کازرون

کازرون شهری در باختر استان فارس و مرکز شهرستان کازرون می‌باشد. این شهر با تاریخی کهن، دارای آثار باستانی و تاریخی فراوان و جاذبه‌های گردشگری بسیاری است. مردم این شهر شیعه مذهب و فارسی‌زبان با لهجه کازرونی هستند. کازرون ششمین شهر پرجمعیت و هفتمین شهر بزرگ استان فارس است.[5] جمعیت شهر کازرون در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، برابر با ۹۶٬۶۸۳ تن بود.[6]

کازرون
کازرون
جهت عقربه‌های ساعت از بالا:
مجسمه شاپور اول در غار شاپور، طبیعت کازرون، نقش‌برجستهٔ تاج‌ستانی بهرام اول از اهورامزدا در تنگ چوگان، نمایی از شهر کازرون در شب، شهر باستانی بیشاپور
کشور ایران
استانفارس
شهرستانکازرون
بخشمرکزی
نام(های) دیگرشهر سبز، شهر علم
نام(های) پیشینبلدالعتیق، شهر سبز، گازرگاه، گازرا، گازران، گازرون
مردم
جمعیت۹۶٬۶۸۳ نفر (سال ۱۳۹۵)[1]
رشد جمعیت!D0025506791370 +۷٫۸۰%
تراکم جمعیت۴٬۷۳۹ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت۲۰۴۰ هکتار[2]
ارتفاع۸۴۳ متر[3]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۲۱٬۷۸
میانگین بارش سالانه۵۲۲ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۱۵
اطلاعات شهری
شهردارامین مهرورز ()
تأسیس شهرداری۱۳۱۰[4]
ره‌آوردکباب، ترشی، آش سنتی کازرون، خرما، بلوط، بنه، گوجه، زیتون، مسقطی، آش کارده، مرکبات، دمپخت کازرونی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۷۱
وبگاهhttp://kazeroon.ir شهرداری کازرون
شناسهٔ ملی خودرو ایران
کد آماری۱۳۱۵
کازرون

کازرون امروزی در سدهٔ چهارم هجری از ادغام ۳ روستا به نام‌های «نورد»، «راهبان» و نیز «دریست» تأسیس شد.[7] شهر باستانی بیشاپور و غار شاپور از مجموعهٔ چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس در نزدیکی کازرون قرار دارند و از آثار ثبت‌شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو هستند.[8]

از سده ۴ و ۵ هجری قمری این شهر توسط شیخ ابواسحاق کازرونی مسلمان شد. این شهر در دوران طلایی اسلام موطن بسیاری از دانشمندان، شاعران، صوفیان و دیگر بزرگان بوده‌است و از آن به عنوان یکی از مراکز تمدن، فرهنگ و دانش اسلامی در دوران طلایی اسلام یاد می‌شود.[9]

اقتصاد شهرستان کازرون برپایه کشاورزی، دام پروری و صنایع استوار است. مهم‌ترین فراورده‌های آن گندم، مرکبات، پنبه، تره بار و فراورده‌های دامی است. در شهرستان کازرون کشاورزی صنعتی و سنتی رایج است.[9] هنرهای رایج در کازرون دولچه دوزی، نمدمالی، سفال‌گری، گیوه دوزی و… هستند.[10]

نام

نام شهر تاریخی کازرون، از گازران و گازرون گرفته شده‌است، زیرا در زمان دیلمیان که کارخانه‌های پارچه‌بافی در کازرون پارچه‌های توزی و دبیکی را می‌بافت و صادر می‌کرد، دوازده هزار گازر یعنی شویندگان الیاف کتان، در این شهر زندگی می‌کردند و به همین جهت این شهر به شهر گازران یعنی شهر گازرها معروف شده بود که نام گازران در بعضی متون به صورت گازران و کازران آمده‌است. گازران در تلفظ به صورت گازرون و کازرون تحریف یافت و اکنون نام کازرون باقی مانده‌است. در بعضی کتب گازرات نیز آمده‌است. کازرون به واسطه تولید پارچه‌های مرغوب با شهر دمیاط مصر رقابت می‌کرده و به همین جهت به دمیاط عجم نیز مشهور است. برخی از اهالی کازرون نیز به‌طور عامیانه وجه تسمیه کازرون را از کوه زرّان می‌دانند و معتقدند چون کوه‌های آن به خاطر داشتن درختان و ثمرات جنگلی، زر خیز است، آن را کوه زرّان نامیده و به صورت کازرون تحریف یافته که ریشه تاریخی ندارد و تنها در اعتقاد برخی از مردم چنین وجه تسمیه‌ای بیان شده‌است.[9]

جغرافیا

موقعیت

شهر کازرون در بخش باختری استان فارس و در ارتفاع ۸۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. نزدیکترین کوه‌ها به این شهر، کوه‌های کمارج و مست و انار هستند. مساحت شهر کازرون در حدود ۲۰۴۰ هکتار است.[2]

فاصله شهر کازرون تا تهران ۱۰۶۰ کیلومتر می‌باشد. دو شاخه بازویش یکی به طول ۱۶۰ کیلومتر به طرف خلیج فارس (بوشهر) و دیگری به طول ۱۲۰ کیلومتر از میان زیباترین و بزرگترین جنگل‌های بلوط در ایران (دشت برم) به طرف شیراز و خاور ایران دراز شده‌است. این شهر بین دو رشته کوه موازی از دامنه‌های فرعی زاگرس واقع و چند روستا بر دایره‌ای به شعاع یک تا سه فرسنگ در اطرافش دارد. قلعه سید، بورنجان، کاسکان، دوان، عموئی، جام بزرگی، دریس، فتح‌آباد، بلیان، سیف آباد، پوسکان، ابوعلی، مهرنجان، ملااره، پل آبگینه، قلعه نارنجی، پریشان و چند ده کوچک و بزرگ دیگر در دور و نزدیک.

