برهان زیبایی

برهان زیبایی (به انگلیسی: Argument from beauty)، یکی از براهین اثبات وجود خدا ست.

تقریر برهان

این برهان می‌کوشد وجود خدا و صحت ماده‌گرایی را متناقض نشان دهد؛ به‌گونه‌ای که تنها یکی از این دو درست باشند؛ سپس ماتریالیسم را به دلیل آن‌که ناتوان در تبیین وجود زیبایی می‌داند، مردود شمارد. به‌عبارت دیگر:

  1. دلایلی قوی برای وجود داشتن زیبایی وجود دارد، در حالی که این وجود فراتر از مظاهر مادی است.[1]
  2. با توجه به ماتریالیسم، هیچ چیزی فراتر از مظاهر مادی وجود ندارد.
  3. با توجه به خداشناسی متعارفی، زیبایی کیفیتی از خدا ست و بنابراین فراتر از مظاهر مادی وجود دارد.

پس: توحید پذیرفتنی‌تر از ماتریالیسم است.[2][3]

سخن داوکینز
ریچارد داوکینز در کتاب گسیختن رنگین کمان، جهان را پر از شگفتی و لذت‌بخش می‌یابد. وی دلیل دستیابی به این لذت را، نه به خاطر دیدن جهان از زاویهٔ فرض یک خدای غیرقابل توضیح؛ بلکه به خاطر قوانین فهمیدنی طبیعت می‌داند. به باور او، کشف رازها، شاعرانگی پدیده‌ها را زایل نمی‌کند. درست برعکس، اغلب راه‌حل‌ها زیباتر از معماها از آب درمی‌آیند.[4]

ریچارد داوکینز، این برهان را با این استدلال که حتی توسط طرفدارانش تدقیق هم نشده، به سخره می‌گیرد:

اگر برهانی منطقی وجود داشته باشد که خلق آثار عظیم هنری را به وجود خدا پیوند دهد، برهان زیبایی شناختی مسلماً آن برهان نیست.

فقط فرض گرفته‌اند که پیوند میان زیبایی و شکوه با وجود خدا بدیهی است، اما مسلماً چنین بداهتی در کار نیست.

شاید این استدلال هم صورت دیگری از برهان نظم[5] باشد: مغز موسیقایی شوبرت، معجزه‌ای باورنکردنی است، حتی عجیب تر از چشم مهره داران.

یا شاید، به طرزی فرومایه تر، این نگرش ناشی از نوعی حسادت نسبت به نوابغ باشد: چطور یک انسان دیگر می‌تواند چنین موسیقی، یا شعر زیبایی بیافریند که من نمی‌توانم؟ پس کار باید، کار خدا باشد.[6]

نقد

گفته شده‌است که زیبایی از مفاهیم ذهنی و ساخته ذهن انسان است، و وجود عینی ندارد؛ ضمن آنکه پیوند میان زیبایی و خدا بدیهی نیست و نیازمند تبیین است.

پانویس
  1. This view goes back at least to افلاطون and has been a staple of Christian and other philosophers ever since. St Augustine was a major exponent. The most important 20th century Christian writer on this was Hans Urs von Balthasar whose monumental works on the subject (14 volumes) explore most philosophical and theological aspects of the topic! see e.g.
  2. Heavily explored in Von Balthasar op cit.
  3. Polkinghorne makes the point like this: "how does it come about that [experiences of beauty] convey to us an encounter with a dimension of reality too profound to be dismissed as merely epiphenomenal froth on the surface of an intrinsically valueless world?... Theistic belief offers an explanation" Science and Theology SPCK 1998 ISBN 0-281-05176-3 p82
  4. متن سخنرانی ریچارد داوکینز در شبکهٔ ۱ تلویزیون بی‌بی‌سی در ۱۲ نوامبر ۱۹۹۶.
  5. داوکینز از منتقدان سرسخت برهان نظم است، و آن را برهان محبوب خداباوران می‌خواند: توهم خدا صفحهٔ ۶۶
  6. توهم خدا، صفحه ۷۱ و ۷۲ را ببینید.

منابع

مطالعه بیشتر
  • جان پولکینگ هورن، Faith, Science and Understanding p14
  • تام رایت، Simply Christian SPCK 2006, Ch 4 "For the beauty of the earth"
  • ریچارد سوین برن، The Existence of God, OUP, 2nd Edition, 2004, ISBN 0-19-927168-2
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.