱۸٫۲٪
1385	۸۱٬۵۲۷	+۱۷٫۹٪
1390	۹۰٬۲۰۰	+۱۰٫۶٪
1395	۱۰۲٬۲۸۲	+۱۳٫۴٪

زبان و گویش

مردم کاشمر به زبان فارسی و با گویش خراسانی و کاشمری صحبت می‌کنند.

هنرهای سنتی و صنایع دستی

در مناطق مختلف شهرستان کاشمر مشاغل سنتی و هنرهای دستی هنوز تا حدودی رواج دارد؛ اما در میان آن‌ها بافت قالی به ویژه در روستاها از اهمیت به سزایی برخوردار است. قالی کاشمر به واسطه مرغوبیت در بافت، نقشه و رنگ یکی از قالی‌های به نام منطقه خراسان رضوی می‌باشد. از جمله مشاغل سنتی در شهرستان کاشمر می‌توان به مسگری، نجاری و آهنگری اشاره کرد. گلیم بافی، حصیربافی، گیوه دوزی و بافت قالیچه نیز از سایر صنایع دستی و هنرهای سنتی این شهرستان به‌شمار می‌آید.

قالی دستباف کاشمر

قالی کاشمر

از جمعیت ۱۶۰ هزار نفری کاشمر، حدود ۲۰ هزار نفر به‌طور مستقیم در صنعت فرش مشغول به کار هستند. در گذشته، ۸۰ درصد بافندگان را مردان تشکیل می‌دادند اما اکنون میزان حضور بانوان نیز رو به افزایش است. مدتی است صنعت فرش کاشمر دچار رکود شده‌است.[12] قالی کاسه کوزه از طرح‌های معروف این شهرستان است.

قرار است ثبت داخلی و سپس ثبت جهانی نشان جغرافیایی مناطق فرش ایران در مراجع داخلی و مؤسسات بین‌المللی انجام شود.[13][14]

سوغات و ره آورد سفر

در شهرستان کاشمر نیز بخشی از فراورده‌های صنایع دستی می‌توانند جزو سوغات این شهرستان محسوب شوند که از میان آن‌ها می‌توان به قالی، گیوه‌های کاشمری، انواع حصیرها و گلیم‌های الوان اشاره نمود؛ اما مهم‌ترین فراورده و سوغات کاشمر با توجه به فراوانی باغات انگور در این منطقه کشمش است که به سراسر ایران صادر شده و پس از آن زعفران و انار نیز که کاشت آن در سالیان اخیر متداول گشته جزو سوغات این شهر به‌شمار می‌روند.

موقعیت جغرافیایی

دهستان‌ها و بخش‌های شهرستان کاشمر در ۱۳۶۵ بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن

شهرستان کاشمر با دو بخش مرکزی و فرح دشت، و به مرکزیت شهر کاشمر مساحتی در حدود ۱۱۵۲ کیلومتر مربع از استان خراسان رضوی را اشغال نموده‌است. این شهرستان از غرب با خلیل‌آباد و بردسکن ، از شمال و شمال غربی با نیشابور، سبزوار و بردسکن، از شرق و شمال شرقی با تربت حیدریه و از جنوب و جنوب غربی با شهرستان مه‌ولات هم‌جوار است. شهرستان کاشمر دارای دو منطقه کوهستانی کوهسرخ در شمال و ارتفاعات فغان بجستان در جنوب و منطقه‌ای کویری و خشک در غرب و جنوب و جلگه‌ای حاصلخیز در محدودهٔ حومه شهر و قصبات آن می‌باشد. از نظر آب و هوایی می‌توان گفت که کاشمر هر سه نوع آب و هوا را داراست چون مناطق شمالی شهرستان کوهستانی و سرد مناطق مرکزی معتدل و مناطق جنوبی به دلیل مجاورت با کویر لوت خشک و نیمه خشک است.[15]

طبیعت جاده کاشمر به کوهسرخ در زمستان

اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی

آرامگاه سید حسن مدرس

آرامگاه سید حسن مدرس بنایی است که سید حسن مدرس در آنجا مدفون است. این بنا در سال 1363 شمسی به جای مقبره کوچک قبلی و در میان باغ وسیع و محصوری در کاشمر ساخته شده‌است. بنای آرامگاه که از یک گنبد خانه مرکزی، چهار ایوان و گنبد فیروزه‌ای شکل گرفته به سبک معماری اسلامی و به اسلوب عصر صفوی بنیان گردیده‌است.[16][17][18]

موزه سید حسن مدرس

امامزاده سید مرتضی

موزه سید حسن مدرس؛ موزه ای متعلق به قرن بیست و یکم است و در کاشمر، استان خراسان رضوی در ایران واقع شده‌است.[19][20]

امامزاده سید مرتضی

امامزاده سید مرتضی مربوط به سلسله قاجار است و در کاشمر، استان خراسان رضوی واقع شده‌است. درختان عظیم، آبشارها و استخرها به جاذبه‌های این مکان می‌افزایند و از طرف دیگر تعداد زیادی اتاق نشیمن پایگاه خوبی برای سفر به این مکان و همچنین فروشگاه‌ها و سالن‌های غذاخوری فراوان فراهم می‌کند.[21][22]