آب و هوا
نقشهٔ آب و هوایی ایران؛ شهر کازرون در نیمروز غربی کشور قرار گرفته و آب و هوای آن گرم و خشک است.

آب هوای این شهر در فصل تابستان گرم و خشک و در زمستان خنک و معتدل است. مناطق خوش آب و هوای اطراف این شهر، مقصد کوچ‌نشینان استان‌های همجوار است. طبق اطلاعات مربوط به ایستگاه کلیماتولوژی شهر کازرون در یک دوره ۲۴ ساله می‌توان گفت که سردترین ماه سال، دی‌ماه با میانگین دما ۱۰٬۴۲ درجه سانتیگراد و گرم‌ترین ماه سال، تیرماه با میانگین ۳۳٬۱۶ درجه سانتیگراد می‌باشد. درجه حرارت متوسط سالیانهٔ این شهرستان ۲۱٬۷۸ درجه سانتیگراد است.

آب و هوای کازرون

ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر

گرم‌ترین
C°		 ۲۰ ۲۳ ۲۷ ۳۴ ۳۷ ۴۱ ۴۲ ۴۰ ۳۹ ۳۳ ۳۰ ۲۴

میانگین گرم‌ترین‌ها
C°		 ۹ ۱۳ ۱۷ ۲۳ ۲۹ ۳۴ ۳۶ ۳۶ ۳۲ ۲۶ ۱۹ ۱۳

میانگین سردترین‌ها
C°		 ۱ ۳ ۷ ۱۲ ۱۷ ۲۲ ۲۴ ۲۳ ۱۹ ۱۳ ۷ ۴

سردترین
C°		 -۱۲ -۸ -۳ -۲ ۷ ۱۱ ۱۶ ۱۳ ۷ ۳ -۵ -۵
منبع: وبگاه مای فورکست[11]

پوشش گیاهی
دشت برم در بهار

پوشش گیاهی این منطقه بیشتر به صورت درختچه زار و بوته‌زارهای باز است. در اطراف آن اراضی تحت کشاورزی و علفزار و چمنزار نیز می‌باشد. همچنین بخش انبوهی از جنگل‌های حومه این شهر را پوشش فشرده‌ای از بلوط دربر گرفته‌است. در بخش باختری کازرون نخلستان‌های وسیع و در نیمروز آن نیز نرگس‌زارها و شقایق‌زارهای وسیعی قرار دارند.

حوضه آبریز

رودخانه‌هایی که از کازرون عبور می‌کنند، یعنی رودهای شاپور و جره، جزو حوزه آبریز خلیج فارس و دریای عمان هستند.

زلزله‌ها

کازرون روی کمربند زلزله‌است و بارها به سبب زلزله با خاک یکسان گردیده. زلزله مشهور گازرگاه که سبب مهاجرت مردم آن به کازرون شده و انتخاب کازرون به علت واقع شدن میان دو رشته کوه و احتمال کمتر وقوع زلزله در این شهر گویای این مسئله‌است. به همین خاطر است که شهر کازرون چندان در معرض خطرهای زلزله نیست و بیشتر اطراف آسیب می‌بیند. آخرین زلزله قابل توجه کازرون، زلزله سال ۱۳۸۹ به قدرت ۶٫۱ ریشتر بود.

تاریخ
نوشتار اصلی: پیشینه کازرون

کازرون در سدهٔ چهارم و پنجم هجری از ادغام ۳ روستا به نام‌های «نورد» (محله کوزه‌گران فعلی)، «راهبان» (منطقه دامنه شمالی کازرون) و نیز «دریست» بنیان نهاده شده‌است. پیش از این تاریخ بلدالعتیق (شهر کهنه) که جایگاه آن در شرق کازرون امروزی و در نزدیکی دریاچه پریشان قرار داشته منطقه تمرکز جمعیت بوده‌است.[12]

پیدایش

در اواخر سده چهارم هجری جابه جایی جمعیت از شهر کهنه در نزدیکی دریاچه پریشان که در عربی به بلدالعتیق شناخته می‌شد به سمت شهر کازرون امروزی آغاز می‌شود. کازرون موجود پیش از تبدیل شدن به شهر کازرون امروزی، متشکل از سه روستا به نام‌های نورد (محله کوزه‌گران فعلی)، راهبان (منطقه دامنه شمالی کازرون) و نیز دریست بود و پیش از این تاریخ به صراحت آثاری همچون «فردوس‌المرشدیه» شهر کازرون به صورت امروزی وجود نداشت و صرفاً روستایی از توابع بلدالعتیق بوده‌است.[13][14] پررنگ شدن فعالیت‌های گسترده شیخ ابواسحاق کازرونی برای گسترش اسلام و ارشاد مردم در منطقه کازرون و ویرانی شهر بیشاپور در اواخر سده پنجم به دست ابوسعید شبانکاره‌ای از دلایل مهم جابه‌جایی جمعیت و رونق کازرون در آن دوران بودند. انتقال از شهر کهنه به کازرون امروزی در یک دوره چندصدساله صورت می‌گیرد. به همین دلیل در منابع تاریخی کازرون تا سده نهم هجری، مانند فردوس‌المرشدیه و مفتاح‌الهدایه و شروط فارسی، همچنان از شهر کهنه یا بلدالعتیق سخن رفته و نشان می‌دهد تا سده نهم شهر کهنه نیز همچنان کاملاً از رونق نیفتاده بود و ساکنینی داشته‌است.[15][16]

