بهرام دوم

بهرام دوم (پارسی میانه: Wahrām) پنجمین شاهنشاه ایران از دودمان ساسانی بود. او فرزند بهرام یکم بود و از ۲۷۴ تا ۲۹۳ حکومت کرد. بهرام دوم نخستین شاهنشاهی بود که با تصویر همسر و فرزندش سکه زد و در اکثر سنگ‌نگاره‌هایش در کنار خانواده‌اش دیده می‌شود. بهرام در سال‌های اولیه شاهنشاهی‌اش با شورش برادرش هرمز کوشانی و پسر عمویش هرمز سکستانی روبرو شد. در همین زمان بود که با شنیدن خبر جنگ داخلی در ایران، کاروس امپراتور روم به ایران لشکرکشی کرد. شورش یکی از فرقه‌های زرتشتی نیز در خوزستان در جریان جنگ داخلی و جنگ با روم روی داد. با این حال با مرگ امپراتور روم، بهرام با جانشین وی صلح کرد و پس از آن به سامان دادن به احوال داخلی شاهنشاهی خود پرداخت.

بهرام دوم
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭
شاهنشاه ایران و انیران‌
سکه‌ای از بهرام دوم
پنجمین شاهنشاه ساسانی
سلطنت۲۷۴ - ۲۹۳
پیشینبهرام یکم
جانشینبهرام سوم
زادهنامشخص
درگذشته۲۹۳ میلادی
همسر(ان)شاپوردختک
ایزد آناهیتا
فرزند(ان)بهرام سوم
نام کامل
بهرام دوم ساسانی
خاندانخاندان ساسان
پدربهرام یکم
دین و مذهبمزدیسنا

وی در سال ۲۹۳ درگذشت و فرزندش بهرام سوم جانشین او گردید. بهرام سوم پس از چند ماه فرمانروایی توسط نرسه، یکی از پسران شاپور یکم ، برکنار شد.

نام

نام بهرام ریخت پارسی جدیدِ واژه پارسی میانه «وهرام» یا «وهران است. بهرام ایزد پیروزی ایرانی است که نامش در اوستایی به شکل ورثرغنه ضبط شده است. این نام در ارمنی به صورت واهاگن و ورام، در سغدی وشن، در پارتی وریهرام و بلخی اُرلاگنو ضبط شده‌است. منابع یونانی نام این شاهنشاه را Baranes نوشته‌اند.[1]

به تخت نشینی

بهرام برای مدت کوتاهی شهربان سیستان، سند و تورگستان بود. این مناطق از نظر جغرافیایی بسیار از پایتخت شاهنشاهی فاصله داشتند و همین اداره آنان را برای دولت ساسانی سخت می‌کرد. پس از چند ماه حکومت بهرام دوم در شرق، پدرش درگذشت و او که هنوز یک نوجوان بود، به عنوان شاهنشاه بعدی برگزیده شد. احتمالاً دلیل اینکه بهرام به جای نرسه برتخت نشست، پشتیبانی کرتیر از او بود. با این حال به نظر نمی‌رسد که نرسه علیه بهرام دست به اقدام نظامی زده باشد.[2][3][4][5][6][7]

فرمانروایی

جنگ‌ها

بهرام دوم در دوران چالش برانگیزی بر شاهنشاهی ساسانی فرمان راند. برادرش هرمز کوشانشاه که فرماندار مناطق شرقی شاهنشاهی بود، چند سال پس از به تخت نشینی بهرام در تیسفون، شورش کرد.[8][9] هرمز نخستین کوشانشاهی بود که به جای واژه ساده شاه، از عنوان کوشانشاهنشاه استفاده کرد که این خود نشانی از آن است که او خودش را جانشین شاهنشاهان کوشانی اعلام کرده است.[10]

در جریان شورش هرمز کوشانی، یکی دیگر از شاهزادگان ساسانی و پسر عموی بهرام، یعنی هرمز سکستانی نیز سر به شورش برداشت.[8] اوضاع برای بهرام با شورش یکی از موبدان در خوزستان بدتر هم شد؛[10][11] بحران تاج و تخت زمانی به اوج خود رسید که کاروس، امپراتور روم باتوجه به شنیدن خبر جنگ داخلی در ایران، در سال ۲۸۳ به سوی شرق لشکر کشید.[8][12][4] زمانی که بهرام در مرزهای شرقی ایران بود، امپراتور روم به مرزهای غربی حمله ور شد و بدون مقاومت چندانی وارد تیسفون گردید.[13]

از آنجایی که شاهنشاه ساسانی درگیر شورش در شرق بود، نتوانست به خوبی از پس مبارزه با رومیان بر آید، اما در همان زمان بود که کاروس، به گفته افسانه‌ها به دلیل برخورد صاعقه به او، درگذشت، ارتش روم عقب نشینی کرد و سپاه ساسانی با موفقیت میانرودان را پس گرفت.[13]

تحکیم شاهنشاهی
سنگ نگاره ای از پیوند زناشویی شاپور یکم با شاهزاده آذرآناهیتا به همراه کرتیر سنگ‌برجستهٔ سراب قندیل در چنارشاهیجان فارس نزدیک بیشاپور

