فهرست مطبوعات فارس
روزنامه‌نگاری فارس دیرینگی بیشتری از چاپ و نشر مطبوعات استان فارس دارد. ۴۳ سال قبل از انتشار مطبوعات در ایران و ۷۸ سال پیش از نشر المنطبعه فی الفارس (اولین روزنامهٔ فارس)، یک شیرازی، نخستین نشریهٔ ارمنی جهان را در مدرس هند منتشر کرد. بنا بر منابع ارمنی، نشریه آزاد ارار (خبرنامه) که اولین شماره‌اش در ۱۶ اکتبر ۱۷۹۲ میلادی به وسیله هارطون شماونیان شیرازی انتشار یافت، نخستین نشریه ارمنی‌زبان جهان است.[1]
مطبوعات در ایران نیز به وسیله دو برادر از اهالی فارس بنیاد گرفت، میرزا محمدصالح شیرازی و محمدجعفر ادیب شیرازی.[2] اگر میرزامحمدصالح شیرازی را مدیر نخستین نشریهٔ فارسی‌زبان جهان در دوران محمدشاه قاجار بدانیم، باید از میرزا محمدجعفر ادیب نیز به عنوان اولین سردبیر یا دست‌کم معاون سردبیر اولین نشریهٔ به زبان فارسی یاد کنیم. این دو نفر به همراه میرزا اسدالله باسمه‌چی که او نیز زادهٔ فارس است، مثلث نشر روزنامه کاغذ اخبار، اولین نشریهٔ ادواری چاپی در ایران را تشکیل می‌دهند.[3]
بنابراین نخستین مدیر روزنامه، نخستین سردبیر و نخستین چاپ‌کنندهٔ روزنامه در ایران هر سه از استان فارس بودند.[4] این سه تن تا سال ۱۲۵۶ ه.قـ. به روزنامه‌نگاری اشتغال داشتند.
بعد از انتشار روزنامه کاغذ اخبار، که به همت سه‌تن از اهالی استان فارس، به عنوان اولین روزنامه ایران به چاپ رسید؛ نخستین گام در انتشار مطبوعات در ایران برداشته شد.
در سال ۱۲۵۶ ه.قـ. علی‌قلی مخبرالدوله به همراه خانواده از شیراز راهی تهران شد. وی که بنیانگذار و مدیر دانش نشریهٔ مدرسه دارالفنون تهران است، از قدمای مطبوعات در ایران به‌شمار می‌رود.[5]
در جدول‌های زیر، مطبوعات فارس بر پایهٔ تقدم تاریخی دسته‌بندی شده‌اند.
دوران قاجار
دوران قاجار، دوره تاریکی در تاریخ اجتماعی ایران است. رفت‌وآمدهای ایرانیان به غرب و آگاهی از شیوه زندگی در انگلیس، فرانسه و آلمان باعث پیدایش روزنامه، ورود دستگاه‌های جدید نظیر دوربین عکاسی و فیلم‌برداری، دستگاه چاپ و ترجمه کتاب‌هایی شد و در دوران ناصرالدین شاه قاجار، زمزمه‌های مساوات، آزادی و عدالت به‌گوش رسید و به انقلاب مشروطه ختم شد.[6]
در این دوران روزنامه‌ها در خیزش عمومی مردم نقش مهمی داشتند. دو روزنامه‌نگار اهل شیراز، میرزا جهانگیرخان شیرازی (معروف به میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل) مدیر روزنامه صور اسرافیل و میرزا محمدرضا شیرازی مدیر روزنامه مساوات از جمله پیش‌گامان این حرکت بودند.