از سده چهارم تا دهم هجری، مرکزیت دو سلسله مهم «مرشدیه» و «بلیانیه»، با خانقاه‌ها و اماکن متبرکه پر رونق که در سراسر دنیای اسلام آن روزگار نمایندگان و شعباتی داشت، در کازرون قرار داشت. صدقات و نذورات بسیاری در این شهرگرد می‌آمد و برای غریبان و مسافران و نیازمندان و پرورش عالمان و هنرمندان صرف می‌شد. در پرتو این مرکزیت، علما، شعرا، هنرمندان، عارفان، محدثان و نویسندگان بسیاری پرورش یافتند.[9]

دوران معاصر

پس از وقوع جنگ جهانی اول و حمله انگلیسی‌ها به نیمروز ایران از جمله فارس و کازرون، ناصر دیوان کازرونی و یارانش به همراه سایر سرداران نیمروز چون صولت‌الدوله قشقایی به جنگ با انگلیسی‌ها پرداختند و پیروز شدند. کازرون در دوره پهلوی دارای شهرداری و فرمانداری مستقل شد و شهرستان ممسنی از آن جدا شد. همچنین با ایجاد محور شیراز-چنارشاهیجان-بوشهر، شهر کازرون در بن‌بست قرار گرفت.[9]

در جریان پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه ۱۳۵۷ مردم کازرون نقش به سزایی ایفا کردند به گونه‌ای که این شهر در شمار یازده شهری بود که قبل از پیروزی انقلاب در آن حکومت نظامی بر قرار شد. مردم کازرون در جنگ تحمیلی نیز حضوری فعال داشتند و ۱۱۰۰ شهید در این راه تقدیم به ایران کردند.[17] در سال ۱۳۹۸ نیز شهرستان کوه‌چنار نیز از کازرون جدا شد و کازرون در مخالفت با آن ناآرامی‌هایی را تجربه کرد.[18] نیروگاه، شهرک صنعتی، دانشگاه‌ها و تنها بیمارستان شهر در این دوران بنیان گذاشته شدند.

مردم

جمعیت

طبق آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر کازرون برابر ۹۶٬۶۸۳ تن (۲۸٬۹۸۸ خانوار) و جمعیت شهرستان برابر ۲۱۱٬۳۴۱ تن می‌باشد.[19] شهر کازرون پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت استان فارس پس از شهرهای شیراز، مرودشت، جهرم و فسا می‌باشد. شهرستان کازرون نیز سومین شهرستان پرجمعیت استان پس از شهرستان شیراز و مرودشت می‌باشد.[19]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۳۵۳۰٬۶۴۱—    
۱۳۴۵۳۹٬۷۵۸+۲۹٫۸٪
۱۳۵۵۵۱٬۵۲۷+۲۹٫۶٪
۱۳۶۵۷۳٬۴۴۴+۴۲٫۵٪
۱۳۷۰۷۴٬۰۴۸+۰٫۸٪
۱۳۷۵۸۱٬۷۱۳+۱۰٫۴٪
۱۳۸۵۸۴٬۵۹۴+۳٫۵٪
۱۳۹۰۸۹٬۶۸۵+۶٪
۱۳۹۵۹۶٬۶۸۳+۷٫۸٪
هرم جمعیتی شهر کازرون در سال ۱۳۹۰[20]
مردانسنزنان
۲٬۷۵۶ ۶۵ به بالا ۲٬۹۶۶
۱٬۱۸۶ ۶۰–۶۴ ۱٬۳۵۵
۲٬۰۰۶ ۵۵–۵۹ ۱٬۸۳۲
۲٬۶۰۱ ۵۰–۵۴ ۲٬۱۵۳
۲٬۹۰۵ ۴۵–۴۹ ۲٬۷۴۹
۳٬۳۱۲ ۴۰–۴۴ ۳٬۲۰۰
۳٬۰۷۸ ۳۵–۳۹ ۳٬۳۱۴
۳٬۹۱۷ ۳۰–۳۴ ۴٬۱۰۶
۵٬۴۰۵ ۲۵–۲۹ ۵٬۴۶۴
۵٬۱۷۱ ۲۰–۲۴ ۵٬۱۴۴
۳٬۸۰۶ ۱۵–۱۹ ۳٬۵۷۶
۲٬۹۰۳ ۱۰–۱۴ ۲٬۹۵۱
۲٬۹۵۸ ۵–۹ ۲٬۸۴۹
۳٬۱۱۸ ۰–۴ ۲٬۹۰۱

نژاد

نژاد اکثریت مردم کازرون، همانند مردم نیمروز ایران، از نژاد پارسه یا (پاراسواژ) شعبه‌ای از نژاد آریاست که تقریباً ۳ هزار سال پیش از میلاد از مسکن اصلی خود به ایران و فارس آمده‌اند. واژه‌های محلی و آداب و رسومی که نسل به نسل حفظ کرده‌اند نشانگر این واقعیت می‌باشد.[9]