امامزاده سیدحمزه کاشمر

امامزاده حمزه یا باغ‌مزار، کهن‌ترین مسجد در کاشمر، دربرگیرندهٔ آرامگاه منسوب به حمزه بن حمزه بن موسی کاظم، باغ و قبرستان می‌باشد و نزد شیعیان به عنوان یک امامزاده گرامی داشته می‌شود. این اثر در تاریخ 10 خرداد 1382 با شمارهٔ ثبت 8738 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران با دیرینگی صفوی به ثبت رسیده‌است.[23][24]

مسجد جامع کاشمر

مسجد جامع کاشمر در سال 1791 میلادی / 1205 قمری به هنگام پادشاهی فتحعلی شاه قاجار و به هنگام امارت عبدالعلی خان میش مست بر ترشیز ساخته شد و امروزه از آثار تاریخی کاشمر و مهم‌ترین مسجد آن شهرستان و محل برگزاری نماز جمعه (مصلی) است. این مسجد به شماره 5152 توسط سازمان میراث فرهنگی ایران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[25][26]

مسجد جامع خلیل‌آباد

مسجد جامع خلیل‌آباد

مسجد جامع خلیل‌آباد مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در خلیل‌آباد، میدان صاحب الزمان، خیابان امام خمینی، نبش امام خمینی 2 واقع شده و این اثر در تاریخ 26 اسفند 1386 با شمارهٔ ثبت 22240 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[27][28]

مسجد حاجی جلال

مسجد حاجی جلال

مسجد حاجی جلال مربوط به اواخر دوره قاجار است و در کاشمر، خیابان مدرس، جنب تکیه ابوالفضلی واقع شده و این اثر در تاریخ 5 تیر 1384 با شمارهٔ ثبت 11926 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[29]

قلعه کهنه زنده جان

بقایای کهنه زنده جان مربوط به هزاره یکم است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، روستای زنده جان واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13307 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[30]

غار سیر

غار سیر

غار سیر در روستای سیر از توابع بخش مرکزی شهرستان بردسکن در استان خراسان رضوی است. غار سیر در میانه یک دیواره به ارتفاع حدود 80 متر و در ارتفاع 1608 متر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته‌است. دهانه غار حدود 15 متر بالاتر از پای دیواره و حدود 150 متر بالاتر از کف دره است. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شده‌است. داخل آن دیواره‌های سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و منبع آب باقی‌مانده‌است. برای ورود به غار می‌توان دیواره 13 متری زیر دهانه را صعود کرد یا از داخل یک تنوره دست کن 11 متری با تلاش دو طرفه بالا رفت. این تنوره با مقطع مربع و به قطر یک متر می‌باشد. غار 64 متر طول دارد و دارای 2 سوراخ ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفته‌اند.ref>

غار آتشگاه

غار آتشگاه

غار آتشگاه در 20 کیلومتری شمال غربی شهر کاشمر، ایران واقع شده‌است و غار دارای دو گذرگاه ورودی است. درون این غار پر از مناظر بکر و تماشایی است.[31]

قلعه آتشگاه

قلعه آتشگاه در 12 کیلومتری شمال غربی شهر کاشمر در استان خراسان رضوی واقع شده‌است. این قلعه توسط شاهنشاهی ساسانی ساخته شده و در دوران باستان مشهور بوده‌است. در نزدیکی آتشکده، غاری بزرگ وجود دارد که نزدیک ورودی آن مجسمه ای از یک سرباز سوار با شمشیر مشخص شده‌است. این یک بازمانده تاریخی متعلق به دوران ساسانیان است. اکنون از این قلعه، تنها دیواره‌ای فرو ریخته و قسمتی از مدخل غار باقیمانده است.[32][33]

قلعه ریگ

قلعه ریگ

بقایای قلعه ریگ مربوط به دوره سلجوقیان است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، روستای قوژد واقع شده و این اثر در تاریخ 16 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13186 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. در حال حاضر قسمتی از دیوارها و برج قلعه به جا مانده‌است.

قلعه رحمانیه

قلعه رحمانیه مربوط به سدهٔ 8 تا 12 ه‍.ق است و در شهرستان بردسکن، بخش شهرآباد، روستای رحمانیه واقع شده و این اثر در تاریخ 17 مرداد 1383 با شمارهٔ ثبت 11035 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. قلعه رحمانیه دارای پلانی دایره‌ای شکل می‌باشد که نحوه قرار گرفتن آن در ارتفاع موید این نکته است که قلعه رحمانیه یکی از ابنیه نظامی و مستحکم دوران خود بوده‌است. فضاهای داخلی نیز به صورت دایره‌ای و متحدالمرکز ساخته شده‌اند و در ساختار آن از ملات کاه‌گل و خشت استفاده شده‌است.[34][35]

قلعه کندر

قلعه کندر

بقایای قلعه کندر مربوط به قرن5 تا 7 ه‍.ق است و در شهرستان خلیل‌آباد، بخش ششطراز، شهر کندر واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13166 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

قلعه دختر (خوشاب)

قلعه دختر (خوشاب)