| عنوان نشریه | متولی انتشار | شهر محل انتشار | سال آغاز انتشار | دوران |
|---|---|---|---|---|
| روزنامه فارس (المنطبعه فی‌الفارس) | میرزا تقی‌خان کاشانی | شیراز | ۱۲۸۹ هـ. ق، | قاجاریه |
| طلوع | عبدالحمیدخان متین‌السلطنه | بوشهر | ۱۳۱۸ هـ. ق | قاجاریه |
| مظفری | میرزا علی‌آقا شیرازی | بوشهر | ۱۳۱۹ هـ. ق | قاجاریه |
| ندای اسلام | سید ضیاالدین طباطبایی | شیراز | ۱۳۲۵ هـ. ق | قاجاریه |
| اخوت شیراز | عبدالکریم معروفعلی | شیراز | ۱۳۲۶ هـ. ق | قاجاریه |
| آفاق | سیدجواد بواناتی | شیراز | ۱۳۲۷ هـ. ق | قاجاریه |
| دارالعلم | عنایت‌الله دستغیب | شیراز | ۱۳۲۷ هـ. ق | قاجاریه |
| ناهید | میرزا ابراهیم ناهید | شیراز | ۱۳۲۷ هـ. ق | قاجاریه |
| آیینه | مرتضی شجاع‌السادات | شیراز | ۱۳۲۸ هـ. ق | قاجاریه |
| حیات | محمدحسین شریعت مشهور به حیات | شیراز | ۱۳۲۸ هـ. ق | قاجاریه |
| سیاسی | محمدحسن سائس مشهور به شهیدزاده | شیراز | ۱۳۲۸ هـ. ق | قاجاریه |
| احیا | عبدالحسین ذوالریاستین | شیراز | ۱۳۲۹ هـ. ق | قاجاریه |
| حکایت جانگداز وقایع یزد الی شیراز | فتح‌الله یزدی مشهور به مفتون | شیراز | ۱۳۲۹ هـ. ق | قاجاریه |
| روزنامه فارس | فضل‌الله بنان و فرصت‌الدوله شیرازی | شیراز | ۱۳۳۱ هـ. ق | قاجاریه |
| آرین | حسین پرتو مشهور به ستوده | شیراز | ۱۳۳۳ هـ. ق | قاجاریه |
| تازیانه غیرت | منکو قاآن ذوالخیر | شیراز | ۱۳۳۳ هـ. ق | قاجاریه |
| روزنامه جام‌جم | علیرضا روستاییان و رهبر شیرازی | شیراز | ۱۳۳۳ هـ. ق | قاجاریه |
| روزنامه عدل | محمدصادق شریف مشهور به ستوده | شیراز | ۱۳۳۳ هـ. ق | قاجاریه |
| انتقام | محمدحسن ناصرالاسلام | شیراز | ۱۳۳۴ هـ. ق | قاجاریه |
| حافظ استقلال | ابوالحسن دهقان | شیراز | ۱۳۳۴ هـ. ق | قاجاریه |
| استخر | محمدحسن بواناتی مشهور به استخر | شیراز | 1297هـ. ق | قاجاریه |
| زندگانی | حبیب‌الله نوبخت | شیراز | ۱۳۳۶ هـ. ق | قاجاریه |
| فکر آزاد | حبیب‌الله نوبخت | شیراز | ۱۳۳۷ هـ. ق | قاجاریه |
| گلستان | محمدتقی گلستان | شیراز | ۱۳۳۷ هـ. ق | قاجاریه |
| بهارستان | حبیب‌الله نوبخت | شیراز | ۱۳۳۸ هـ. ق | قاجاریه |
| خاور | محمود عرفان | شیراز | ۱۳۳۸ هـ. ق | قاجاریه |
| دنیای ایران | حبیب‌الله نوبخت | شیراز | ۱۳۳۸ هـ. ق | قاجاریه |
| صدای جنوب | محمد امین‌الواعظین یزدی | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| عصر آزادی | محمدجواد آزادی مشهور به مدیرزاده | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| علم و تربیت | حسین پرتو | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| ملت | حسین پرتو | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| گل آتشی | حبیب‌الله نوبخت | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| گل‌وش | - | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| گل سرخ | محمدتقی گلستان | شیراز | ۱۳۳۹ هـ. ق | قاجاریه |
| اخگر | محمدرضا خراسانی | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| الاسلام | محسن فقیه شیرازی مشهور به خادم‌الشریعه | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| اندرز | محمدرضا خراسانی | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| ایران جوان | مهدی نائب‌الصدر | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| سعادت | محمدحسین سعادت | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| سپیده‌دم | لطفعلی صورتگر | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| عدالت | محمدحسن عدالت | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| گفتار راست | حسنعلی حکمت | شیراز | ۱۳۴۰ هـ. ق | قاجاریه |
| خورشید ایران | بهاالدین حسام‌زاده مشهور به پازارگاد | شیراز | ۱۳۴۲ هـ. ق | قاجاریه |
| نامه دانش‌پژوهان | محمدعلی دانشی مشهور به ناظم‌الاسلام | شیراز | ۱۳۴۲ هـ. ق | قاجاریه |
| آتش‌فشان | علی عزمی | شیراز | ۱۳۴۳ هـ. ق | قاجاریه |