زبان
نوشتار اصلی: لهجه کازرونی

مردم این منطقه به زبان پارسی لهجه داری (کازرونی) سخن می‌گویند. ریشه این لهجه از زبان پهلوی است که در ایران باستان در میان قوم پارس رواج داشته‌است. قصه یا به قول مردم محل مَثَلک‌های ناب و مثل‌ها و شعرهای عامیانه در زبان مردم فراوان است. یک شعر با که با لهجه کازرونی توسط شاعر کازرونی محسن پزشکیان سروده شده‌است و مردم کازرون را در آن به اتحاد دعوت کرده‌است:

حَضَرات کازرونی بِیلیم گِلِه پیش هم نَکنیمدِ بَسَن یکی وُ دوتُ کَمُ و بیش هم نکُنیم
هَمَمو قُومُ خویشیم همسادهِ ی چیش تو چیشیمقوز نَشیم اِنگا خوروس سِیلِ تو چیش هم نکُنیم
صبح تا شوم مُنگِه اَ جون همدیگه سَر هیچ نَدیموا ای مِقراضِ زبون هَمزُ تیلیش هم نکنیم
تَش تو قبرِش بیا دَر اوک می‌پاشه تُخم نِفاقما که وا هَمدِه کاکویم آخونِ خویش هم نکنیم
اَی میخُوین اهلِ زمون خنده اَ ریشمو نَکُنَنایقَدَر پُش سر هم خنده اَ ریش هم نکنیم
همه بَلگِ یه درختیم تو یه خاکَن ریشَموایقدر خارِ شماتَت اَ تو چیش هم نکنیم
مِثِ کُه یکی باشیم تا دَم کُهشور نَریمشون اَ شون هَمدِه بیدیم پخشُ پیلیش هم نکنیم
بالُو وُ دومَن وُ چابی یِه وَجَب خاکِ خُدانچیشُ هَم چیشی اَ قُومُ وُ دون خویش هم نکنیم
هیشکِه غم ما نداره خودمو غم هم بُخُوریمتو یه کُورِی می‌زنیم چِنگ دِ کیش هَم نکنیم

شعر دیگری که با لهجه کازرونی و توسط شاعر کازرونی نصرالله مردانی سروده شده و در آن طبیعت زیبا و با صفای این شهر به تصویر کشیده شده:

چه قشنگن روی که صبا که افتو می‌زنه آ نسیم پامشه ا خو تو چمنا دو می‌زنه
و گلیم دختر صحرا میشینه عروس باهار تو دومن سوز قباش نقش گلوی نو می‌زنه
پوی حوض سوز بیدمشک و بالوی دشت بخنگ پرپرونک میا ملاق رو خوشهٔ جو می‌زنه
عامو نوروز هنووم مثل قدیما توی باغ وا گلوی سرخ دنک لو روی بهلو می‌زنه
تو هووی باهار آخرک سر چشمهٔ ساسون بید مجنون دزکی دس تو سینهٔ او می‌زنه
باد حیرون می‌رسه ا گرد راه خسه و خورد می‌ره تا کلهٔ تل صب تا پسین هو می‌زنه
شو می‌شه روز می‌ره که هفتو برادرون میان دوواره تو آسمون ستارهٔ شو می‌زنه
بو گلوی وحشی شب‌بو نزیکوی تنگ تیکو آدمی مس می‌کنه وقتی تو که تو می‌زنه
ا ئی دنیوی بی‌وفا هر چی بیگی بازم کمن که شیرین پوی بیسوتون صدای خسرو می‌زنه

دین

در زمان حمله اعراب به ایران و پس از آن کازرون بارها پایداری و سرکشی می‌کند و تا آغازهای سدهٔ پنجم هجری قمری کازرونیان بر کیش زرتشتی می‌مانند. شیخ ابواسحاق کازرونی (درگذشتهٔ ۴۲۶ ق) معروف به شیخ غازی که خود تبار ایرانی داشت، برای تحمیل دین اسلام به مردم منطقه یورش برد که با مقاوت ۲۴ هزار تن روبرو شد که همه آن‌ها را سر برید و مابقی را وادار به مسلمان شدن کرد. کازرون از مراکز مهم تبلیغ دین اسلام بود به‌طوری‌که دو سلسله مشهور مرشدیه یاکازرونیه به سرپرستی شیخ ابواسحاق کازرونی و بلیانیه به سرپرستی شیخ عبدالله بلیانی در این شهر فعالیت می‌کردند و حوزه گسترش آن‌ها تا هند و پاکستان و ترکیه هم می‌رسید، به‌طوری‌که طرفداران بسیاری را در کشورهای گفته شده به دست آورده بودند.[21]

مراسم مذهبی

برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا حسینی در شهرستان کازرون یکی از منحصر به فردترین مراسم در نوع خود در ایران می‌باشد. در این دو روز مراسم تعزیه خوانی به همراه تمامی نمادهای کربلا (شمر، عبیدالله، دست بریده ابوالفضل، شیر بر سر دست بریده اباالفضل، انواع عروسک‌های نمایشی) و حیواناتی از قبیل اسب و شتر در خیابان‌های شهر برای نشان دادن گوشه‌ای از حماسه کربلای حسینی به چشم می‌خورد. در صبح روز عاشورا از زمان طلوع آفتاب در تمامی محلات شهر کرنا و دُهل شروع به نواختن می‌کنند. این صدا اعلام آمادگی برای بیرون رفتن مردم جهت انجام مراسم می‌باشد. تا نزدیکی ظهر عاشورا تقریباً تمامی مردم شهر با در دست داشتن نمادهای ظهر عاشورا به سمت میدان اصلی شهر جهت تماشای این کاروان عزای خیابانی می‌روند.

