آیه خیرالبریه
آیه خیرالبریّه هفتمین آیه از سورهٔ بینه است که طبق تفسیرهای المیزان[1] و مجمع البیان[2] پیرامون جایگاه علی بن ابی‌طالب صحبت می‌کند.
 سوره بینه در ورقی از قرآنی قدیمی مربوط به قرن هجدهم میلادی و به خط یحیی فخرالدین که ابتدای آیه خیرالبریه در آن مشهود است. | |
| مشخصات قرآنی | |
|---|---|
| نام آیه | آیه خیرالبریه |
| نام سوره | بینه |
| شماره آیه | ۷ |
| محل نزول | مدینه |
| شأن نزول | دارد |
| شماره جزء | ۳۰ |
| شماره حزب | ۶۰ |
| اختلاف در | شأن نزول |
| اطلاعات دیگر | |
| شماره کلمه | ۹ |
| شماره حرف | ۵۰ |
| حروف مقطعه | ندارد |
متن و ترجمه
- ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾(سورهٔ بینة-آیهٔ ۷)
- همانا کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، بهترین مخلوقاتند.
- (As for) those who believe and do good, surely they are the -best of men.
شان نزول
حسکانی
حاکم حسکانی که از عالمان سنی است، در کتاب شواهد التنزیل این گونه نقل می‌کند:
از ابی برزه: رسول خدا آیهٔ ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ را خواند و بعد گفت: یا علی، خیر البریه تو و شیعیان تو هستند.[3]
از محمد باقر: رسول خدا آیهٔ خیر البریه را خواند و بعد از آن به علی گفت: خیر البریه تو و شیعیان تو هستند.[4]
از جابر بن عبدالله انصاری: ما نزد رسول خدا کنار کعبه نشسته بودیم، چون امام علی وارد شد رسول خدا گفت: برادرم آمد و در ادامه گفت: قسم به خانهٔ خدا که این مرد قبل از همه شما به خدا ایمان آورده و بیشتر از همهٔ شما اطاعت خدا را کرده و به پیمان الهی بیشتر از همهٔ شما وفادارتر و بیش از همه شما قضاوت به حکم خدا کرده و در تقسیم بیت المال عادل‌تر بوده و در رفتار با ضعفا از شما بهتر و مقامش بالاتر است، در این هنگام بود که آیه خیر البریة نازل شد.[5]
طبرسی
ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی از علمای شیعه، در مجمع البیان ذیل آیه به نقل از ابوالقاسم علی بن الحسن معروف به ابن عساکر دمشقی از جابر بن عبدالله انصاری نقل می‌کند:
ما نزد رسول‌الله بودیم که علی بن ابی طالب وارد شد، در این هنگام پیامبر فرمودند: «قسم به کسی که جان من در قبضهٔ قدرت اوست این مرد (اشاره به علی) و شیعهٔ او روز قیامت رستگارانند» آنگاه بود که آیه خیرالبریه نازل شد.[2]
علامه طباطبایی
محمد حسین طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه این گونه نقل می‌کند:
در عبارت یزید بن شراحیل چنین آمده: من از علی شنیدم، گفت: رسول خدا از دنیا می‌رفت در حالی که سر آن جناب را به سینه‌ام تکیه داده بودم، در آن حال فرمود: یا علی مگر نشنیدی کلام خدای عز و جل را که می‌فرماید: ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ این خیر البریه، تو و شیعیان تواند.[1]
مکارم
ناصر مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در بحث علی و شیعیان او، این گونه نقل می‌کند:
در روایات فراوانی که از طرق اهل سنت و منابع معروف آن‌ها، و همچنین در منابع معروف شیعه نقل شده، آیه خیر البریه علی و پیروان او هستند.[6]
پانویس
- «ترجمه المیزان، ج ۲۰، ص ۵۷۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ مه ۲۰۱۱.
- مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۴۱۶
- شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۴۶۳
- شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۴۶۵
- شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۴۶۷ و ۴۶۸
- تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۱
منابع
- منابع سنی
ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمع البیان
حاکم ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله الحسکانی، شواهد التنزیل فی قواعد التفصیل
- منابع شیعی
محمد حسین طباطبایی، المیزان
ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه
برای مطالعهٔ بیشتر
ابوالمؤید موفق بن احمد خوارزمی، مناقب
محمد بن یوسف گنجی شافعی، کفایت الطالب
سبط ابن جوزی، تذکرة خواص الامة فی معرفة الائمة