قلعه دختر خوشاب مربوط به سدهٔ 6 تا 8 ه‍.ق است و در شهرستان بردسکن، بخش مرکزی، دهستان کوهپایه، 6 کیلومتری شرق روستای خوشاب واقع شده و این اثر در تاریخ 3 خرداد 1386 با شمارهٔ ثبت 19119 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[36]

قلعه دختر (درونه)

قلعه دختر درونه مربوط به سدهٔ 6 تا 9 هجری قمری است و در شهرستان بردسکن، بخش انابد، دهستان درونه، 7 کیلومتری شمال غرب روستای درونه و در 3 کیلومتری شرق روستای برق بالا بر فراز قله کوه زرد قرار گرفته‌است. این اثر در تاریخ 24 آبان 1385 با شمارهٔ ثبت 16334 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[37]

کاروانسرای امین التجار

کاروانسرای امین التجار مربوط به اواخر دوره قاجار است و در کاشمر، حاشیه میدان مرکزی شهر واقع شده و این اثر در تاریخ 5 تیر 1384 با شمارهٔ ثبت 11930 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[38][39]

برج علی‌آباد

برج علی‌آباد

برج کشمر مربوط به سدهٔ 8 ه‍.ق است و در شهرستان بردسکن، روستای علی‌آباد کشمر واقع شده و این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شمارهٔ ثبت 127 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[40][41]

برج فیروزآباد

این اثر تاریخی در 17 کیلومتری جنوب بردسکن و در بخش شهرآباد در میان روستای فیروزآباد و بر روی ویرانه‌های بست دروازه ترشیز قدیم قرار دارد. شواهد باستان‌شناسی مؤید آثار زیستگاهی از صدر اسلام تا سده هفتم هجری در اطراف بنا است که بنا بر اقوال عبور علی بن موسی الرضا از این مسیر بوده‌است. مناره مزبور با ظاهری استوانه‌ای شکل و با ارتفاع فعلی 18 متر با وجود عناصر تزئینی و نحوه آجرچینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است.[42][43]

سد شاهی

سد شاهی مربوط به حدود 700–1000 سال پیش می‌باشد و در کریز، شهرستان کوهسرخ واقع شده‌است.[44][45]

آب‌انبار سید باقر

آب‌انبار سید باقر

آب‌انبار سید باقر مربوط به دوره قاجار است و در بردسکن، خیابان قائم، خیابان سید باقر، جنب شهرداری بردسکن واقع شده و این اثر در تاریخ 17 مرداد 1383 با شمارهٔ ثبت 11034 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[46][47]

محوطه فیروزآباد

محوطه فیروزآباد

محوطه فیروز آباد مربوط به دوران تاریخی پیش از اسلام تا دوره تیموریان است و در شهرستان بردسکن، بخش مرکزی، روستای فیروز آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 27 بهمن 1382 با شمارهٔ ثبت 10919 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[48][49]

مدرسه علمیه حاج سلطان

مدرسه علمیه حاج سلطان

مدرسه علمیه حاج سلطان مربوط به اواخر دوره قاجار است و در کاشمر، خیابان امام خمینی، میدان مرکزی شهر واقع شده و این اثر در تاریخ 5 تیر 1384 با شمارهٔ ثبت 11929 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این بنا توسط حاج ملاهادی سلطان العلما وقف و در زمان قاجاریان ساخته شده‌است.[50][51]

قلعه گبر حصار

قلعه گبر حصار مربوط به سده دوم تا پنجم هجری در شمال شرق روستای خضربیگ، شهرستان کوهسرخ در حدود 27 کیلومتری شمال غرب ریوش واقع شده و از جمله مناطقی است که از دیرباز مسکن و مأوای اسلاف اهالی کاشمر بوده‌است.[52]

غار درونه

غار درونه مربوط به سدهٔ 6 تا 8 هجری قمری است و در شهرستان بردسکن، بخش انابد، دهستان درونه، 14 کیلومتری غرب روستای درونه واقع شده و این اثر در تاریخ 24 آبان 1385 با شمارهٔ ثبت 16329 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[53]

قله باغدشت

رشته کوه باغدشت که بزرگترین قله آن با ارتفاع 2500 متر از سطح دریا، جزء ارتفاعات ریوش و شهرستان کوهسرخ محسوب می‌شود و در نزدیکی روستاهای بند قرا و کریز در 25 کیلومتری شمال غربی شهر کاشمر قرار دارد.[54]

آسیاب‌آبی طلاآباد بزرگ

آسیاب‌های آبی طلاآباد

آسیاب‌های آبی طلاآباد مربوط به اواخر دوره صفوی است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، روستای قوژد) واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13182 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این آسیابها تا چند سال پیش فعال بوده‌است و در اثر خشکسالی سالهای اخیر متروک مانده‌اند.[55][56]

آرامگاه عبدل‌آباد

مقبره عبدل آباد مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان بردسکن، بخش مرکزی، روستای عبدل آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 27 بهمن 1382 با شمارهٔ ثبت 10908 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[57]

آب‌انبار کندر ۱

آب‌انبار کندر ۱

آب‌انبار کندر ۲

آب‌انبار شماره یک کندر مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان خلیل‌آباد، بخش شش طراز، شهر کندر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۳۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[58]

آب‌انبار کندر ۲

آب‌انبارشماره 2 کندر مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان خلیل‌آباد، بخش شش طراز، روستای کندر واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13306 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[59][60]