بزرگان
آرامگاه نصرالله مردانی در بوستان مردانی کازرون

شاعران، دانشمندان و شخصیت‌های علمی و فرهنگی بزرگی در بالین این شهر پرورانده شده‌اند:

فضای شهری

بناهای تاریخی

در پهنه شهرستان کازرون آثار تاریخی زیادی وجود دارد. بیشترین آثار این منطقه مربوط به دوره ساسانی است. این احتمال وجود دارد که هیچ‌کجای سرزمین ایران این اندازه آثار مربوط به دوره ساسانی را در برنداشته باشد. بزرگ‌ترین و تنها مجسمه سنگی دوره ساسانی، مجسمه شاپور اول واقع در غار شاپور (بزرگترین مجسمه عصر باستان ایران)، شهر تاریخی بیشاپور، معبد آناهیتا (الهه آب)و عبور جاده شاهی از این دیار و آثار ارزشمند دیگر، همه و همه حکایت از تاریخ کهن این شهرستان دارد.[22] غار شاپور و شهر بیشاپور دو مورد از میراث جهانی چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس در منطقه کازرون هستند. آثار تاریخی مهم کازرون عبارتند از:

بیشاپور، غار شاپور، امامزاده سید حسین، آتشکده کازرون، باغ نظر (از قدیمی‌ترین باغ‌های ایران)، تنگ چوگان، آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی، آرامگاه علامه دوانی، آرامگاه شیخ امین‌الدین بلیانی، آرامگاه ناصر دیوان کازرونی، آرامگاه شیخ عبدالله بلیانی، آرامگاه میرعمادالدین بلیانی، بقعه پیر بنکی، کاروانسرای میان کتل (تنها کاروانسرای سنگی ایران)، قلعه نارنجی، روستای دوان، سرمشهد (بزرگترین محوطه ساسانی-اسلامی)، قلعه پوسکان، کاخ به والرین، معبد آناهیتا (تنها معبد قطعی آناهیتا در ایران)، قلعه دختر دوان، تالار تشریفات شاپور، مسجد و مدرسه دوران اسلامی بیشاپور، ایوان موزاییک بیشاپور، کاروانسرای کمارج، کاروانسرای کنارتخته، مسجد جامع بیشاپور، آتشکده بیشاپور، مجسمه شاپور اول، قلعه دختر بیشاپور، استودان‌های ساسانی، چهارطاقی جره، روستای تاریخی دوسیران، مسجد جامع سیریزجان، بازار کازرون، کتیبه نرسه در بیشاپور، کتیبه کرتیر در سرمشهد، کتیبه اپسای دبیر و نقش برجسته تنگ قندیل

اماکن مذهبی
نوشتار اصلی: مسجدهای کازرون
ضریح امامزاده سید حسین

از مشهورترین مکان‌های مذهبی کازرون می‌توان امامزاده سید حسین در ۲۰ کیلومتری کازرون (در کنار چشمه سرآب اردشیر)، امامزاده شاه حمزه در خیابان حضرتی، امامزاده سید محمد نوربخش (کاشی) در بزرگترین گورستان شهر کازرون و قدمگاه خضر نبی که از خیابان‌های قدمگاه و بهجت العما راه ورودی دارد، را نام برد. منطقه کازرون در کل ۱۶۶ بقعه متبرکه دارد. همچنین حوزه علمیه کازرون نیز در این شهر فعال است.[9]

مراکز نظامی

مرکز آموزش ۰۷ ارتش واقع در کازرون از مراکز آموزشی مهم ارتش در کشور محسوب می‌شود. چند پادگان سپاه نیز در این شهر وجود دارد که برجسته‌ترین آن‌ها تیپ تکاور امام سجاد است.

مکان‌های تفریحی

از مکان‌های تفریحی کازرون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دشت برم، کاسکان، تنگ چوگان، دریاچه پریشان، نرگس‌زار، باغ نظر، سرآب اردشیر، تنگ تیکاب، چشمه ساسان، چشمه رنجان، آبشار روستای حکیم‌باشی، سرو کلانی، چاه برفی عبدوئی، حوض بیدمشک، دره اوسودوک، دشت بخنگ، چشمه سرآب دختران، منطقه توریستی دادین، چشمه دادین، تنگ جیز و…

سراسرنمای دریاچه پریشان، بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران

پارک‌ها
باغ نظر
پیاده‌رو سلامت پارک طالقانی
  • باغ نظر
  • پارک طالقانی (تنگ تیکاب)
  • بوستان مردانی
  • بوستان رفیعی
  • بوستان ایمنی
  • پارک آزادی
  • پارک محله‌ای معلم
  • پارک محله‌ای حافظ
  • پارک سلمان فارسی
  • پارک ۱۱۰۰ شهید
  • پارک محله‌ای بنفشه
  • پارک جنگلی
  • تپه شادی

موزه‌ها
موزه مردم‌شناسی کازرون
  • موزه مردم‌شناسی کازرون در خیابان دکتر شریعتی واقع در مدرسه تاریخی شهید بستانپور (شاپور سابق) واقع شده و مجموعه‌ای از وسایل زندگی روزمره مردم کازرون در سال‌های اخیر را به نمایش گذاشته‌اند.[23]
  • موزه مردم‌شناسی دوان در روستای تاریخی دوان کازرون واقع شده و مجموعه‌ای از ته ستون‌های سنگ‌ی از نوع ته ستون‌های موجود در بیشاپور، گورنوشته‌های کوفی و ابزار سنتی منطقه دوان و سایر آثار تاریخی در آن جمع‌آوری شده و به نمایش گذاشته شده‌است.[24]
  • موزه بیشاپور موزه‌ای تخصصی در شهر باستانی بیشاپور قرار گرفته و مجموعه‌ای از سنگ‌ها، کتیبه‌ها، سکه‌ها، کوزه‌ها و سایر آثار متعلق به دوران ساسانیان که در بیشاپور و حومه کازرون یافت شده‌اند، در آن نگه‌داری می‌شود. همچنین به زودی در شهر تاریخی بیشاپور موزه سنگ احداث می‌شود.[23]

