شهریور
شهریور (در فارسی افغانستان: سُنبُله) ششمین ماه سال خورشیدی است و ۳۱ روز دارد و از روز ۱۵۶م سال آغاز شده و در روز ۱۸۶م سال پایان می‌یابد و واپسین ماه فصل تابستان است.
| << | شهریور | >> | ||||
| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ||
| ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
| ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ |
| ۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ |
| ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ | ۳۱ | ||
| ۱۴۰۰ خورشیدی | ||||||
برج فلکی شهریورماه سُنبُله است که ششمین برج فلکی ِ منطقةالبروج است. نماد این برج سنبله یا باکره یا دوشیزه (در انگلیسی Virgo) نامیده می‌شود.
در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه ششم گاه‌شماری اوستایی نو که در اوستایی خْشَتْرَ-وَئیریه و در پهلوی شَتْریوَر نام دارد، برگرفته شده‌است. خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان است. در گاه‌شماری زرتشتی چهارمین روز هرماه نیز به این امشاسپند تعلق دارد و روز چهارم ماه شهریور، جشن شهریورگان برگزار می‌شود.
واژه‌شناسی
خَشَتَرَه وَیریَه نام یکی از امشاسپندان زرتشتی است. در اوستا «خشَثرَ وَیریَه» و در پهلوی «شَهرِوَر» و در فارسی «شَهریوَر» یا «شَهریَر» است. بخش اول این واژه به معنای شهریاری و شهر است (مراد از شهر، همانا کشور است، چنان‌که سرزمین ایران را، ایران شهر می‌نامیدند) بخش دوم این واژه، یعنی «ویریه»، صفت و به معنای مورد پسند است. در اساطیر زرتشتی و ایرانی این امشاسپند نماد شهریاری و فّر و فرمان‌روایی اهورا مزدا و نگاهبان فلزها و پاسدار فَر و پیروزی شهریاران دادگر و یاور بینوایان و دستگیر مستمندان است.[1]
شهریور در زبان و گاه‌شماری دیگر
در گاه‌شماری میلادی این ماه با شروع ماه اوت آغاز می‌شود و در تقویم خورشیدی افغانستان سنبله نامیده می‌شود.
در اشعار
از مسعود سعد سلمان:
| شهریور است و گیتی، از عدل شهریار | شاد است، خیز و مایهٔ شادی به من بیار | |
| باده‌شناس، مایهٔ شادی و خرمی | بی باده هیچ جان نشد از مایه شادخوار |
مناسبت‌ها
- ۱ - روز بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک
- ۱ - فغدیه، جشن خنکی هوا
- ۲ - آغاز هفته دولت (در ایران)
- ۴ - زادروز داراب (کوروش)
- ۴ - شهریور روز، جشن شهریورگان
- ۴ - روز کارمند
- ۵ - روز بزرگداشت محمدبن زکریای رازی و روز داروسازی
- ۸ - خزان جشن
- ۸ - روز مبارزه با تروریسم
- ۱۰ - روز بانکداری اسلامی
- ۱۱ - روز صنعت چاپ
- ۱۲ - روز مبارزه با استعمار انگلیس (در ایران) به مناسبت کشته شدن رئیسعلی دلواری قهرمان مبارزه با انگلیس در جنوب ایران
- ۱۳ - روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی
- ۱۳ - روز تعاون
- ۱۵ - بازار جشن
- ۱۷ - قیام ۱۷ شهریور
- ۱۹ - درگذشت آیت‌الله سید محمود طالقانی اولین امام جمعه تهران
- ۲۱ - روز سینما
- ۲۷ - روز شعر و ادب پارسی و روز بزرگداشت استاد شهریار (در ایران)
- ۳۰ - روز گفتگوی تمدنها
- ۳۱ - آغاز هفته دفاع مقدس (در ایران)
- ۳۱ - جشن پایان تابستان
زادروزها
- ۱۳۰۵ - فریدون مشیری؛ شاعر
- ۱۳۰۹ - غلامرضا تختی؛ کشتی‌گیر
- ۱۳۱۷ - ملکه رنجبر؛ بازیگر
- ۱۳۱۸ - آراپیک باغداساریان، طراح، کارگردان، کاریکاتوریست و مترجم ارمنی‌تبار (درگذشتهٔ ۱۳۶۴)
- ۱۳۲۰ - آندرانیک آساطوریان؛ آهنگساز ارمنی‌تبار
- ۱۳۳۱ - فرهاد آئیش؛ بازیگر
- ۱۳۳۳ - گوهر خیراندیش؛ بازیگر
- ۱۳۳۹ - اکبر عبدی؛ بازیگر
- ۱۳۳۹ - تهمینه میلانی؛ کارگردان
- ۱۳۴۷ - کیهان ملکی؛ بازیگر
- ۱۳۴۷ - امیر تاجیک؛ خواننده
- ۱۳۴۸ - مینا لاکانی؛ بازیگر
- ۱۳۴۹ - سیما تیرانداز؛ بازیگر
- ۱۳۵۰ - الهام پاوه‌نژاد؛ بازیگر
- ۱۳۵۰ - مهدی سلطانی؛ بازیگر
- ۱۳۵۱ - پارسا پیروزفر؛ بازیگر
- ۱۳۵۳ - حسام نواب صفوی؛ بازیگر
- ۱۳۵۳ - مهران غفوریان؛ بازیگر
- ۱۳۵۳ - امیر جعفری؛ بازیگر
- ۱۳۵۴ - کامبیز دیرباز؛ بازیگر
- ۱۳۵۴ - مجید صالحی؛ بازیگر
- ۱۳۵۶ - پژمان جمشیدی؛ بازیکن فوتبال و بازیگر
- ۱۳۵۶ - فرزاد حسنی؛ مجری
- ۱۳۵۹ - شاهین نجفی؛ خواننده
- ۱۳۵۹ - لیندا کیانی؛ بازیگر
- ۱۳۵۹ - جواد نکونام؛ فوتبالیست
- ۱۳۶۰ - امیرحسین صادقی؛ بازیکن فوتبال
- ۱۳۶۰ - محسن کیایی؛ بازیگر
- ۱۳۶۱ - بنیامین بهادری؛ خواننده
- ۱۳۶۲ - السا فیروزآذر؛ بازیگر
- ۱۳۶۳ - حسین سلیمانی؛ بازیگر
- ۱۳۶۴ - پریناز ایزدیار؛ بازیگر
- ۱۳۶۴ - علی ضیا؛ مجری
- ۱۳۶۵ - امیر نوری؛ بازیگر
- ۱۳۶۵ - حسین ماهینی؛ بازیکن فوتبال
- ۱۳۶۶ - امیر تتلو؛ خواننده
- ۱۳۷۱ - علیرضا بیرانوند؛ دروازه‌بان
- ۱۳۷۲ - سامان قدوس؛ بازیکن فوتبال
درگذشت‌ها
- مهدی اخوان ثالث، (م ۱۳۶۹ تهران)
- سید محمدحسین شهریار، (م ۱۳۶۷)
- فرهاد مهراد، (م ۱۳۸۱ پاریس)
- احسان یارشاطر، (م ۱۳۹۷ نیویورک)
- نوید افکاری، (۲۲ شهریور ۱۳۹۹ شیراز زندان عادل آباد)
منابع
- اوستا (کهن‌ترین سرودهای ایرانیان)، گزارش: دکتر جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، ۱۳۷۵