| آثار جم | محمدرضا خراسانی مشهور به احتشام نظام | شیراز | ۱۳۴۳ هـ. ق | قاجاریه |
| بیان حقیقت | حسن دیانت | شیراز | ۱۳۴۳ هـ. ق | قاجاریه |
| ابلاغ | علی‌آقا جهرمی | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| اتحاد اسلام | حسین پرتو | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| ایران جدید | امین خاقان | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| تخت جمشید | محمدعلی دانشی مشهور به ناظم‌الاسلام | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| جهان‌نما | محمدحسن نوری‌زاده | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| جهان‌نما | عبدالله ضرابی | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| خلیج فارس | علی دشتی | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| سیروس | عبدالله ضرابی | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| صبح صادق | محمدجواد بهشتی | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| فارسنامه | حسنعلی حشمت‌الممالک | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| نامه باستان | محمدرضا خراسانی مشهور به احتشام نظام | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| پارسنامه | بهاالدین حسام‌زاده مشهور به پازارگاد | شیراز | ۱۳۴۴ هـ. ق | قاجاریه |
| شاهپور | عبدالنبی سلامی کازرونی | شیراز | ۱۳۴۶ هـ. ق | قاجاریه |
دوره رضاشاه پهلوی
ایران در دوره قاجاریه افت و خیزهای زیادی را پشت سر گذاشت، اما یکی از میراث‌های دوره قاجاریان، آشنایی مردم با دستاوردهای جدید غرب در گذار از سنت به توسعه سیاسی و اجتماعی مدرن بود. برآمدن رضاشاه به‌دلیل همین زمینه‌سازی اجتماعی و خواست دولت انگلیس بود؛ حتی انگلیس برای این مهم، حاضر به فدا کردن سید ضیاالدین طباطبایی شد. با اخراج سید ضیاء، دست و بال رضاخان برای قدرت‌نمایی بازتر شد. در دوران رضاشاه، بیشترین حمله به روزنامه‌نگاران و مطبوعات صورت پذیرفت. بسیاری از روزنامه‌ها تعطیل شدند و هرآنچه باقی ماند یا به سفارتخانه یکی از کشورهای خارجی وابسته بود یا عاملی برای تبلیغات رضاخان محسوب می‌شد. فارس نیز در این دوران تابع اتفاقات پایتخت بود.[7]
از سال ۱۳۰۴ خورشیدی دوران تلخ محدودیت مطبوعات آغاز شد و تا سال ۱۳۲۰ نیز ادامه یافت، در این سال‌ها تسلط شهربانی بر مطبوعات به گونه‌ای بود که هیچ روزنامه‌ای شهامت کوچکترین تخلفی از دستورهای شهربانی را نداشت و اگر خیالی غیر از آن در سر می‌پروراند زندانی می‌شد و چه بسیار اتفاق می‌افتاد که در زندان جان می‌داد. شیراز بر این قاعده در زمینه نشر و چاپ مطبوعات به سکوت و ایستایی دل داده بود و والیان فارس جز تنی چند، تنها در اندیشه مال‌اندوزی و کسب قدرت بودند و مقابله آنان با جریان‌های فرهنگی، الگوپذیری از حکومت مرکزی بود. چند تن از اصحاب مطبوعات که با سانسور به مقابله پرداخته بودند هم، نهایتاً از روزنامه‌نگاری دست شسته و سکوت اختیار کردند.[8]
در دوره شانزده‌ساله حکومت رضاشاه پهلوی، ۲۵ روزنامه در فارس امتیاز انتشار دریافت کردند. بااین‌حال هفت روزنامه اصلاً منتشر نشدند و تنها ۱۸ نشریه از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۲ موفق به چاپ شدند و از سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۰ هیچ کوششی در این زمینه در فارس صورت نپذیرفت و روزنامه‌ها یکی پس از دیگری تعطیل شدند و در سال‌های آخر دوران رضاشاه، تنها روزنامه گلستان (بازمانده از دوران قاجار) به‌چاپ می‌رسید.[9]
در مقایسه زیر عدم تمایل اهالی مطبوعات در انتشار نشریه‌ها به وضوح مشخص است:
| از کودتای هفت اسفند ۱۲۹۹ تا تاجگذاری رضاشاه(۱۳۰۴) | ۴ سال | ۲۴ عنوان |
| از تاجگذاری(۱۳۰۴) تا خلع رضا شاه(۱۳۲۰) | ۱۶ سال | ۱۸ عنوان |
دوره محمدرضا پهلوی
دوران ۳۷ ساله حکومت محمدرضا پهلوی از مقاطع پرفراز و نشیب مطبوعات است؛ گاهی آزادی باعث شکوفایی مطبوعات می‌شد و گاهی هم نفس‌ها در سینه حبس می‌گردید.