یخچال قدیمی کاشمر

یخچال قدیمی کاشمر مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان کاشمر، روستای فروتقه واقع شده و این اثر در تاریخ 7 مهر 1381 با شمارهٔ ثبت 6429 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[61]

ارگ کاشمر

ارگ کاشمر

ارگ کاشمر یا ارگ حصین یک ارگ تاریخی است که در شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی واقع شده‌است، عمر این بنا به دوران سلسله قاجار برمی‌گردد.[62]

امامزاده سید محمد

مزار میرآباد

مزار میرآباد مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان خلیل‌آباد، روستای میر آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13165 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[63][64]

امامزاده سید محمد (کاشمر)

امامزاده سید محمد یک امامزاده در شهرستان کاشمر، استان خراسان رضوی در ایران است. این امامزاده در حال بازسازی می‌باشد.[65][66]

قلعه بزنجرد

امامزاده قاسم (خلیل‌آباد)

امامزاده قاسم امامزاده ای در روستای ارغا، شهرستان خلیل‌آباد، استان خراسان رضوی می‌باشد که به شماره ۱۳۱۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.[67][68]

قلعه بزنجرد

قلعه بزنجرد قلعه ای تاریخی است که در بزنجرد، استان خراسان رضوی واقع شده‌است، طول عمر این قلعه به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد.[69][70]

حمام بند قرا

حمام بند قرا یک حمام عمومی مربوط به سلسله قاجار است و در بند قرا، استان خراسان رضوی واقع شده‌است.

مزار پیر قوژد

مزار پیر قوژد

مزار پیر قوژد مربوط به پیش از سدهٔ 11 ه‍.ق است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، روستای قوژد واقع شده‌است. این بنا مقبره‌ای دایره شکل از جنس آجر است که در جوار قبرستان قدیمی روستای قوژد واقع شده‌است. این مکان مورد احترام اهالی روستا بوده و مردم بر سرمزارپیر فاتحه خوانده و شمع روشن می‌کنند.[71][72]

یخچال طبیعی بند قرا

یخچال طبیعی بند قرا یک یخچال طبیعی است که در بند قرا، استان خراسان رضوی واقع شده‌است.[73][74]

رباط کبودان

رباط کبودان

رباط کبودان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بردسکن، روستای کبودان واقع شده و این اثر در تاریخ 18 شهریور 1377 با شمارهٔ ثبت 2106 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[75][76]

یخدان گلی

قنات قوژد

قنات قوژد یک قنات تاریخی است که در قوژد، شهرستان کاشمر واقع شده‌است.[77][78]

یخدان گلی

یخدان گلی یک یخدان تاریخی است و مربوط به سلسله قاجار می‌باشد و در خلیل‌آباد، استان خراسان رضوی در ایران واقع شده‌است.[79][80]

قدمگاه حضرت علی

قدمگاه حضرت علی مربوط به اواخر دوره قاجار است که توسط جعفر قلی وزیرپناه بنا گردیده و در شهرستان خلیل‌آباد، بخش مرکزی، روستای ده‌نو واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13167 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[81][82]

آبگرم خلیل‌آباد

آبگرم خلیل‌آباد

چشمه آبگرم خلیل‌آباد یک چشمه آب‌گرم در شهرستان خلیل‌آباد، استان خراسان رضوی می‌باشد و از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان محسوب می‌شود.[83][84]

گرمابه بهشتی

گرمابه بهشتی

گرمابه بهشتی مربوط به دوره پهلوی است و در شهرستان خلیل‌آباد؛ شهر خلیل‌آباد، خیابان امام، نرسیده به میدان مرکزی واقع شده و این اثر در تاریخ 10 دی 1381 با شمارهٔ ثبت 6654 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[85][86]

گورستان نامق

قبرستان نامق مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان کوهسرخ، روستای نامق واقع شده و این اثر در تاریخ 22 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 13188 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[87]

قلعه نامق

قلعه نامق قلعه‌ای تاریخی است که در نامق، استان خراسان رضوی واقع شده‌است، طول عمر این قلعه به قبل از حمله مغول به ایران برمی گردد.[88]

پارک جنگلی سید مرتضی

پارک جنگلی سید مرتضی

پارک جنگلی سید مرتضی یک پارک جنگلی در کاشمر، استان خراسان رضوی در ایران واقع شده‌است.[89][90]

قلعه خضرآباد

قلعه خضرآباد قلعه‌ای تاریخی در روستای خضرآباد، شهرستان كوهسرخ، ۳۰ كيلومتری شمال غربی شهر ريوش قرار دارد و قلعه‌ای قديمی با مساحت تقریبی ۱۰۰۰۰ متر مربع میباشد که امروزه این قلعه کاملا تخریب شده و بقایای چند برج به چشم میخورد.[91]

خانه احمد پناه

خانه احمد پناه

خانه احمد پناه مربوط به دوره قاجار است و در کاشمر، خیابان امام خمینی، نبش چهار راه بهبودی واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۹۲۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[92]

محوطه دزد

محوطه دزد

محوطه دزد یا قلعه دزد یا تپه دزد، قلعه‌ای تاریخی مربوط به صدر اسلام است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، روستای سرحوضک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[93]