محلات

شهر کازرون از چند محله قدیمی تشکیل شده: محله آهنگران، محله پایین (مصلی)، محله بالا (علیا)، محله گنبد (گنبز)، محله کوزه‌گران، محله بازار، محله امامزاده، محله چهابی و چند محله دیگر که در حواشی شهر به مرور زمان به‌وجود آمده‌است، مثل سعادت آباد، محله قرچه (گل سُوزَکی)، کوی‌الزهرا (محله باغ آسیایی)، فرهنگ شهر و چند محله دیگر که همه این محله‌ها به هم چسبیده‌اند و شهر را به‌وجود آورده‌اند. به همراه چند شهرک به نام‌های انتظام، پردیس و شهید بهشتی و چند شهرک دیگر.

هتل‌ها
  • هتل بیشاپور
  • هتل فرهنگیان

ورزشگاه‌ها
  • ورزشگاه شهدای کازرون[22]
  • ورزشگاه شهدای کوی علیای کازرون

از مجتمع‌های ورزشی این شهر می‌توان مجتمع ورزشی شهید فهمیده، هلال احمر، کارگران و چند مجتمع ورزشی دیگر اشاره کرد. در این شهر ۳ استخر نیز وجود دارد، ۲ استخر سرپوشیده و ۱ استخر روباز.

سینما

کازرون در گذشته دارای دو سینما به نام‌های «پیام» و «شهر سبز» بوده‌است که هم‌اکنون هردو غیرفعالند.[25]

علم و فرهنگ
سردر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون

دانشگاه‌ها

مدارس

سال ۱۲۷۹ هجری شمسی و ۱۳۱۹ قمری مرحوم خسرو مؤدب (پدر آموزش و پرورش کازرون) معروف به میرزا حاج آقا نخستین مدرسه (مدرسه هدایت) به سبک جدید در کازرون و دومین مدرسه سبک جدید در ایران را دائر کرد. این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه سبک جدید کازرون است.[32] از سایر مدارس تاریخی کازرون می‌توان به مدارس شاپور، بواسحاق و ناصر دیوان کازرونی و احمد مصلائی اشاره نمود.[22]

هنر

میرزا حسن عکاس (چهره‌نگار کازرونی) (پدر عکاسی ایران) نخستین عکاسخانه را در فارس و نیمروز ایران دایر کرد.[33] قطب‌الدین کازرونی نیز از بزرگترین موسیقی دانان ایران بود.[34] از معاصران نیز می‌توان به طاهر شیخ‌الحکمایی، رئیس انجمن مجسمه‌سازان ایران و استاد دانشگاه،[35] محمود پاک‌نیت بازیگر مشهور ایرانی،[36] فرشاد فرشته‌حکمت، نویسنده، کارگردان و مستندساز ایرانی،[37] امین تارخ (بازیگر سینما و تلویزیون)، سیامک ایقانی (نوازنده)، افسر شهیدی (خواننده)، حمید عسکری (خواننده)، محسن پزشکیان (شاعر و نقاش) و بسیاری دیگر اشاره کرد.

صنایع دستی
دولچه

قالی بافی، نمد مالی، گیوه دوزی، دولچه دوزی (از صنایع دستی خاص و از ابتکارات مردم کازرون)، اشیا فلزی، زینت آلات، وسایل چوبی، زنبیل و حصیر، وسائل گلی، وسایل سنگی و صنایع غذایی و…[10]

کتابخانه‌ها

فرهنگسراها و نگارخانه‌ها
  • «نگارخانه پرنیان»
  • «فرهنگسرای مردانی» در بوستان مردانی و در جوار آرامگاه نصرالله مردانی قرار گرفته‌است.[40]

نشریات
  • هفته‌نامه شهر سبز[41]
  • روزنامه طلوع[38]

انتشارات
  • انتشارات قو، کازرونیه[42] و سلمان فارسی[43] از ناشران کتاب در حوزه کازرون پژوهی و فارس پژوهی هستند.

روز کازرون

هفتم اردیبهشت در سال ۱۳۸۹، توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز کازرون نامگذاری گردید.[39]

ورزش

محبوب‌ترین تیم این شهر، باشگاه هندبال نیروی زمینی کازرون در لیگ برتر هندبال ایران است[37] و از سایر تیم‌های محبوب این شهر می‌توان به تیم فوتبال سیف‌آباد کازرون[44] در لیگ دسته دوم کشور اشاره کرد.

از ورزشکاران مشهور کازرون می‌توان به این افراد اشاره کرد:

ترابری

راه‌های مهم
  • کازرون-شیراز
  • کازرون-بوشهر
  • کازرون-نورآباد ممسنی
  • کازرون-فراشبند

پایانه مسافربری

پایانه مسافربری شهرسبز کازرون، در بلوار سلمان فارسی و جنب میدان بعثت و پارک ۱۱۰۰ شهید واقع گردیده‌است.

راه‌آهن

در طرح‌های آینده راه‌آهن در فارس، کازرون در مسیر راه‌آهن شیراز به خوزستان قرار دارد.

