شهرستان سرچهان
مرکز این شهرستان شهر کرهای میباشد؛ مردم این شهر از قوم فارس و طایفه مستقل و پارسی زبان چهارراهی می باشند .[1]
شهرستان سرچهان | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
کشور | ایران |
استان | فارس |
مرکز شهرستان | شهر کرهای |
سایر شهرها | کرهای، حسامی |
بخشها | مرکزی، باغ صفا |
سال تأسیس | ۱۳۹۸ خورشیدی |
اداره | |
فرماندار | ابراهیم رحیمی |
مردم | |
مذهب | شیعه |
دادههای دیگر | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۷۱ |
شهرستان سرچهان یکی از شهرستانهای استان فارس است.
خلاصه ای از موقعیت جغرافیایی وتاریخی سرچهان :
خلاصه ای از تاریخچه سرچهان :
وجود سنگ نگاره های تاریخی عصر ایلامی ,دوران توتمپرستی و پرستش نیروهای برتر طبیعی گرفته تا پیش از کیش زردتشت که به علت وجود منابع آبی فراوان از مراکز آیین مهرپرستی,پرستش آبهای روان تقدس الهه آب آناهیتا,وجود معبد آب پرستشگاه آب در روستای قلات که توسط پژوهشگران پژوهشکده فارس مورد تحقیق و برسی قرار گرفته است -کشف یک گور دخمه باستانی و جسد یک دختر قربانی شده مومیایی در دامنه کوههای سربره بید ملای روستای گلپا -وجود استودانها یا خرف خانه های زرتشتیان کوچ نشین و وجود دهها رشته قنات و قلعه های ویران شده در کنار رودخانه های دائمی -وجود نامهایی تاریخی همچون: توگردی: توجردی که گرد در فارسی باستان به معنای ده یا آبادی که دارای رونق اقتصادی بوده گفته میشده (لغت نامه دهخدا( - مروشاهگان :مروشکان: ,مرو+شاهگان به معنای سرزمین جلگه ای هموار که رودی در آن جریان دارد وزمینهای حاصلخیز دارد - اوجکان :جوکان:و یا ,که کان به معنای چشمه و او یا جو بمعنای آب میباشد - برازگان: برازجان,روستایی در انتهای بخش سرچهان و در نزدیکی شهرستان خاتم میباشد -وجود آب کر به معنای جاری که نام شهر کره ای نیز از آن گرفته شده است و دهها نام باستانی دیگر که همه و همه گویای تاریخ بس کهن این منطقه میباشد از دوران اسلامی از حضور اعراب کوچ نشین ,کیش اسلام ,و وجود ارامگاه حضرت ابوالقاسم از فرزندان امام کاظم و مکانهای عربی دیگری همچون ابونصر به معنای پدر فتح پیروزی که گویا جنگی در این منطقه روی داده است. وهمچنین وجود صدها قبرستان از مسلمانان از اوایل دوره اسلامی تا کنون که قدیمی ترین قبر تاریخ دار کشف شده در روستای دفر به تاریخ 137 یکصدو سی و هفت هجری خورشیدی میباشد و قدمگاه محمد حنفیه در روستا قلات در نزدیکی توجردی از اوایل دوره اسلامی در سرچهان بوده است گذری بر تاریخ سرچهان در دوره مغولها و صفویه(1) گویا گذر لطفعلی خان زند آخرین پادشاه زندیه از بوانات به فسا همراه با معدودی از سپاهیان خود از این منطقه صورت گرفته است و همچنین در دوره قاجار غارت منابع چوب بوانات از تنگ جوکان معروف به باب الجوز و به توپ بستن قلعه بهار نارنج جشنیها و کوچ آنان همراه با عده ای از مردم سرچهان به استان تهران به علت عدم پرداخت مالیات و در گیریهای قزاقان قاجار با طوایف و عشایر لبو محمدی و چهارراهی و جنگ پلیس جنوب با طوایف عرب و فارس(چهارراهی) در زمان جنگ جهانی اول که هزار سوار همراه با یک ارابه توپ جنگی از قلعه نیریز به قصد سرکوبی عشایر وارد سرچهان شدند . آنها ابتدا نیروهای خانی خان عرب کدخدای لبو محمدی را در بورو خلع سلاح نموده و در چنارویه به اردوگاه امیر قلی خان سهامی را تار و مار کردند و پس از استراحت به حسامی و چهارراهی حمله نمودند و دست به تخریب قلعه ها دو سرکوب مردم بی گناه در تنگ شاه نظر و کوه وول نمودند و صدها راس گوسفند را نابود کردند . فرار عشایر غیور چهارراهی به جزیره بختگان در شهرستان نیریز و همراه شدن امیر لشنی و بستن تنگه ارسنجان که عده ای از انگلیسی ها را به خاک خون کشیدند در اردیبهشت 1297 هجری خورشیدی انجام گرفت .