تپه کندر کاشمر

تپه کندر کاشمر یکی از تپه باستانی ایران است که در شهرستان کاشمر واقع شده است و مربوط به دوره ماد ها میباشد.[94]

آرامگاه افتخارالتجار در جوار آرامگاه سید اسماعیل نبوی

آرامگاه افتخارالتجار

آرامگاه افتخارالتجار از آثار تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار - اوایل دوره پهلوی است که در کاشمر، خیابان ۱۵ خرداد (خیابان خاکی) واقع شده است. این اثر در تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۹۲۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[95]

آرامگاه سید اسماعیل نبوی

آرامگاه سید اسماعیل نبوی مربوط به اواخر دوره قاجار است و در کاشمر، خیابان ۱۵خرداد، (خ خاکی) واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۹۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[96]

حمام فروتقه

حمام فروتقه؛ حمامی تاریخی مربوط به دوره قاجار است و نوع معماری حمام گنجعلیخان را داراست.[97]

مزار پشت پنجه پسر

مزار پشت پنجه پسر مربوط به سده ۱۲-۱۳ قمری است و در شهرستان کوهسرخ، ۱۵ کیلومتری روستای اوندر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[98]

خانه دانش

خانه دانش

خانه دانش؛ خانه‌ای تاریخی مربوط به دوره پهلوی است و در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۸ با شمارهٔ ثبت ۲۸۲۰۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مزار پشت پنجه پدر

مزار پشت پنجه پدر مربوط به اواخر دوره صفوی است و در شهرستان کوهسرخ، روستای اوندر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[99]

آب‌انبار فروتقه

آب‌انبار فروتقه

آب‌انبار فروتقه؛ آب‌انباری تاریخی مربوط به اواسط دوره قاجار است و این اثر در تاریخ ۲۴ آبان ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۶۳۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در حال حاظر این بنا به موزه مردم شناسی تغییر کاربری داده است.[100][101]

گورستان دشت طلاآباد

گورستان دشت طلاآباد مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است و در شهرستان کاشمر، بخش مرکزی، دهستان پایین ولایت، دو کیلومتری روستای قوژد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[102]

آب‌انبار حاجی نظام

آب‌انبار حاجی نظام

آب‌انبار حاجی نظام کاشمر؛ آب‌انباری تاریخی مربوط به دوره قاجار است و این بنا تاریخی در خیابان شهید ترابی شهر کاشمر قرار گرفته است.[103][104]

تپه جن

تپه جن مربوط به هزاره ۱ قمری است و در شهرستان کاشمر، روبروی امامزاده سید محمد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۳۰۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[105]

آسیاب جردوک

آسیاب جردوک

آسیاب جردوک مربوط به اواسط دوره قاجار است و در شهرستان کاشمر، روستای جردوی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۶۴۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[106]

تپه پشت پنچه

تپه پشت پنچه مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است و در شهرستان کوهسرخ، روستای خضربیگ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[107]

اقامتگاه بوم گردی تنسگل

اقامتگاه بوم گردی تنسگل

اقامتگاه بوم گردی تنسگل خانه‌ای تاریخی مربوط به دوره پهلوی است که در شهرستان کاشمر، روستای فروتقه واقع شده‌است. امروزه این خانه به اقامتگاه بوم گردی تغییر کاربری داده و در فضایی به مساحت ۷۰۰ متر مربع دارای قدمتی بیش از ۸۰ سال و دارای ۱۲ اتاق جهت اقامت میباشد.[108][109]

فرودگاه‌ها

فرودگاه فوق سبک کاشمر

فرودگاه فوق سبک کاشمر

فرودگاه فوق سبک کاشمر اولین فرودگاه سبک بخش خصوصی کشور است که عملیات ساخت این پروژه از اسفند سال 93 در زمینی به مساحت 17 هکتار و با ساخت برج مراقبت، آشیانه و ساختمان اداری با دو هزار مترمربع زیربنا و باند پرواز آغاز شد.[110]

فرودگاه سید حسن مدرس

فرودگاهی در دست ساخت و مطالعه.

زلزله بزرگ کاشمر

داده‌های مهلرزه‌ای، نشانگر ویرانی کاشمر (ترشیز) بر اثر زمین لرزه 25 سپتامبر 1903 (با بزرگای 5/9MS=) و تربت حیدریه به سبب زمین لرزه 25 مه 1923 کاج درخت (با بزرگای 5/8MS=) در راستای گسل بزرگ کویر (درونه) می‌باشند، هرچند که گواه کاملاً مشخصی دال بر آن که این دو زمین لرزه با جنبش این ساختار بنیادی همراه بوده باشد، در دست نیست.

