اسفندیار یگانگی

اسفندیار یگانگی مشهور به دکتر اسفندیار یگانگی (۱۲۸۷، یزد – ۲ مهر ۱۳۵۱، مینه سوتا) بنیانگذار آبیاری نوین در ایران بود.[1][2][3][4] او مؤسس شرکت آبیاری سرتاسری ایران است[5] و طی ۲۷ سال، بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه عمیق در سراسر ایران حفر نموده‌است.[6]

اسفندیار یگانگی
بنیانگذار آبیاری نوین در ایران
نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی
پس ازرستم گیو
پیش ازبوذرجمهر مهر
اطلاعات شخصی
زاده۱۲۸۷ خورشیدی
یزد،
درگذشته۲ مهرماه ۱۳۵۱
روچستر، مینه‌سوتا، آمریکا
ملیتایرانی
همسر(ان)مروارید زرتشتی
فرزندانرستم و بهرام یگانگی
محل تحصیلدکترای اقتصاد
پیشهسیاست‌مدار
دینمزدیسنا
خویشاوندان سرشناساردشیر یگانگی (برادر)
کامبیز یگانگی (برادر زاده)
فرنگیس یگانگی (زن برادر)
فعالیت‌هاحفر اولین چاه عمیق ایران و بیش از ۲۵۰۰ حلقه چاه عمیق در کشور
تاسیس درمانگاه یگانگی
تاسیس کنکاش یگانگی
تاسیس شرکت بوتان به همراه محمود و محسن خلیلی

اسفندیار یگانگی پس از رستم گیو، به مدت ۴ دوره پی در پی یعنی از دوره بیستم تا دوره بیست وسوم، نماینده ایرانیان زرتشتی در مجلس شورای ملی بود.[7]

او نخستین فرد ایرانی بود که با مطرح کردن لایحه‌ای در مجلس شورای ملی، کارگاه‌های تعمیر کشتی و سکوهای حفاری نفت رادر بندر بوشهر احداث کرد.[8]

اسفندیار یگانگی مبتکر صنعت نفت و گاز بود و به همراه محسن و محمود خلیلی در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۳۲، شرکت بوتان را جهت توزیع گاز مایع به خانه‌ها تأسیس کردند.[9]

او نخستین فرد ایرانی بود که برآوردهای آماری را با استفاده از روشهای جدید علمی ارائه کرد. او در سال ۱۳۱۳، سری زمانی شاخص قیمت عمده فروشی را برای سال‌های ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۲ برآورد نمود.[10][11]

زندگی

اسفندیار یگانگی در سال ۱۲۸۷ خورشیدی در شهر یزد به دنیا آمد. پدرش، بهرام، از تاجران موفق بود و مادرش مروارید نام داشت. او دو بردار بنامهای اردشیر و جمشید و دو خواهر بنامهای فرنگیس و مهربانو داشت.

تحصیلات ابتدایی را در مدرسه دینیاری یزد به پایان رساند و پس از آن راهی تهران شد تا تحصیلات خود را در دبیرستان کالج آمریکاییها ادامه دهد. پس از دریافت دیپلم جهت ادامه تحصیل رهسپار دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک آمریکا گشت و در رشته اقتصاد مشغول به تحصیل و با مدرک دکترا از آن فارغ‌التحصیل شد. موضوع پایان‌نامه دکترای او «تاریخ پولی و بانکی ایران»[12] بود. بلافاصله پس از اتمام تحصیلات به ایران بازگشت و در دانشگاه افسری، به خدمت سربازی و تدریس پرداخت. وی در سال ۱۳۱۹ با مروارید زرتشتی ازدواج کرد و دارای دو پسر به نام‌های رستم و بهرام است.[6]

بنیانگذاری آبیاری نوین در ایران

او در زمان تحصیلش در سفری که به ایالت کلرادوی آمریکا داشت، متوجه شد که روشهای استفاده شده برای آبیاری مزارع در آنجا، با روشهای سنتی آبیاری که آن زمان در ایران انجام می‌شد کاملاً متفاوت است؛ و به جای تکیه بر بارش باران و استفاده از قنات‌ها، از روشهای سیستماتیک نوین و حفر چاه‌های عمیق برای آبیاری مزارع استفاده می‌کنند. همین موضوع انگیزه‌ای شد تا او برای پیشرفت کشاورزی مزارع و باغات ایران تکنیک آبیاری نوین را به ایران بیاورد. او در خرداد ماه سال ۱۳۲۳ با کمک یکی از مهندسین آمریکایی بنام «جک ریشارد» که قبلاً تجربه حفر چاه عمیق در همدان را داشت، اولین چاه عمیق کشاورزی ایران را حفر کرد.[13] یکی دیگر از نخستین چاه‌های عمیقی که توسط یگانگی حفر شد، چاه عمیقی است که در آرامگاه زرتشتیان تهران (قصر فیروزه) قرار دارد و تا به امروز از آن بهره‌برداری می‌شود.[6]