در سوم شهریور سال ۱۳۲۰، قوای انگلیس و روس از جنوب و شمال، وارد ایران شدند. رضاشاه ۲۲ روز دوام آورد و در روز ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ متن استعفای وی در مجلس شورای ملی خوانده شد و محمدرضای جوان و تحصیل‌کرده خارج، رسماً پادشاه ایران شد.
فضای باز نشات گرفته از رفتن رضاشاه، تکاپو را به جامعه مطبوعات ایران بازگردانید.
آمار منتشر شده برای مطبوعات ایران در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۶ شهرهای بزرگ ایران، جایگاه شیراز را در روزنامه‌نگاری ایران مشخص می‌کند:[10]
| عنوان نشریه | متولی انتشار | شهر محل انتشار | سال آغاز انتشار | دوران |
|---|---|---|---|---|
| دیلی‌نیوز | کنسولگری انگلیس در بوشهر | بندر بوشهر | ۱۳۲۱ | پهلوی دوم |
| پارس | فضل‌الله شرقی | شیراز | ۱۳۲۱ | پهلوی دوم |
| اقیانوس | تراب بصیری | شیراز | ۱۳۲۲ | پهلوی دوم |
| سروش | عبدالله عفیفی | شیراز | ۱۳۲۲ | پهلوی دوم |
| نامه آسمان | فریدون ظفر اردلان | شیراز | ۱۳۲۳ | پهلوی دوم |
| نامه شیراز | عبدالعلی دهقان | شیراز | ۱۳۲۳ | پهلوی دوم |
| نامه پزشکان شیراز | ذبیح‌الله قربان | شیراز | ۱۳۲۳ | پهلوی دوم |
| پیغام | محمدعلی عظیمی | شیراز | ۱۳۲۳ | پهلوی دوم |
| اراده فارس | اسدالله خاوری | شیراز | ۱۳۲۴ | پهلوی دوم |
| پرتو ادب | کیهان ارجمند | شیراز | ۱۳۲۴ | پهلوی دوم |
| کسر کسروی | محمدجعفر دادخواه | شیراز | ۱۳۲۴ | پهلوی دوم |
| آریا | محمدعلی محمدیان | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| دستاویز | علی‌نقی بهروزی | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| دنا | غلامعلی پرویزی | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| سالنامه بهداشتی فارس | دکتر شهابی | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| مهر ایزد | سید محمدرضا حسینی‌الهاشمی | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| کتاب ارمغان فارس | غلامحسین هاتفی | شیراز | ۱۳۲۵ | پهلوی دوم |
| سالنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی | مهدی افتخاری | شیراز | ۱۳۲۶ | پهلوی دوم |
| ندای ایران | نصرت‌الملوک کشمیری‌زاده | شیراز | ۱۳۲۶ | پهلوی دوم |
| آهنگ جوانان | شرکت سهامی مطبوعاتی پارس فدایی | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| انجمن پزشکان شیراز | ذبیح‌الله قربان | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| سالنامه ورزشی رویین | احمد مولا | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| سالنامه ورزشی گیو | حبیب‌الله مجاب | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| مهر ایزد | سید محمدرضا حسینی‌الهاشمی | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| کانون خنده | حسن‌قلی شجاعی | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| گلستان پارس | محمدرضا مجاهد | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| گلچین مطبوعات | ناصر ایران‌نژاد | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| گلچین پارس | ناصر ایران‌نژاد و غلامحسین هاتفی | شیراز | ۱۳۲۷ | پهلوی دوم |
| آشتی | محمدعلی حکمت بوشهری | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| آیین برادری | محمدباقر خدام محمدی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| اجتماع ملی | اسدالله بوستانی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| اخبار امروز | رباب ایروانی نایینی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| توانگر | قاسم توانگر | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| درفش آزادی | عباس حمزوی عابدی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| دوست ملت | حسن جوادی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| سالنامه فارس | غلامحسین هاتفی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| صدای جنوب | احمد بهزاد امیری | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| عضد | اصغر