اقتصاد و صنعت

استخراج نفت

پروژه استخراج نفت در میدان نفتی شهرستان کازرون از حدود ۳ سال پیش شروع شده و تاکنون ۷۰٪ پیشرفت فیزیکی داشته وقرار است که در اسفند ماه ۱۳۹۰ تکمیل شد. این میدان نفتی در بخش خشت واقع شده‌است.

نیروگاه
نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون
  • نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون با ۶ واحد گازی و ۳ واحد بخار مجموعاً با ظرفیت ۱۳۷۳ مگاوات به عنوان بزرگترین نیروگاه استان فارس و سومین نیروگاه سیکل ترکیبی بزرگ در ایران که یکی از مراکز مهم تولید انرژی برق در کشور است محسوب می‌شود.

پتروشیمی
  • پتروشیمی شماره ۱ شهرستان کازرون در بخش جره و بالاده
  • پتروشیمی شماره ۲ شهرستان کازرون در بخش نودان

شهرک‌های صنعتی
  • شهرک صنعتی کازرون
  • ناحیه صنعتی شهید مصلحیان در جاده کازرون به بیشاپور قرار گرفته‌است.
  • ناحیه صنعتی جره و بالاده در بخش جره و بالاده

پارچه‌ها و محصولات کازرون قدیم

کازرون روزگاری یکی از مراکز معروف پارچه بافی بوده و پارچه‌های خود را به بیشتر کشورهای دنیا صادر می‌کردند که «توزی» نام داشته‌است. یکی از علل معروف شدن این کالا نزدیکی با بندر بوشهر بوده‌است، چون تاجران و قافله‌های زیادی دررفت‌وآمد بوده‌اند که این کالا را به خارج از کشور و سایر نقاط ایران بفرستند.

خوراکی‌های سنتی کازرون

از خوراکی‌های سنتی کازرون می‌توان به کباب، دمپخت کازرون، آش سنتی کازرون (آش بازار)، آش کارده، آش ناربادمجان، آش شله قلم کار، پلو بابونه، چنگال، خورشت قورمه کلم بادنجان، لَلَک، آش آخورک (بادام کوهی) و چند خوراک دیگر اشاره کرد.

ره‌آورد
نرگس‌زاری در کازرون

از ره‌آوردهای کازرون می‌توان به ترشی گلک و موسیر و ترشی کِوِرَک، مسقطی کازرون، رب انار، ارده (روغن کنجد)، گل نرگس، خرما، رطب، خارک، نارنج، بلوط، بنه، گوجه، زیتون، عرقیات و بسیاری دیگر اشاره نمود.

کشاورزی

اقتصاد کازرون متکی بر کشاورزی است. گوجه، زیتون، پرتقال و مرکبات و سبزی و بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی کازرون در منطقه مشهور است.

سیاست

کازرونی‌ها همواره در سیاست ایران نقش مهمی ایفا نموده‌اند. از پایتختی بیشاپور در زمان ساسانیان تا نخستین مسلمان ایرانی سلمان فارسی که از این دیار بوده، تا دلاوری‌های ناصر دیوان کازرونی و همرزمان وی و انتشار اولین روزنامه ایران توسط میرزا محمدصالح کازرونی و اعلام حکومت نظامی در این شهر در دوران حکومت محمد رضا شاه پهلوی و ۱۱۰۰ کشته جمهوری اسلامی. پس از انقلاب نیز شخصیت‌های مشهور سیاسی چون محمد سلیمانی (وزیر ارتباطات)، غلامحسین نوذری (وزیر نفت)، شاهین محمدصادقی (عضو هیئت رئیسه مجلس)، شریعتمداری (معاون وزیر کشاورزی)، سراج‌الدین کازرونی (وزیر بازرگانی)، فریدون عباسی دوانی (معاون رئیس‌جمهور و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران)، اسدالله ایمانی (امام جمعه سابق شیراز) و چهره‌های سیاسی دیگری چون، محمدباقر باقری‌نژادیان‌فرد، رجبعلی طاهری (استاندار تهران) و بسیاری دیگر اهل این شهر بوده‌اند.

فرمانداری

فرمانداری شهرستان کازرون به عنوان نهمین فرمانداری فارس در سال ۱۳۲۵ تأسیس شد.[45] ساختمان آن در بلوار ارتش قرار گرفته‌است. در سال‌های اخیر شهرستان‌های ممسنی، رستم و کوه‌چنار از کازرون جدا و مستقل شدند و بخش ارژن نیز به شهرستان شیراز پیوست.

فرمانداری کازرون در ۱۰ مهر ۱۳۹۸ همزمان با ایجاد شهرستان کوه‌چنار، به فرمانداری ویژه ارتقا یافت.[46] کازرون و مرودشت چهارمین و پنجمین شهرستان‌های فارس بودند که دارای فرمانداری ویژه شدند.

شهرداری

شهرداری کازرون در سال ۱۳۱۰ به عنوان هفتمین شهرداری استان فارس تشکیل شد. شهرداری کازرون دارای شهرداری درجه ۹ می‌باشد و از این نظر، پس از شهرداری شیراز در کنار مرودشت و جهرم رتبه دوم را در استان داراست.[47] شهرداری کازرون دارای دو سازمان وابسته به نام‌های مدیریت حمل و نقل و آتش‌نشانی و خدمات ایمنی است.[48]

بهداشت و درمان
بیمارستان امام علی کازرون

بزرگانی چون علامه قطب الدین کازرونی، علامه سدیدالدین کازرونی، شرف‌الدین زکی بوشکانی، جمال‌الدین مرشدی، ابراهیم نادری کازرونی، شیخ‌الحکماء کازرونی، محمد شفیع کازرونی، مجدالاطباء کازرونی و بسیاری دیگر در زمان‌های گذشته و بزرگانی چون محمدتقی میر (استاد مشهور دانشگاه علوم پزشکی شیراز)، رضا ملک‌زاده (وزیر سابق بهداشت و رئیس سابق دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شیراز) و شاهین محمدصادقی (رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) در زمان حال و بسیاری دیگر، حکایت از تاریخ کهن پزشکی در این منطقه دارد.

