خدا در اسلام

خدا یکی از مفاهیم کلیدی در اسلام است و نام او الله است و بقیه اسامی صفات او است

صفات ثبوتیه

مراد آن دسته از صفاتی است که یا عین ذات اوست یا ناشی از ذات اوست

ذاتیه

بخشی از صفات مربوط به ذات حق تعالی است و عین ذات او می‌باشد. مجموعه صفات ذاتی خداوند در ۴ صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز

۱-وحدانیت:خداوند یگانه است بی مثل و مانند و شبیه و مرکب از اجزاء خارجی و عقلی نمی‌باشد. صفاتی که به این صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از:

احد ـ واحد ـ مشهور ـ معروف ـ غریب ـ فرد ـ کافی ـ وتر ـ موجود ـ غایت[1]

۲-سرمدیت:خداوند جاودانه، ازلی و ابدی است یعنی از ابتدا بوده و خواهد بود. صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از

اخر-اول-باقی-حی-دائم-سابق-سرمد-قدیم-قریب-قائم-قیوم-متین-مکین-حق-ازلی-ابدی-واجب الوجود[1]

۳-عالمیت :خداوند داناست به همهٔ هستی و ذات خود از ازل تا ابد در هر زمان و هر مکان وعلم او حضوری است. صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از

بصیر-باطن-برهان-جمیل-حسن-حکیم-محیط-خبیر-مدرک-دلیل-رای-سرور-سامع-سمیع-سند-شاهد-شهید-عالم-علیم-علام-فخر-قره عین-ناطق-ناظر-نور-کاشف-کامل-کنز-معلن-عارف[1]

۴-قادریت :خداوند تواناست به هر امری که در هستی امکان‌پذیراست صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از

باذخ-جبار-جلیل-محول-ذخز-رافع-رفیع-سریع-سالم-سید-شدید-شریف-صادق-عده-عز-عزیز-معز-عظیم-علی-عالی-اعلی-متعالی-فوق-عون-معین-مستعانغالب-غناء-غنی-مغنی-فاتح-فتاح-فالق-فارج-مفرج-فاتق-فائق-قادر-قدیر-مقنی-قاهر-قهار-ماجد-مجید-منیع-ناصر-نصیر-کبیر-متکبر-کثیر-واسع-موسع-مهیمن-مکین-مانع-مطلق-حق-فاصل-فارق-مفصل-قابض-مقدر نکته-دو صفت ذاتی وحدانیت و سرمدیت بدون اضافه به چیزی بذات باریتعالی اتصاف دارد لیکن دو صفت قادریت و عالمیت بااضافه به مخلوق قابل اتصاف است

فعلیه

بخشی از صفات مربوط به افعال باریتعالی است اینگونه صفات حادث و ناشی از قدرت وعلم اویند مجموعه صفات فعل خداوند در۴صفت اصلی قابل جمع است که عبارتنداز

۱-خالقیت (خلق دفعی):خداوند آفریدگار هستی است وهمه چیز با اراده او حیات دارد و صفاتی که باین صفت اصلی بازمی‌گردد عبارتند از

بدی-مبدء-مبدل-بارء-باعث-جاعل-محیی-خالق-خلاق-مسبب-مسخر-صانع-مصور-مضعف-معید-مغیر-فاطر-فاعل-فعال-فالق-مغنی-مقلب-ماهی-ممکن-ممیت-منشئ-منور-مکون-موسع-ماهد[1] و[2]

۲-ربانیت (خلق تدریجی):خداوند پروردگار و مربی همه مخلوقاتست وجهان لحظه‌ای بدون توجه او پیش نمی‌رود. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردد عبارتند از

امان-امین-مومن-انیس-مونس-مستانس-بر-بار-باسط-مبشر-مبین-مبین-تواب-مثیب-جابر-مجزل-جلیس-مجمل-مجیب-مجاب-جواد-جار-مجبر-حبیب-محبوب-محذر-داعی -مدعو-حفیظ-حافظ-حفی-حلیم-حامد-حمید-محمود-حنان-محیل-مخوف-خیر-مختار-مدبر-حرز-حاسب-حسیب-دافع-مدیل-دیان-ذارء-ذاکر-مذکور-رئوف-رب-مرتب-راتق-رجاء-راحم-رحیم-رحمان-ارحم-رازق-رزاق-راضی-رضی-مرضی-رضوان-مرغوب-مرغب-رفیق-رقیب-موهوب-مرتاح-مزین-ساتر-ستار-سلام-سامق-مسهل-شافی-شاکر-شکور-مشکور-صبور-صبار-صریخ-جبار-ضامن-طبیب-مطعم-طالب-مطلوب-مطور-عدل-عادل-عاصم-عصمت-عطوف-معطی-عفو-معافی-غافر-غفار-غفور-غفران-غیاث-مغیث-مطرح-مفرغ-مفضل-قابل-قبیل-قاسم-مقسم-مقسط-مقیت-مقیل-ملجا-ملقن-ملهم-ملی-منان-ممهل-منجی-منذر-منزل-منزل-منعم-منفس-منول-منیل-کریم-اکرم-مکرم-کالئ-ودود-موسع-ماصل-موصوف-وافی-وفی-وقی-واقی-واهب-وهاب-

۳-حاکمیت :همه هستی تحت حکومت او قرار دارند و او مقنن و قاضی و والی اصلیست. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردند عبارتند از

اله-امر-حاکم-دلیل-راشد-مرشد-رشید-راعی-مسئول-معبود-معقب-عماد-غایت-مقصود-قاضی-منی-ناهی-منتهی-ولی-والی-مولی-هادی-حکم

۴-مالکیت :همه مخلوقات و هستی ازان اوست و او مالک علی الاطلاق است. صفاتی که باین صفت اصلی برمی‌گردند عبارتند از

جامع-سلطان-شافع-شفیع-صاحب-مالک-ملیک-ملک-مقدر-مقدم-کاسر-کفیل-وکیل[3]

صفات سلبیه

دو صفت قدوس وسبوح درقرآن کریم به عنوان صفت سلبی معروفند که مفهوم آن دو تنزیه حق تعالی از صفات محدود ناقص و بشری است اولی تنزیه مادی و دومی تنزیه معنوی

جستارهای وابسته

منابع

  1. تفسیر موضوعی قرآن کریم تألیف آیت‌الله مکارم شیرازی بخش صفات خداوند
  2. لا مؤثر فی الوجود الا الله (حدیث)
  3. دعای جوشن کبیر از مفاتیح الجنان
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.