عضدی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| قهرمان اتفاق | مظفر قهرمانی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| منشور | سیدعلی میرزاده | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| ندای ایرانی | محمدرضا کشمیری‌زاده | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| هنگامه امروز | حبیب‌الله ذوالقدر | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| پیک خجسته | مصطفی خجسته | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| کورش | نصرالله اهورهوش | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| گزارش | علی موسوی | شیراز | ۱۳۲۸ | پهلوی دوم |
| افق سرخ | صفیه صداقت‌پور شیرازی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| حرفه | حسین ابطحی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| دانش و ورزش در جهرم | کریم محمودحقیقی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| زبان فارسی | محمدعلی ظرافت پیشه | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| سالنامه برادران | حزب برادران | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| سالنامه دبیرستان ابن‌سینا | فضل‌الله شرقی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| شبیخون | بانو زمان ذوالقدر | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| شیطان | ناصر ایران‌نژاد | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| مرد انقلاب | بهادر جم | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| مرد فارس | عبدالرحمن زاده | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| مقاومت | حبیب‌الله طباطبایی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| ملت آشفته | محمدرضا آشفته | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| مکتب سعدی | عمادالدین مبرهن محلاتی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| ندای جنوب | محمدعلی علوی | بوشهر | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| پیام فارس | محمد خرسندی و زینت خردمندی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| پیک جنوب | علی‌قلی ظلی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| پیک جنوب | علی‌قلی ظلی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| کارگر | مصطفی قهرمانی | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| گرداب | فتحعلی سرافراز | شیراز | ۱۳۲۹ | پهلوی دوم |
| آتش‌فشان ما | علی عزمی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| آهنگ لارستان | محمدباقر تقی‌زادگان | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| افق شیراز | عباس فرشید | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| ایران پیروز | کاظم اژدری | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| بوستان پارس | محمدکاظم روشندل | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| تضاد | حسین تیموریان | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| خاور آزاد | سید عبدالله مزارعی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| دانشسرا | اعظم شهابی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| دلیران فارس | عزیزاله ثابتیان فدایی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| رستاخیز فارس | غلامحسین هاتفی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| رسته | سید خلیل کاظمی طباطبایی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| روزنامه لارستان | سید علاءالدین مورخ لاری | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| ستاره جنوب | پروین مارشال پیرغیبی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| سروش نجات | عبدالرحیم هوشمند راد | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| سنگلاخ | محمدعلی چوبک | بندر بوشهر | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| شمردل | م. کشتکار | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| شهاب اعظم | اعظم شهابی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| شهاب دانش‌آموزان | اعظم شهابی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| شیرین | محمدباقر نصر | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| شیپور ادب | حسام شاکریان | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| صدای شیراز | عبدالحسین ادیبی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| صدای کارگران | مصطفی قهرمانی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| صفیر ملت | محمدکریم محتشمی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| عدل | غلامحسین صاحب‌دیوانی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| عزرائیل | علی یثربی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| فرتاش | عبدالرحمن فرهمندی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| قهرمان روز | بهادر قهرمانی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| دریاکنار | جمعی از اهالی بوشهر | بوشهر | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| مرد جنوب | عبدالله روحی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| مرد شیراز | محمدرضا ناصری | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| مشعل فارس | علی‌اکبر مینو | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| معرکه جنوب | محمد افضل | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| مهد سعدی | حسین مختاری | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| میهن جوان | ابراهیم صدرنیا | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| ناله مردم | محمدکریم عبدالرحمن‌زاده | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| نامه مرد شیراز | محمدحسین ناصری | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| نبرد | محمدکاظم فقیهی شیرازی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| ندای شیراز | محمدباقر دهدشتی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| همه | حسین ولدان | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| چوگان | احمد ارشدی | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| کدیور پارس | حیدر کدیور | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| کشکول پارس | فضل‌الله لایق | شیراز | ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| آتشین | آمنه جوادی حقیقی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| آهنگ نبرد | عبدالعلی پرند | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| ارمغان کشاورزان | جلال کشاورزنیا | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| باباکوهی | احمد شفیعی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| حربه انتقام | رحیم‌ناصر معدلی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| خامه ملت | علی‌مراد فراشبندی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| شفق شیراز | علی‌اکبر شیعتی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| طوفان جنوب | جلال طوفان | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| طوفان شیراز | محمدیان | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| عرشه | احمد محمدیان | بوشهر | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| فارس امروز | محمد خردمندی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| مرد بازار | اصغر عرب | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| مهتاب فارس | زمان‌الله نعمت | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| مهد ایران | محمدحسین رضوی‌زاده | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| مهر شیراز | رضا وزیری متخلص به نژه | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| مولا | علی‌اکبر شرافت مولا | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| ندای بازرگانان | مریم معتمدی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| نهضت نور | حیدرعلی مس‌فروش | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| پاسارگاد | عبدالحسین زال‌پور | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| پرچمدار صلح | اسکندر معلم | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| پرگان | ابراهیم سخن‌سنج شکوهی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| پست خلیج | سید محمدصادق یزدانی | بوشهر | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| گل‌های شیراز | مرتضی عزیزی | شیراز | ۱۳۳۱ | پهلوی دوم |
| نیشتک | غلامحسین هاتفی | شیراز | ۱۳۳۲ | پهلوی دوم |
| کانون دانش پارس | کانون دانش | شیراز | ۱۳۳۳ | پهلوی دوم |
| باربد | محمود حریریان | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| سالنامه فرهنگ آباده | اداره فرهنگ آباده | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| سالنامه فرهنگ کازرون | غلامرضا رهانی | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| سالنمای مهرگان | چایخانه مهرگان | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| نامه دانشکده پزشکی | ذبیح‌الله قربان | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| نشریه ترویج کشاورزی | سازمان ترویج کشاورزی استان فارس | شیراز | ۱۳۳۴ | پهلوی دوم |
| جهان‌نما فکاهی | محمدحسین جهان‌نما | شیراز | ۱۳۳۵ | پهلوی دوم |
| فروغ تربیت | علی‌اصغر حکمت | شیراز | ۱۳۳۵ | پهلوی دوم |
| مشعل ناظمیه | روزنامه بهار ایران | شیراز | ۱۳۳۵ | پهلوی دوم |
| نمودار | جعفر توکل و مصطفی خجسته | شیراز | ۱۳۳۵ | پهلوی دوم |
| اخبار دانشگاه شیراز | دانشگاه شیراز | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| اخبار رسمی دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز | دانشگاه شیراز | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| جامعه پزشکان | دکتر فرهمندفر | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| روان‌نما | ذبیح‌الله قربان و احمد اردوبادی | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| فروغ دانش | اداره فرهنگ فسا | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| مجله دانشکده ادبیات | دانشگاه شیراز | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| پروین | ناصر معرفی و فضل‌الله شرقی | شیراز | ۱۳۳۶ | پهلوی دوم |
| تعلیمات اساسی فرهنگ استان هفتم | اداره کل فرهنگ فارس | شیراز | ۱۳۳۷ | پهلوی دوم |
| واژه | حسن گریست و محمدتقی گلستان | شیراز | ۱۳۳۷ | پهلوی دوم |
| پرتو ناموس | فضل‌الله شرقی | شیراز | ۱۳۳۸ | پهلوی دوم |
| پیام آسمانی | جلیل آسمانی | شیراز | ۱۳۳۸ | پهلوی دوم |
| اندیشه جوان | احمد نصیرآبادی | شیراز | ۱۳۳۹ | پهلوی دوم |
| روح سالم | سید عنایت‌الله اسلامی | شیراز | ۱۳۴۰ | پهلوی دوم |
| سالنامه ورزشی آموزشگاه‌های شیراز | ملک‌زاده | شیراز | ۱۳۴۰ | پهلوی دوم |
| نشریه جمعیت شیر و خورشید شهرستان شیراز | قدرت‌الله تمدن‌فر | شیراز | ۱۳۴۰ | پهلوی دوم |
| دریا | جلیل آسمانی و عبدالعلی دستغیب | شیراز | ۱۳۴۱ | پهلوی دوم |
| سالنامه هنرستان نمازی | جهانشاه سی‌سختی | شیراز | ۱۳۴۱ | پهلوی دوم |
| اخبار دانشگاه پهلوی | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۴۲ | پهلوی دوم |
| سالنامه دبیرستان ناظمیه | دبیرستان ناظمیه | شیراز | ۱۳۴۲ | پهلوی دوم |
| نشریه سپاه دانش | سپاه دانش فارس | شیراز | ۱۳۴۲ | پهلوی دوم |
| دانشگاه پهلوی | احمد اردوبادی | شیراز | ۱۳۴۳ | پهلوی دوم |
| پیام آسمانی | جلیل آسمانی | شیراز | ۱۳۴۳ | پهلوی دوم |
| نشریه حزب ایران نوین | حزب نوین ایران | شیراز | ۱۳۴۴ | پهلوی دوم |
| پروازی نه‌بس بلند | دانشگاه پزشکی شیراز | شیراز | ۱۳۴۵ | پهلوی دوم |