افراد برجسته

نگارخانه

• 
  محوطه فیروزآباد
• 
  ریوش
• 
  کفه نمکی بردسکن
• 
  یخدان اسحاق‌آباد
• 
  یخدان تل‌آباد
• 
  یخدان طلا آباد
• 
  قلعه بزنجرد
• 
  قلعه رحمانیه
• 
  قلعه ریگ
• 
  کاروانسرای امین التجار
• 
  رباط کبودان
• 
  قنات قوژد

جستارهای وابسته

• استان خراسان رضوی
• خراسان
• ترشیز
• نیشابور
• ربع نیشابور
• شهرستان کاشمر
• فهرست اهالی کاشمر

پانویس

1. پلاک وسایل نقلیه استان‌های خراسان
2. «هنرهای سنتی و صنایع دستی کاشمر». سیری در ایران.
3. «دومین شهر زیارتی خراسان رضوی؛ میزبان گردشگران نوروزی». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۱۰.
4. «دومین شهر زیارتی استان، میزبان گردشگران». خبرگزاری خراسان.
5. «چهارمین شهر زیارتی کشور اماکن اقامتی ندارد!». خبرگزاری مهر.
6. Saleminejad, Hossein. "معنی کاشغر | لغت‌نامه دهخدا". Retrieved 2017-04-10.
7. «ترشیز، کاشمر شد». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۲۰.
8. Saleminejad, Hossein. "معنی ترشیز | لغت‌نامه دهخدا". Retrieved 2017-04-10.
9. کزازی، نامه باستان؛ ویرایش و گزارش شاهنامه فردوسی، 6:‎ 47-48.
10. «ترشیز؛ دروازه ورود اسلام به خراسان». khorasan.iqna.ir. دریافت‌شده در ۲۵ مارس ۲۰۲۰.
11. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
12. «صنعت فرش کاشمر در آتش بی مهری‌ها می‌سوزد». سایت اطلاع‌رسانی فرش ایران (کارپتور).
13. «ثبت نشان جغرافیایی فرش دستباف مشهد و کاشمر». سایت اطلاع‌رسانی فرش ایران (کارپتور).
14. «نشان جغرافیایی فرش دستباف مشهد و کاشمر ثبت می‌شود». سایت اطلاع‌رسانی فرش ایران (کارپتور).
15. Fakhar، Mohammad. «شورای اسلامی شهر کاشمر | موقعیت جغرافیایی شهرستان کاشمر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۱۰.
16. "Seyed Hassan Modares Tomb". en.shahrmajazi.com. Retrieved 31 July 2019.
17. Tomb of Hassan Modares on site seeiran
18. "Seyed Hassan Modares Tomb". www.itto.org. Retrieved 24 October 2020.
19. "موزه شهید مدرس؛ نمایشگر بخشی از هویت تاریخی کاشمر". khorasan.iqna.ir. Retrieved 22 March 2021.
20. "200 اثر در موزه شهید مدرس نگهداری می‌شود". Islamic Republic News Agency. Retrieved 22 March 2021.
21. "امامزاده سید مرتضی (ع)؛ نگین گردشگری مسافران نوروزی". International Quran News Agency. khorasan.iqna.ir. Retrieved 1 March 2020.
22. "امامزاده سید مرتضی فرصتی برای گردشگری مذهبی در شهرستان کاشمر". www.dana.ir. Retrieved 10 December 2020.
23. "Imamzadeh Hamzeh". Imamzadeh Hamzeh; Shelter of travelers to the sun. iqna. Retrieved 20 July 2019.
24. "امام زاده سید حمزه کاشمر، نگین فرهنگی منطقه". www.dana.ir. Retrieved 24 October 2020.
25. "Kashmar information database". Archived from the original on 2013-12-03. Retrieved 2019-06-30.
26. "مسجد جامع کاشمر؛ میراثی ماندگار با قدمتی بیش از دو قرن + عکس". khorasan.iqna.ir. Retrieved 10 December 2020.
27. "خلیل‌آباد با قدمتی چند هزار ساله میزبان مسافران نوروزی". khorasan.iqna.ir. Retrieved 13 November 2020.
28. "معرفی مسجدجامع خلیل‌آباد". salamabadi.ir. Retrieved 10 December 2020.
29. "معرفی مسجد حاجی جلال شهرستان کاشمر". salamabadi.ir. Retrieved 26 October 2020.
30. "قلعه کهنه زنده جان". seeiran.ir. Retrieved 26 October 2020.
31. "غارهایی در دل طبیعت خراسان رضوی+تصاویر". Tasnim News Agency. Retrieved 13 February 2021.
32. "Atashgah castle". www.itto.org. Retrieved 31 July 2019.
33. "Irania Encyclopedia (Persian)". Encyclopædia Iranica. Archived from the original on 7 June 2019. Retrieved 30 March 2021.
34. "بردسکن دیار میراث تاریخی، میزبان گردشگران". Islamic Republic News Agency. Retrieved 12 February 2021.
35. "قلعه رحمانیه". seeiran.ir. Retrieved 12 February 2021.
36. "قلعه‌های تاریخی و سحرانگیز خراسان دروازه ورود به پایتخت تمدن/ میراثی که خاستگاه معماری اسلامی است". Mehr News Agency. Retrieved 12 February 2021.
37. "قلعه دختر درونه بردسکن". aftab-hotel.com. Retrieved 20 February 2021.
38. "موقوفه امین التجار با بیش از یک قرن قدمت". www.qudsonline.ir. Retrieved 10 August 2019.
39. "موقوفه "امین التجار"؛ نگین گردشگری در جنوب خراسان‌رضوی". Tasnim News Agency. Retrieved 10 December 2020.
40. "Ali Abad Tower". www.itto.org. Retrieved 24 October 2020.
41. Douglas Pickett: Early Persian tilework, The Medieval Flowering of Kashi, Fairleigh Dickinson University.. Press, 1997, شابک ‎۹۷۸−۰−۸۳۸۶−۳۳۶۵−۶ , p.104
42. "Firooz Abad Minaret". www.itto.org. Retrieved 24 October 2020.
43. Douglas Pickett: Early Persian tilework, The Medieval Flowering of Kashi, Fairleigh Dickinson University. Press, 1997, شابک ‎۹۷۸−۰−۸۳۸۶−۳۳۶۵−۶ , p.104
44. "Shahi Dam". IRIB NEWS AGENCY. Retrieved 25 October 2020.
45. "Shahi Dam". Mizan Online News Agency. Retrieved 25 October 2020.
46. "آب‌انبار سید باقر" [Seyed Bagher Ab anbar]. Iran: دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. Archived from the original (PDF) on 22 August 2012. Retrieved 21 Aug 2012.
47. "ب انبار سید باقر". seeiran.ir. Retrieved 13 November 2020.
48. "وجود یک برج 800 ساله به ارتفاع یک ساختمان هفت طبقه در بردسکن". www.borna.news. Retrieved 25 February 2021.
49. "برج فیروزآباد بردسکن، برجی 800 ساله به ارتفاع یک ساختمان 7 طبقه". asrsabzevar.ir. Retrieved 25 February 2021.
50. "مدرسه حاج سلطان میراثی که در سکوت متولیان تخریب می‌شود/ قدیمی‌ترین حوزه علمیه کاشمر در آستانه نابودی". Mehr News Agency. Retrieved 24 October 2020.
51. "مدرسه علمیه حاج سلطان العلماء". seeiran.ir. Retrieved 24 October 2020.
52. "قلعه گبر حصار". seeiran.ir. Retrieved 13 November 2020.
53. "Darone Cave". َYoung Journalists Club. Retrieved 4 July 2019.
