سپنتا مینیو

سپنتا مینیو (Spentä Mainyu) یا روحِ سپنتا یا خِرَدِ سپنتا در مزدیسنا و اسطوره شناسیِ ایران باستان نیرویِ زندگی و تجسمِ خوبی و نور است. او همزادِ انگره مینیو (اهریمن)، نیروی تاریکی است و با او در نبردی ابدی است.[1] سپنتا مینیو محافظِ چیزها و موجودات از آسمان، آب، زمین، گیاهان و کودکانِ هنوز به دنیا نیامده است.[2]

در نسخه‌های قدیمیِ مزدیسنا، هر دو زادهٔ اهورا مزدا هستند. اما پس از آن [در انحرافِ تفکریِ] زروانی(با گویش: Zurvän / Zorvän)، سپنتا مینیو با اورمزد یکی پنداشته شد. در تفکرِ زروانی -که انحرافی در مزدیسناست- اهورا مزدا (سپنتا مینیو) و انگره مینیو، هردو پسرانِ زروان (خدای زمان) پنداشته می‌شوند.[1] در حالیکه در مزدیسنا و پیش از آن، به‌هیچ روی بحثِ پدر و فرزندی و مباحثِ اینچنینی مطرح نبوده است. امروزه نیز مزدیسنان زروان و اندیشه‌های پیرامونِ آن را رد کرده‌اند و مزدیسنا باز هم به روالِ پیشین و درستِ خود بازگشته است.

خداوند به وسیلهٔ همین سپنتا مینوست که زندگی فراخ و نعمت شادمانی به راهروان راه پاکی و راستی می‌بخشاید. خداوند خود در واقع پدر سرور و آفریننده و قوام دهندهٔ سپنتا مینوست.[3]

سپنتا مینیو در یسنا

چنانچه از یسنا ۴۴ بندِ هفت، یسنا ۳۱ بندِ سه و یسنا ۵۱ بندِ هفت بر می‌آید، سپنتامینیو نیروی نیکیِ اهورامزداست و نه خودِ او.

یسنا ۳۳

در یسنا ۳۳، زرتشت بخشایشِ اهورامزدا را بوسیلهٔ سپنتامینو و یارانش درخواست نموده و می‌گوید:

ای اهورا خود را بمن بنمای. بدستیاری آرمیتی توانائیم بخش. با سپنتامینیو نیرویم ده. با اشا از پاداشِ نیک بهره مندم ساز، بدستیاریِ وهومَنَه توانایم کن.[4]

یسنا ۴۷

یسنای ۴۷ موسوم به سپنتَ َمئینو است که تفسیر و ترجمهٔ آن اینست:

سالک شدن در راهِ سپنتا مئینو و گزینشِ سه اصلِ اساسی گفتار و کردار و اندیشه نیک است که موجب نزدیکی معنوی آدمی به اهورامزدا می‌شود. جهت آن که آدمی حقوق بندگی خود را نسبت به اهورامزدا انجام دهد، بایستی با اعتقادی پاک و بی‌خلل آنچه را که می‌تواند از نیکی‌ها برای سپنتا مینیو به جا آورد. این اعمال نیک از هر طریقی که باشد معنوی یا مادی تفاوتی نمی‌کند، چون به درگاه اهورامزدا که جوهر اصلی راستی است مورد قبول می‌افتد. خداوند به وسیلهٔ همین سپنتا مینوست که زندگی فراخ و نعمت شادمانی به راهروان راه پاکی و راستی می‌بخشاید. خداوند خود در واقع پدر سرور و آفریننده و قوام دهندهٔ سپنتا مینوست.[5]

در هر شش بندِ یسنا ۴۷ آشکارا از سپنتامینیو سخن رفته است و انگره مینیو در برابر سپنتا مینیو است.

سپنتا مینیو در گاهان

در گاهان اهورا مزدا یگانه آفریدگار جهان مینوی و مادی است و سرچشمه همه نیکی‌ها و خوشی‌ها است در مقابل او آفریدگار و کنندهٔ بد وجود ندارد. انگره مینیو یا خردِ خبیث که به تدریج اهریمن گردید -و زشتی‌های جهان از اوست- در برابر اهورا مزدا نیست بلکه در مقابلِ سپنتا مینیو است که اندیشهٔ سپنتا است.

آنچه از گاهان بر می‌آید اینست که اهورا مزدا یکتاست و آفریننده همه نیکی‌ها است. هیچگاه در گاتاها انگره مینیو در برابر اهورا مزدا نیست.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. http://www.pantheon.org/articles/s/spenta_mainyu.html بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine - Encyclopedia Mythica
  2. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/559342/Spenta-Mainyu
  3. دانشنامه مزدیسنا، ص ۳۱۸
  4. یسنا - یسنا 33
  5. دانشنامه مزدیسنا، جهانگیر اوشیدری ص ۳۱۸
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سپنتا مینیو موجود است.

منابع
  • اوشیدری، جهانگیر. دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه‌نامهٔ توضیحی آیین زرتشت. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۱ ،

ISBN 964-305-307-5

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.