اگر چاهی به آب مناسب نمی‌رسید هزینه‌ای دریافت نمی‌کرد و برای نیازمندان به رایگان چاه حفر می‌کرد.[7]

چاه‌های عمیق شیراز

شیراز، اولین شهر ایران بود که از شبکه آب لوله‌کشی مدرن بهره‌مند شد.[14] در ابتدا آب تصفیه خانه این شهر تنها از دو رشته قنات تأمین می‌گردید ولی پس از مطالعاتی که مهندسین مشاور انگلیسی انجام دادند مشخص شد که آب قناتها کافی نبوده و آلوده نیز هستند و نیاز به حفر چاه‌های عمیق می‌باشد،[15] بنابراین برای تأمین آب کافی و سالم، چاه‌های عمیقی توسط آبیاری یگانگی حفرشد و با تأمین آب مورد نیاز تصفیه خانه، دستگاه آب شیراز افتتاح گردید.[16]

چاه عمیق مسجد قم

هنگامی که آیت‌الله بروجردی قصد داشت در شهر قم، مسجدی بسازد و برای کندن چاه آب آن به اسفندیار یگانگی مراجعه کرد، یگانگی پس از اتمام کار و تأمین آب مسجد، هیچگونه وجهی بابت دستمزد انجام کار دریافت نکرد و آن را به رایگان انجام داد که موجب خشنودی و تحسین بروجردی و مردم قم شد،[17] به‌طوریکه در نماز جمعه قم از اسفندیار یگانگی قدردانی شد.[6]

چاه‌های عمیق بویین زهرا

در زمین لرزه بویین زهرا که در سال ۱۳۴ اتفاق افتاد نیز، اسفندیار یگانگی به رایگان برای هموطنانش چاه عمیق حفر کرد.[18]

تأسیس درمانگاه یگانگی
درمانگاه یگانگی

اسفندیار یگانگی در ۷ خرداد ۱۳۳۹ بر روی زمینی که متعلق به انجمن زرتشتیان تهران بود، درمانگاه خیریه‌ای بنام پدرش (بهرام اردشیر یگانگی) بنا نهاد و آن را وقف کرد. این درمانگاه در خیابان جمهوری کوچه کیخسرو شاهرخ قرار دارد[19] و ساختمان آن علاوه بر درمانگاه دارای دو طبقه دیگر نیر هست.[20] دبیرخانه انجمن زرتشتیان تهران تا پیش از آنکه در سال ۱۳۸۷ که به محل جدید منتقل شود، در طبقه فوقانی این درمانگاه قرار داشت.[21] این درمانگاه پس از انجام عملیات بازسازی در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۷ بازگشایی شد.[22]

تأسیس کنکاش یگانگی

یکی دیگر از خدماتی که اسفندیار یگانگی به جامعه زرتشتیان ارائه کرد، برگزاری همایشهایی بنام کنکاش یگانگی است، اولین جلسه این کنکاش در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۳۶ با حضور اسفندیار یگانگی در تالار انجمن زرتشتیان تهران تشکیل شد. برگزاری این کنکاش با گذشت بیش ار ۵۰ سال همچنان ادامه دارد. در این کنکاش، شرکت کنندگان، به رایزنی و هم‌اندیشی پیرامون مسائل مختلف جامعه زرتشتی می‌پردازند و برای حل آن‌ها راهکارهای مؤثر پیدا می‌کنند.[6][7]

دیگر کارهای انجام شده
  • در سال۱۳۳۳، نیایشگاهی به نام مادرش (مروارید یگانگی) در شهر شیراز ساخت.
  • در «پذیرشگاه باستانی» شهر زاهدان، تالاری به نام خواهرش (بانو یگانگی) برای برگزاری مراسم اجتماعی و دینی ساخت.[7]
  • حمایت و کمک مالی به هنرمندان[23]

مرگ

اسفندیار یگانگی در ۲ مهر ۱۳۵۱ خورشیدی بر اثر بیماری دیابت در مایو کلینیک، ایالت مینه سوتا آمریکا درگذشت. وی در این هنگام ۶۴ سال داشت و پس از مرگ به ایران آورده شد تا در آرامگاه زرتشتیان تهران به خاک سپرده شود.