54. "معرفی برنامه قله باغدشت کاشمر". kavianclub.com. Retrieved 24 October 2020.
55. "فهرست آثار ثبتی - اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشمر". kashmar.razavichto.ir. Retrieved 25 February 2021.
56. "آسیاب آبی طلاآباد کاشمر". aftab-hotel.com. Retrieved 25 February 2021.
57. "آرامگاه عبدل‌آباد" [Abdolabad Tomb]. Iran: دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. Archived from the original (PDF) on 22 August 2012. Retrieved 21 August 2012.
58. «پرونده آب‌انبار کندر ۱ در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۱.
59. "آب‌انبارهای شهر کندر در شهرستان خلیل‌آباد مرمت می‌شود". chtn.ir. Retrieved 25 February 2021.
60. "مرمت آب انبارهای شهر کندر شهرستان خلیل‌آباد". www.iribnews.ir. Retrieved 25 February 2021.
61. "یخدان فروتقه کاشمر مرمت-شد". Islamic Republic News Agency. Retrieved 5 March 2021.
62. "خرابه‌های ارگ قدیم". seeiran.ir. Retrieved 5 March 2021.
63. "مزار میرآباد". seeiran.ir. Retrieved 7 March 2021.
64. "مزار میرآباد". boumism.com. Retrieved 7 March 2021.
65. "بازسازی امامزاده سیدمحمد کاشمر نیازمند کمک خیران است". Tasnim News Agency. Retrieved 6 March 2021.
66. "مقبره امامزاده سید محمد کاشمر به عنوان میقات الرضا (ع) شناخته شد". Islamic Republic News Agency. Retrieved 6 March 2021.
67. "آغاز مرمت بنای امام‌زاده قاسم ارغا در خلیل‌آباد". chtn.ir. Retrieved 7 March 2021.
68. "بنای امام‌زاده قاسم خلیل‌آباد نیاز به مرمت فوری دارد". Iranian Students News Agency. Retrieved 7 March 2021.
69. "قلعه تاریخی روستای بزنجرد خراسان رضوی ساماندهی می‌شود". chtn.ir. Retrieved 7 March 2021.
70. "دستگیری سه حفار غیرمجاز در محوطه قلعه تاریخی خلیل‌آباد". Islamic Republic News Agency. Retrieved 7 March 2021.
71. "چهارشنبهٔ اهالی کاشمر… معرفی «مزار پیر» در گزارش ایسنا". Iranian Students News Agency. Retrieved 9 March 2021.
72. "مزار پیران در آبادی‌های کاشمر نیاز به توجه دارد". iqna.ir. Retrieved 9 March 2021.
73. "یخچال طبیعی بند قرا". seeiran.ir. Retrieved 11 March 2021.
74. "یخچال طبیعی بند قراء". kashmar.razavichto.ir. Retrieved 11 March 2021.
75. ""رباط کبودان" و "برج فیروزآباد"؛ میراث ماندگار تاریخ در جنوب غرب خراسان+تصاویر". Tasnim News Agency. Retrieved 7 March 2021.
76. "رباط کبودان". seeiran.ir. Retrieved 7 March 2021.
77. "قنات‌های کاشمر، میراث در خطر". Iranian Students News Agency. Retrieved 16 March 2021.
78. "بانک اطلاعاتی قنات‌های کشور". www.webcitation.org. Retrieved 16 March 2021.
79. "مرمت یخدان گلی خلیل‌آباد آغاز شد". kashmar.razavichto.ir. Retrieved 24 March 2021.
80. "مرمت یخدان گلی خلیل آباد آغاز شد". www.qudsonline.ir. Retrieved 24 March 2021.
81. "بنای موسوم به قدم‌گاه حضرت علی (ع) در خلیل‌آباد به فهرست آثار ملی پیوست". Iranian Students News Agency. Retrieved 24 March 2021.
82. «قدمگاه حضرت علی(ع) و امام‌زاده قاسم ارغا؛ مهم‌ترين اماكن زيارتی خليل‌آبا». iqna.ir. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
83. "جشنواره آبگرم خلیل‌آباد افتتاح شد". Islamic Republic News Agency. Retrieved 24 March 2021.
84. "جشنواره آبگرم خلیل‌آباد افتتاح شد". www.hamshahrionline.ir. Retrieved 24 March 2021.
85. "گرمابه آقا (بهشتی)". seeiran.ir. Retrieved 24 March 2021.
86. "خلیل‌آباد با تاکستان‌های سرسبز آماده پذیرایی از مسافران نوروزی". Islamic Republic News Agency. Retrieved 24 March 2021.
87. "روستای تاریخی نامِق". khorasan.iqna.ir. Retrieved 20 March 2021.
88. "قلعه قدیمی روستا". namaq-village.ir. Retrieved 20 March 2021.
89. "پارک جنگلی سید مرتضی". seeiran.ir. Retrieved 27 March 2021.
90. "کاشمر، دیار سروهای سر به فلک کشیده". www.kashmari.ir. Retrieved 26 March 2021.
91. "مراکز سیاحتی-زیارتی-اقامتی - زیرپرتال فرمانداری کاشمر". فرمانداری کاشمر. Retrieved 5 May 2021.
92. «پرونده ثبتی خانه احمد پناه در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
93. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
94. «مکان های دیدنی و تاریخی کاشمر». isftour.ir.
95. «پرونده ثبتی آرامگاه افتخارالتجار در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
96. «پرونده ثبتی آرامگاه سید اسماعیل نبوی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
97. "معرفی حمام فروتقه کاشمر". salamabadi.ir. Retrieved 11 May 2021.
98. «پرونده ثبتی مزار پشت پنجه پسر در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
99. «پرونده ثبتی مزار پشت پنجه پدر در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
100. "افتتاح موزه ی مردم شناسی ترشیز کهن در کاشمر". خبرگزاری پانا. Retrieved 11 May 2021.
101. "معرفی آب انبار فروتقه شهرستان کاشمر". salamabadi.ir. Retrieved 11 May 2021.
102. «پرونده ثبتی قبرستان دشت طلاآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
103. "مرمت آب انبار حاجی نظام کاشمر". www.borna.news. Retrieved 11 May 2021.
104. "مرمت آب انبار حاجی نظام کاشمر". www.iribnews.ir. Retrieved 11 May 2021.
105. «پرونده ثبتی تپه جن در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
106. «پرونده ثبتی آسیاب جردوک در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
107. «پرونده ثبتی تپه پشت پنچه در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۲۱.
108. «افتتاح اقامتگاه بوم گردی « ِتِنسگُل» در روستای فروتقه کاشمر». www.iribnews.ir. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۱.
109. «افتتاح اقامتگاه بوم‌گردی در روستای فروتقه کاشمر». chtn.ir. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۱.
110. «معاون ناجا از فرودگاه سبک کاشمر بازدید کرد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۳۱ می ۲۰۲۰.