بیمارستان

شهر کازرون یک بیمارستان در حال فعالیت و ۲ بیمارستان در حال ساخت دارد.

درمانگاه

در این شهر ۹ درمانگاه به نام‌های تأمین اجتماعی، شیخ ابواسحاق، المهدی، شهید اسماعیلی، قدس، سعدی، امام سجاد (ع) و امام حسین (ع) وجود دارد.[52]

شهرهای خواهرخوانده

جستارهای وابسته

منابع
  • نزهة القلوب، المقالة الثالثة، چ لسترانج ص ۱۳۶
  1. «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  2. «نقشه بافتهای فرسوده مصوب شهرها - فارس». Internet Archive. ۲۰۱۱-۰۹-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
  3. http://gndb.ncc.gov.ir//Pages/jpgMaps_responsive.aspx?end=V+OjuFIw9Ug=&la=51.65325108&Fie=29.61970539]
  4. آمار درجه، جمعیت و سال تأسیس شهرهای کشور بر اساس سرشماری جمعیت سال ۹۵. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
  5. «نقشه‌های بافت فرسوده». شرکت عمران و مسکن‌سازان استان فارس. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۱۹.
  6. درگاه ملی آمار
  7. «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما. ۱۴ شهریور ۱۳۹۶.
  8. Centre, UNESCO World Heritage. "Four sites added to UNESCO's World Heritage List". whc.unesco.org. Retrieved 2018-07-01.
  9. «تنی چند از بزرگان کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  10. «صنایع دستی کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  11. [hhttp://www.myforecast.com/bin/climate.m?city=66236&metric=true "آب و هوای کازرون"]. وبگاه مای فورکست. Retrieved 25 July 2010.
  12. «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما. ۱۴ شهریور ۱۳۹۶.
  13. ابن عثمان، محمود (۱۳۳۳). فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه/ به کوشش ایرج افشار. تهران: کتابخانه دانش.
  14. «سفری به شهر سبز تاریخ/ کازرون در گذر تاریخ». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۱ فروردین ۱۳۹۸.
  15. «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما. ۱۴ شهریور ۱۳۹۶.
  16. «پیدایش اولیه شهر کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۱.
  17. «شهری که در آن حکومت نظامی اعلام شد/ نقش کازرون در تکمیل پازل انقلاب اسلامی در سال 57». دفاع پرس. ۳۰ دی ۱۳۹۴.
  18. «تجمع اعتراضی مردم در مخالفت با تقسیم شهرستان کازرون/ اولویت مسئولان کازرون پرداختن به معیشت مردم باشد». خبرگزاری تسنیم. ۱۷ مرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۰ مه ۲۰۱۸.
  19. «نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵».
  20. «خانوار و جمعیت شهرهای استان فارس بر پایه نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ و براساس تقسیمات کشوری تا پایان سال ۱۳۹۲» (PDF). دفتر آمار و اطلاعات و GIS معاونت برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری فارس.
  21. حاتمی، حسن، بازی‌های محلی کازرون، تهران: سروش، ۱۳۷۷. شابک: ۹۶۴۴۳۵۱۳۶۳
  23. «موزه مردم‌شناسی کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  24. موزه مردم‌شناسی دوان
  25. حضور هنرمندان و مسوولان در سینما پیام کازرون
  26. دانشگاه سلمان فارسی کازرون
  27. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون
  28. بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور مرکز کازرون
  29. مرکز تربیت معلم زینب کبری (س) کازرون
  30. «دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکز کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  31. آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کازرون
  32. «تاریخچه آموزش و پرورش کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  33. «چهره‌نگار کازرونی، پدر عکاسی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  34. «علامه قطب‌الدین محمود کازرونی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  35. «محمود پاک‌نیت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  36. طاهر شیخ‌الحکمایی
  37. نکوداشت فرشاد فرشته‌حکمت
  39. «روز کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  40. افتتاح فرهنگسرای مردانی
  42. نشر کازرونیه
  43. «انتشارات سلمان فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۸ ژوئن ۲۰۱۲.
  44. «باشگاه فوتبال سیف آباد کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۱۲.
  45. «بیمارستان‌های فارس». سایت تخصصی بیمارستان سازی در ایران.
  46. «کازرون و مرودشت به فرمانداری ویژه تبدیل شدند/ ایجاد هفت فرمانداری جدید در استان». شیرازه.
  47. «آمار درجه، جمعیت و سال تأسیس شهرهای کشور بر اساس سرشماری جمعیت سال ۹۵» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹.
  48. «شهرداری کازرون».
  49. «بیمارستان ولی عصر (عج) کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  50. «بیمارستان دویست تختخوابی کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  51. «فرماندار: ۵۶۰ میلیارد ریال به تکمیل طرح‌های نیمه تمام کازرون اختصاص یافت». ایرنا.
  52. درمانگاه‌های کازرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.