سرچهان در حدود 700سال پیش در زمان اتابکان فارس حکومت ال مظفر از آن به عنوان سرچاه خونسار یاد شده ,که در آن زمان جنگی بین شاه شجاع مظفری( همعصر حافظ شیرازی) و همچنین برادرش شاه محمود مظفری حاکم اصفهان در صحرای سرچاه خونسار در محل دشت رئیس و قلعه میاق (در زمان ایلخانان بنا گردیده)درگرفت که منجر به پیروزی شاه شجاع گردید
موقعیت جغرافیایی
این شهرستان در شمال شرقی استان فارس واقع گردیده که از سمت جنوب با شهرستانهای ارسنجان و بختگان ، از سمت شمال با شهرستان بوانات و بخش مزایجان، از سمت مغرب با شهرستان پاسارگاد و خرمبید ( مشهد مرغاب قادرآباد ) از سمت مشرق با شهرستان خاتم ( هرات یزد ) استان یزد مرز مشترک دارد.
جمعیت
این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۹۵، دارای جمعیتی برابر با ۳۱ هزار نفر بوده است و جزو شهرستان های کم جمعیت استان فارس است.[2]
اکثریت و غالب جمعیت شهرستان سرچهان را پارسیان فارسی زبان تشکیل میدهند که شامل : (۱:چهارراهی ها ، ۲:جشنی ها ، ۳:حسامی ها ، ۴:سرچهانی ها و ۵:طوایف باغ صفا) هستند ؛ اقلیتی ترک و عرب نیز در شهرستان سرچهان ساکن اند .
دین و زبان
مردم این شهرستان مسلمان و شیعه مذهب هستند و به زبان فارسی با لهجه شمال فارس سخن میگویند . اکثر طوایف و مردم این شهرستان فارس هستند. طوایف فارس این شهرستان شامل چهارراهی ها، سرچهانی ها، جشنی ها، حسامی، و همچنین طوایف باغ صفا و... می باشد . چهارراهی ها (eil.chaharrahi_fars) که یکی از طوایف اصلی و اصیل پارسی زبان هستند شامل تیره های محمدجانی، حسینخانی، قلتاشی، میرشکاری، هاشمی، مرادی (میرزایی،نگهبانی،مرادپور و... )؛مرتضایی ( زارع و ... ) و ... میباشد ؛ واژگان کهن و اصیل پارسی در زبان مردم شهرستان سرچهان و طایفه چهارراهی وجود دارد که برخی هنوز حالت پهلوی ساسانی خود را حفظ کرده است. [3]
اقوام شهرستان سرچهان :
الف ))) فارس ها (اکثریت جمعیت شهرستان) شامل :
1. ایل ( طایفه مستقل ) چهارراهی
2. ایل ( طایفه مستقل ) جشنی
3. حسامی
4. سرچهانی
5. باغ صفا
دیگر اقوام شهرستان :
ب))) ترکزبان ها ( از ایل قرایی)
ج))) عرب زبان ها ( از ایل عرب یکی از پنج ایلات خمسه )
تقسیمات کشوری
- بخش مرکزی
- دهستان توجردی
- دهستان سرچهان
- شهرها:کره ای، حسامی
- بخش باغ صفا
آثار تاریخی
- تل بزرگ میاق
- تپه جمالآباد سرچهان
- گورستان قنات ابراهیم
- تل سلمه
- گورستان شاهزاده ابوالقاسم
- تل اعظم قلات
- تپه یال
- تپههای آلتاخونی
- تل شبدری
- تل گورستان دشت رئیس
- گورستان صادقآباد
- تل ریگی کرهای
- تل گورستان نویه
- محوطه کره
- خرفخانههای چرکه گارزه
- تل مگسی
- تل آزاده
- تل گورستان قاسمآباد
- تل و گورستان محمودآباد[5]
منابع
- «تقسیمات کشوری - ایرنا». ایرنا. دریافتشده در ۲ اکتبر ۲۰۱۹.
- «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- «شهر کرهای». سیری در ایران. ۴ مرداد ۱۳۹۳.
- «تقسیمات کشوری - ایرنا». ایرنا. دریافتشده در ۲ اکتبر ۲۰۱۹.
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.