منابع

• لغت‌نامه دهخدا
• فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران 1383، ص107.
• هاشم جوادزاده، 1380، کتاب خراسان، ص 152–150، کانون آگهی ایران نوین
• میرزا عبدالرحمن مدرس – تاریخ علمای خراسان – تصحیح محمدباقر ساعدی خراسانی - نشر دیانت مشهد
• دانشوران خراسان - غلامرضا ریاضی - کتابفروشی باستان - مشهد - 1336
• سفرنامه خراسان و کرمان
• محمدرضا خسروی (۱۳۷۶)، تاریخ کاشمر)، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ص. ۱۵۸، شابک ۹۶۴-۴۳۴-۰۰۷-۸
• ایرج توندری (۱۳۸۴)، ترشیز 1 - (نگاهی به تاریخ و جغرافیای شهرستان کاشمر)، مشهد: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب، ص. ۲۹۶، شابک ۹۶۴-۲۴۹-۰۵۵-۰ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک)
• سیدحسن هاشمی - مریم آقایی میبدی - حسن عزیزی فروتقه - مریم سالاری خیابانی (۱۳۸۴)، جغرافیای شهرستان کاشمر، مشهد: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب، ص. ۱۶۰، شابک ۹۶۴-۲۴۹-۰۲۱-۶ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک)
• چهره ایران، راهنمای سیاحتی و مسافرتی، تهران: سازمان گیتاشناسی، 1374خ.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: سازمان گیتاشناسی، 1383خ، ص106.
• اداره اوقاف کاشمر
• مختصات و ارتفاع
• پژوهشگاه ملی زلزله