در جلسه ۶۶ مجلس شورای ملی که روز چهاردهم مهرماه همان سال برگزار شد، عبدالله ریاضی که ریاست مجلس را بر عهده داشت، از درگذشت اسفندیار یگانگی اظهار تاسف کرد و برای یادبودش سخنانی گفت. پس از آن حضار و نمایندگان به احترام اسفندیار یگانگی قیام نمودند و یک دقیقه سکوت در مجلس اعلام شد.[24]

توران شهریاری شاعره معاصر سروده‌ای به یاد او و به مناسبت درگذشتش سروده‌است.[25]

همایش سپاس داری از اندیشه‌های تأثیر گذار

در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۹، همایشی با عنوان سپاسداری از اندیشه‌های تأثیرگذار زرتشتی در جشنگاه خسروی با کوشش گروه پویندگان اشا برگزار شد.[26] این همایش که به منظور قدردانی از کیخسرو شاهرخ، فرنگیس یگانگی، اسفندیار یگانگی و اردشیر یگانگی برگزار شد دارای بخش‌های متنوعی بود و در آن آقایان کامبیز یگانگی و تموچین شاهرخ به عنوان نوه‌های کیخسرو شاهرخ حضور داشتند و در مورد خانواده یگانگی و تأثیرگذاری کیخسرو شاهرخ گفتگو کردند.[27]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴.
  2. تارنمای انجمن زرتشتیان تهران. «خاطره یک روستایی از دکتر اسفندیار یگانگی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴.
  3. انجمن پسته ایران (۱۹ اسفند ۱۳۹۱). «نگاهی به سیر تحول در بهره‌برداری از آبهای زیرزمینی ایران».
  4. مستوفی، حسن علی (۱ فروردین ۱۳۴۳). «آبهای زیرزمینی و بهره‌برداری از آن‌ها برای کشاورزی: صنعت و آب مشروب شهرها و دهات». مجله بورس.
  5. «مشخصات شرکت آبیاری سراسری ایران». کتاب اول. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶.
  6. مهرفر، خسرو اسفندیار (تابستان ۱۳۹۳(صفحات ۶ الی ۱۰)). «اسفندیار بهرام یگانگی» (PDF). نشریه چهره نما. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  7. «دکتر اسفندیار یگانگی چهارمین نمایندهٔ زرتشتیان در مجلس شورای ملی». مرداد-تارنمای خبری زرتشتیان. ۶ اسفند ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴.
  8. «مذاکرات مجلس شورای ملی-دوره ۲۲- جلسه ۲۱۵». کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای ملی. ۱۵ آذر ۱۳۴۹.
  9. حسین پور، مریم. «روایتی از زندگی محمود خلیلی پدر صنعت گاز ایران». تاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران.
  10. خاوری نژاد، ابوالفضل (شماره ۱۳۳- پاییز ۹۰). «ارتباط علم اقتصاد و آمار در ایران» (PDF). فصل نامه تازه‌های اقتصاد. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  11. خاوری نژاد، ابوالفضل (۱۳۸۸). برآورد تولید ناخالص داخلی ایران(۱۳۱۴–۱۲۸۵). پژوهشکده پولی و بانکی.
  12. Yeganegi,Esfandiar (۱۹۳۴). «Recent financial and monetary history of Persia». Stanford University Libraries. دریافت‌شده در ۷ فوریه ۲۰۱۵.
  13. یادنامه برای بزرگداشت شادروان دکتر اسفندیار یگانگی، انتشارات فروهر، مهرماه ۱۳۵۱ تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  14. Mohammad Namazi
  15. «تاریخچه شرکت آب وفاضلاب شیراز». شرکت آبفای شیراز. ۱۹ مهر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵.
  16. «دکتر اسفندیار یگانگی». تارنمای فرهنگی یتااهو. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴.
  17. مرتضی رسولی (زمستان۸۲-صفحه۱۵۸). «گفتگو و خاطرات: زرتشتیان معاصر ایران». فصلنامه تاریخ معاصر ایران. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  18. «وقتی یک زردشتی چاه آب مسجد اعظم قم را ایجاد کرد و پول نگرفت». روزنامه عصر ایران. ۱۹ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۱۸.
  19. «نشانی درمانگاه خیریه یگانگی». تارنمای شفاجو. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۵.
  20. میترا دهموبد (سال ١٣٩١). «از قلمستان مشیرالدوله تا محلهٔ زرتشتیان». ویژه‌نامه زرتشتیان شماره ٢٤. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  21. کامبیز رستمی (۱ مرداد ۱۳۸۷). «نخستین نشست انجمن تهران در محل دبیرخانه جدید». تارنمای برساد.
  22. «پذیرش بیمار در درمانگاه یگانگی آغاز شد». همازور، تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان. اردیبهشت ۱۳۸۷.
  23. مطهر، سید مسعود (۱/۰۸/۹۳). «مفاخر شوشتر». وب سایت رسمی و شجره نامه خاندان سادات قیری. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  24. «مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۲۳-جلسه ۶۶». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۵.
  25. شهریاری، توران. «بیاد شادروان دکتر اسفندیار یگانگی». تارنمای توران شهریاری. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴.
  26. «نخستین دوره همایش سپاس گذاری از اندیشه‌های تأثیر گذار برگزار شد». برساد-تارنمای خبری تحلیلی زرتشتیان. ۷ اسفند ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۵.
  27. «آیین همازوری و سپاس از اندیشه‌های تأثیرگذار زرتشتی». همازور-تارنمای خبری زرتشتیان. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۵.

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.