جاماسپ

جاماسپ فرزند هوگوه (Hvogva) وزیر گشتاسپ[1] بوده است. جاماسپ همسر پوروچیستا، جوان‌ترین دختر زرتشت، بود. جاماسپ را از نخستین فیلسوفان ایرانی می‌دانند.

برای دیگر کاربردها، جاماسپ (ابهام‌زدایی) را ببینید.
جاماسپ
اطلاعات کلی
نامجاماسپ
معنی ناماسب داغ‌خورده
منصبوزیر گشتاسب‌شاه
لقب‌هافرزانه، حکیم، بیدخش
سایر اطلاعات
شناخته شدهصدر اعظم، فیلسوف،
اختربین و کیمیاگر ایرانی
دورهایران باستان
کارهای مهمپیشگویی آینده،
پایه‌گذاری آیین‌های
جشن بهمنگان
خانواده
نام خانوادگیهوگوه
همسرپوروچیستا دختر زرتشت
فرزندانگرامی ، هنگ‌اوروش
برادرانفرشوشتر
آرامگاه جاماسب حکیم در خفر در نزدیکی جهرم

جاماسپ در شاهنامه فردوسی

در شاهنامه فردوسی، بخش پادشاهی گشتاسپ بارها از جاماسپ یاد می‌شود، که جاماسپ با القابی مانند گرانمایه، رهنمون، سر موبدان، شاه رَدان، چراغِ بزرگان، پاک‌تن، تابنده‌جان، ستاره‌شناس، و کسی که در علم به پایه او نمی‌رسد، کسی که از نهان خبر داشت و... یاد شده است.[2] [3] ،[4]. از مهمترین نقش‌هایی که در شاهنامه فردوسی به جاماسپ نسبت داده می‌شود آزاد کردن اسفندیار از بند پدر و راضی کردن او برای مبارزه با ارجاسپ است.

نمونه ای از یادکرد جاماسپ در شاهنامه

از توانایی‌های جاماسپ در شاهنامه فردوسی پیشگویی است، پس از نامه‌نگاری‌های بین ارجاسپ و گشتاسپ و تهدید ارجاسب به نابودی ایران که جنگ ناگزیر شده بود، پیش از آغاز جنگ گشتاسپ آینده جنگ را از جاماسپ میپرسد که در این ابیات ویژگیهای جاماسپ آمده شده است، که جاماسپ در ابتدا ناشاد می‌شود. و سپس جاماسپ وضعیت آینده جنگ را پیش‌بینی می‌کند. که از کشته شدن گرامی و زریر و شیدسپ و ... اطلاع می‌دهد. [5] :

چُن از بلخ بامی به جیحون رسیدسپهدار لشکر فرود آورید
بشد شهریار از میان سپاهفرود آمد از باره بر شد به گاه
بخواندش گرانمایه جاماسپ راکجا رهنمون بود گشتاسپ را
سرِ موبدان بود و شاه ردانچراغ بزرگان و اسپهبدان
چنان پاک‌تن بود و تابنده‌جانکه بودی بر او آشکارا نهان
ستاره‌شناس و گِرانمایه بودابا او به دانش کرا پایه بود؟!
بپرسید ازو شاه و گفتا خدایترا دینِ به داد و پاکیزه رای
چو تو نیست اندر جهان هیچ کسجهاندار دانش ترا داد و بس
ببایدت کردن از اختر شماربگویی همی مر‌مرا روی کار
که چون باشد آغاز و فرجام جنگکه‌ را بیش خواهد بُد آنجا درنگ
نیامد خوش این پیر جاماسپ رابه روی دُژم گفت گشتاسپ را
که من خواستی کایزدِ دادگرندادی مرا این خرد، وین هنر
نگویم من این، ور بگویم به ‌‌شاهکند مر‌مرا شاه شاهان تباه[6]

جاماسپ در منابع

بر اساس روایات زرتشتی، جاماسپ و برادرش فرشوشتر از حامیان زرتشت بوده‌اند. زرتشتیان در جشن بهمنگان به یاد جاماسپ جامه‌ی سفید می‌پوشند. پوشندگان لباس سفید در حقیقت با این عمل نمادین بیزاری و برائت خود را از هرگونه ناپاکی و پلیدی، خونریزی و کشتار و آزار و اذیت حیوانات نشان داده و با دسته‌های گل سفید به دیدار یکدیگر می‌رفتند و این گل‌ها را به یکدیگر تقدیم می‌کردند و بر آنند که جاماسپ، وزیر گشتاسپ، این کارها را در این روز انجام داده‌است.

در منظومه‌ی پهلوی یادگار زریران از جاماسپ با صفت «بیدخش» به معنی صدر اعظم نام برده شده‌است.