| ره‌آورد | مهدی خرسندی | شیراز | ۱۳۴۶ | پهلوی دوم |
| سالنامه دبیرستان شاهپور | دبیرستان شاهپور | شیراز | ۱۳۴۶ | پهلوی دوم |
| اینترن | دانشگاه پزشکی شیراز | شیراز | ۱۳۴۷ | پهلوی دوم |
| بولتن ورزشی | بهرام ذوالقدر و حسین اعظمی | شیراز | ۱۳۴۷ | پهلوی دوم |
| بیدارباش | شهربانی فارس | شیراز | ۱۳۴۷ | پهلوی دوم |
| جلوه‌های اندیشه | امور تربیتی لار | شیراز | ۱۳۴۷ | پهلوی دوم |
| کتاب جشن هنر | قربانعلی پورمرادیان (مؤسسه جشن هنر شیراز) | شیراز | ۱۳۴۷ | پهلوی دوم |
| از شعر تا قصه | پیمان جهان‌بین | شیراز | ۱۳۴۸ | پهلوی دوم |
| پیام مردم | حسین قارداش | شیراز | ۱۳۲۶ و ۱۳۳۰ | پهلوی دوم |
| خرد و کوشش | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۴۸ | پهلوی دوم |
| آبنوس | بهروز صوراسرافیل | شیراز | ۱۳۴۹ | پهلوی دوم |
| دست | محمد افضل‌القوم | شیراز | ۱۳۴۹ | پهلوی دوم |
| کتاب سینما | سیاوش فرهنگ | شیراز | ۱۳۴۹ | پهلوی دوم |
| Agricultural research (مجله) | دانشگاه پهلوی و به زبان انگلیسی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| Iranian journal of science and technology | دانشگاه پهلوی به زبان انگلیسی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| Pahlavi medical journal | دانشگاه پهلوی و به زبان انگلیسی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| تکنولوژی | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| پل | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| پیوند | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۵۰ | پهلوی دوم |
| نشریه اداره کل فرهنگ و هنر فارس | اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس | شیراز | ۱۳۵۱ | پهلوی دوم |
| پژوهش‌نامه بخش زبان‌شناسی | مؤسسه آسیایی | شیراز | ۱۳۵۳ | پهلوی دوم |
| آفتاب | علی فروزفر | شیراز | ۱۳۵۴ | پهلوی دوم |
| الکترون | دانشگاه پهلوی | شیراز | ۱۳۵۴ | پهلوی دوم |
| آتش | روزنامه آتش تهران | شیراز | ۱۳۵۷ | پهلوی دوم |
دوران جمهوری اسلامی
روزنامه‌نگاران تجربه‌ای صدساله را در فارس پشت سر داشتند. با اینکه تقریباً همه روزنامه‌های پیش از انقلاب اسلامی تعطیل شده بودند، در مهرماه ۱۳۵۸ روزنامه خبر جنوب شروع به کار کرد. اهمیت این روزنامه فقط به نخستین بودن بعد از انقلاب اسلامی نیست؛ بلکه این روزنامه به عنوان تنها روزنامه یومیه تا سال ۱۳۷۴ به تنهایی بار اطلاع‌رسانی در استان فارس را به دوش می‌کشیده و از نظر مخاطب و تیراژ پهلو به پهلوی روزنامه‌های مطرح آن زمان (اطلاعات، کیهان، سلام و غیره) می‌زده است.[11]
هم اکنون و در سال ۱۳۹۵، شیراز با هشت روزنامه یومیه (خبر جنوب، نیم‌نگاه، افسانه، سبحان و عصر مردم و طلوع و شیرازنوین و تماشا) پس از تهران بیشترین روزنامه‌های یومیه را دارد.
در دوران جمهوری اسلامی، تمرکز مطبوعات از شیراز زدوده شده و در شهرستان‌ها نیز مطبوعاتی منتشر گردیده‌است.[12]
پانویس
- قاسمی، المنطبعه فی الفارس، ۸.
- قاسمی، المنطبعه فی الفارس، ۲۲.
- قاسمی، المنطبعه فی الفارس، ۲۴.
- رومی، مطبوعات فارس از آغاز تا امروز، ۹.
- قاسمی، المنطبعه فی الفارس، ۲۴.
- رومی، مطبوعات فارس از آغاز تا امروز، ۱۱.
- رومی، تاریخ مطبوعات فارس در دوره رضاشاه، مقدمه.
- رومی، تاریخ مطبوعات فارس در دوره رضاشاه، ۲۱.
- رومی، تاریخ مطبوعات فارس در دوره رضاشاه، ۲۲.
- رومی، مطبوعات فارس از آغاز تا امروز، ۲۲.
- رومی، مطبوعات فارس از آغاز تا امروز، 26.
- رومی، مطبوعات فارس از آغاز تا امروز، 27.
منابع
- قاسمی، سید فرید (۱۳۸۴). المنطبعه فی الفارس. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی. شابک ۹۶۴-۹۱۹۳۰-۶-۵.
- رومی، سیروس (۱۳۸۵). فهرست مطبوعات فارس از آغاز تا امروز. شیراز: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس. شابک ۹۶۴-۳۵۸-۴۳۵-۶.
- رومی، سیروس (۱۳۸۳). تاریخ مطبوعات فارس (دوره رضاشاه). شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