بهرام با امپراتور جدید روم، دیوکلسین که او نیز درگیر مسائل داخلی امپراتوری‌اش بود، صلح کرد.[4][12] به نظر می‌رسد که شرایط صلح این بود که ایران بخشی از غرب ارمنستان را در اختیار رومیان قرار دهد و بخش‌های باقی‌مانده آن سرزمین کماکان تحت فرمان نرسه باقی ماند.[12] بخش‌های غربی ارمنستان هم به یکی از شاهزادگان اشکانی، تیرداد سوم، داده شد. گرچه وبر از دانشنامه ایرانیکا معتقد است که تقسیم ارمنستان در این سال بسیار بعید بوده و این اتفاق در سال ۲۹۹ روی داده است.[2]

پس از صلح با روم، بهرام یکی از شاهزادگان مهرانی، به نام میریان سوم را به برتخت پادشاهی ایبری (گرجستان) گماشت. این تصمیم احتمالاً به سیاست ساسانیان در قبال قفقاز باز می‌گردد که قصد داشتند تا کنترل ایران بر راه‌های این مناطق را حفظ کنند. گفته شده که بهرام شخصاً به گرجستان رفت و تاج بر سر میریان گذاشت.[14]

بهرام در سال ۲۹۳ درگذشت، اما پیش از آن به اوضاع مرزهای شرقی سر و سامان داد. او بهرام سوم، پسر و جانشینش، را به فرمانداری سیستان، با عنوان سکانشاه، انتخاب کرد. چند ماه بعد از این اتفاق، بهرام دوم درگذشت و زمانی که بهرام سوم در شرق بود، گروهی از اشراف ساسانی به سرکردگی بهنام، بدون اطلاع وی، در پارس او را شاهنشاه جدید انتخاب کردند. بهرام سوم تنها توانست چهار ماه حکومت کند و سپس توسط عمویش، نرسه، برکنار شد.[15]

روابط با کرتیر و سیاست‌های مذهبی
نوشتار اصلی: کرتیر

بهرام دوم، مانند پدرش، تحت تاثیر نفوذ کرتیر، موبدان موبد معروف بود. او به کرتیر اختیارات زیادی داد و حتی وی را به عنوان قاضی (دادور) بزرگ امپراتوری برگزید. کرتیر همچنین به عنوان نگهبان معبد آناهیتای پارس نیز انتخاب شد، عنوانی که پیش از این مختص شاهنشاهان ساسانی بود. از این زمان است که شاهنشاهان ساسانی تا حد زیادی اختیارات مذهبی خود را از دست می‌دهند و موبدان زرتشتی در مسائل دینی تا حد زیادی مستقل عمل می‌کنند. بهرام دوم همچنین به کرتیر اجازه داد تا غیر زرتشتی‌های شاهنشاهی ساسانی را مورد آزار و اذیت قرار دهد.[16][17][18]

این شاهنشاه همچنین اهمیت زیادی به ایزد هم نامش، یعنی ایزد پیروزی بهرام می‌داد. او این نام را بر پسر و جانشینش نهاد و همچنین تاجش را به شکل بال‌های این ایزد طراحی کرد.[16]

سکه‌ها

بهرام دوم نخستین شاهنشاه ساسانی بود که تصویر همسر و فرزندش را بر روی سکه‌ها ضرب کرد. تورج دریایی از این می‌گوید که علاقه بهرام در به‌تصویر کشیدن خانواده‌اش بر روی سکه‌ها و سنگ‌نگاره بسیار جالب است.

سکه‌های بهرام دوم چهارگونه‌اند. نخست با تصویر او به تنهایی، دوم با تصویر او و همسرش شاپوردختک، سوم با تصویر او و جانشینش بهرام سوم و چهارم با تصویر او و همسر و جانشینش. مانند سایر سکه‌های ساسانی، بر روی دیگر سکه تصویر آتش مقدس دیده می‌شود.[16]

  • سکه دینار بهرام دوم
  • سکه دینار بهرام دوم؛ ضرب هرات
  • سکه درخم بهرام دوم
  • سکه درخم بهرام دوم با تصویر همسرش
  • سکه بهرام دوم مزین به تصویر جانشینش؛ ضرب بلخ
  • سکه درخم بهرام دوم مزین به تصویر همسر و جانشینش

نگارخانه

پانویس
  1. Wiesehöfer 2018, pp. 193-194.
  2. Weber 2016.
  3. Frye 1983, p. 127.
  4. Shahbazi 1988, pp. 514–522.
  5. Frye 1984, pp. 303-304.
  6. Lukonin 1983, pp. 729-730.
  7. Christensen 1993, p. 229.
  8. Shahbazi 2004.
  9. Rezakhani 2017, pp. 81-82.
  10. Rezakhani 2017, p. 81.
  11. Daryaee 2014, pp. 11-12.
  12. Daryaee 2014, p. 12.
  13. Potter 2013, p. 26.
  14. Rapp 2014, pp. 243-244.
  15. Klíma 1988, pp. 514-522.
  16. Shahbazi 1988, pp. 514-522.
  17. Daryaee 2014, p. 76.
  18. Daryaee 2014, p. 11.

منابع
  • عبدالحسین، زرین کوب (۱۳۶۴). تاریخ مردم ایران. تهران: انتشارات امیر کبیر.
  • مشیرالدوله پیرنیا، حسن (۱۳۶۲). تاریخ باستانی ایران. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
  • کریستین سن، آرتور (۱۳۶۷). ایران در زمان ساسانیان. ترجمهٔ رشید یاسمی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بهرام دوم موجود است.

}}

بهرام دوم
زادهٔ: ؟؟؟ م درگذشتهٔ: ۲۹۳ م
عنوان سلطنتی
پیشین:
بهرام یکم		 شاهنشاه ایران‌شهر
۲۷۴ – ۲۹۳ م		 پسین:
بهرام سوم
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.