در کتاب حکمةالاشراق فیلسوف نامدار ایرانی شهاب‌الدین سهروردی از جاماسپ و فرشوشتر (فرشاد شور) نام برده شده و آن دو ستوده شده‌اند.

به نظر می‌رسد در نوشته‌های یونانی جاماسپ را به صورت پرکساسپ آورده‌اند.

پسران جاماسپ گرامی و هنگ‌اوروَش (Hanghaurvaungh) بودند.

کتاب جاماسپی

جاماسپی (به پارسیگ: Jāmāspīg) که به نامهای یادگار جاماسپ و جاماسپ‌نامه نیز شناخته می‌شود از آنِ جاماسپ، فرزانه‌ای ایران باستان و جانشین زردشت، دانسته شده‌است؛ کسی که پیشگویی‌های او در این کتاب شهرتی جهانی دارد.[7]

در جاماسپی، جدا از پیشگویی آینده‌ای ایران و جهان، از آگاهی ایرانیان باستان در زمینه‌های هستی‌شناسی، یزدان‌شناسی، فلسفه‌ای آفرینش، گیتی‌شناسی، مردم‌شناسی (درباره‌ای هندی‌ها، چینی‌ها، عرب‌ها، ترک‌ها، بربرها و …)، اسطوره‌شناسی، تاریخ و دیگر دانش‌ها اطلاعاتی دست نخست داده شده‌است.[8]

«جاماسپی» نمایانگرِ پاسخ‌های جاماسپِ بِدَخش به گشتاسپ‌شاه است و به ساختارِ کنونی‌اش به روزگارِ پس از ساسانیان بازگردد؛ هر چند پاره‌هایی از آن به روشنی از جاماسپیِ ساسانی رونویسی شده‌اند، و پاره‌هایی دگر نیز به زمان‌هایی بس کهن‌تر و شاید به بُنِ گفتارِ جاماسپ (همان که «پیشگوییهای گشتاسپ» نیز برگرفته از آن بوده‌است) بازگردند، که گردآورنده یا گردآورندگانِ جاماسپی این پاره‌ها را با رخدادهای تازه برآمده از تازشِ تازیان سازگار کرده‌است یا کرده‌اند.[9]

جاماسپی به دیروز و امروز و فردای ایران پردازد، و گذشته و کنون و آینده‌ای آریاییان را برنماید.[10]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. گشتاسب شاه از پادشاهان کیانی بود و فرزند لهراسپ که زرتشت در زمان او ظهور کرد
  2. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس، پادشاهی گشتاسب
  3. شاهنامه فردوسی، تصحیح جلال خالقی مطلق، انتشارات سخن، جلد دوم، صفحه 52
  4. شاهنامه فردوسی، تصحیح جلال خالقی مطلق، انتشارات سخن، جلد دوم، صفحه 197
  5. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس، پادشاهی گشتاسب
  6. شاهنامه فردوسی، تصحیح جلال خالقی مطلق، انتشارات سخن، جلد دوم، صفحه 52
  7. ««جاماسپی» چاپ شد». مردم‌سالاری آنلاین.
  8. «ارائه اطلاعات دست اول از آگاهی ایرانیان باستان در «جاماسپی»». خبرگزاری کتاب ایران.
  9. «جاماسپی». تارنمای بزرگمهر لقمان.
  10. ««جاماسپی» چاپ شد». روزنامه آفتاب یزد. ۱۳ شهریور ۱۳۹۹.

IRANIAN CULTURAL IMPACT IRANIAN ELEMENTS IN GEORGIAN LANGUAGE By: Thea Chkeidze

منابع
  • دوستخواه، جلیل: اوستا، کهن‌ترین سرودهای ایرانیان، چاپ دوم، انتشارات مروارید، تهران ۱۳۷۴.
  • J.J. Modi, Jâmâspi, Pahlavi, Pâzend and Persian Texts, Bombay, 1903.
  • G. Messina, Libro apocalittico persiano Ayātkar i Žāmāspīk. I. Testo pehlevico, parsi e pazend restituito, tradotto e commentato, Roma, 1939.
  • Raham Asha, Jāmāspīg (The Pārsīg version of the Memorial of Jāmāspa), Mumbai, The K. R. Cama Oriental Institute, 2013 A.D./ 1382 A.Y.
  • صادق هدايت، «يادگار جاماسپ»، سخن، اَمرداد ۱۳۲۲، ۱۶۷-۱۶۱، شهریور و مهر ۱۳۲۲، ۲۱۷-۲۲۰.
  • بزرگمهر لقمان. جاماسپی (گزارش پارسیگِ (پهلوی) یادگار جاماسپ/ جاماسپ‌نامه). خردنامگ ۴، چاپ نخست. تهران: شورآفرین: ۱۳۹۹.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.