گاه‌شماری رسمی ایران

گاه‌شماری رسمی ایران بر طبق قانون اساسی هجری خورشیدی است و البته هجری قمری نیز معتبر است؛ تعطیل رسمی هفتگی نیز روز جمعه است.[1]

گاهشماری ایران

<<	اردیبهشت					>>
ش	ی	د	س	چ	پ	ج
				۱	۲	۳
۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
۱۱	۱۲	۱۳	۱۴	۱۵	۱۶	۱۷
۱۸	۱۹	۲۰	۲۱	۲۲	۲۳	۲۴
۲۵	۲۶	۲۷	۲۸	۲۹	۳۰	۳۱
۱۴۰۰ خورشیدی

۱۳۹۹ در تقویم‌های دیگر

گاه‌شماری میلادی	۲٬۰۲۰ – ۲٬۰۲۱
هجری قمری	۱٬۴۴۱ – ۱٬۴۴۲
گاه‌شماری گرگوری	2020 MMXX
از تاریخ پیدایش رم	۲٬۷۷۳
گاه‌شماری ارمنی	۱٬۳۲۹ ԹՎ
گاه‌شماری بهائی	۱۷۶ – ۱۷۷
گاه‌شماری بربری	۲٬۹۷۰
گاه‌شماری بودایی	۲٬۵۶۴
گاه‌شماری برمه‌ای	۱٬۳۸۲
گاه‌شماری رومی	۷٬۵۲۸ – ۷٬۵۲۹
گاهشماری مازندرانی	۱٬۵۳۱ – ۱٬۵۳۲
گاه‌شماری قبطی	۱٬۷۳۶ – ۱٬۷۳۷
گاه‌شماری اتیوپیایی	۲٬۰۱۲ – ۲٬۰۱۳
سال عبری	۵٬۷۸۰ – ۵٬۷۸۱
گاه‌شماری هندی
- ویکرم سموت	۲٬۰۷۵ – ۲٬۰۷۶
- ساکا سموت	۱٬۹۴۲ – ۱٬۹۴۳
- کالی یوگا	۵٬۱۲۱ – ۵٬۱۲۲
گاه‌شماری هولوسین	۱۲٬۰۲۰
گاه‌شماری کره‌ای	۴٬۳۵۳
گاه‌شماری خورشیدی تایلندی	۲٬۵۶۳

گاهشماری هجری خورشیدی در ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ (۱۹۲۵ میلادی) در مجلس شورای ملی تصویب شد و به موجب آن طول و نام ماه‌های سال اصلاح شد. طول ماه‌ها که در هر سال متغیر بود و از ۲۹ تا ۳۲ روز تغییر می‌کرد به شش ماه ۳۱ روزه، شش ماه ۳۰ روزه (که در سال‌های کبیسه ۳۱ روز می‌شود) دقیق شد و نام ماه‌ها از نام عربی برج‌های فلکی به نام‌های امروزی آن (فروردین تا اسفند) تغییر کرد. معیار شروع سال، ۱ فروردین و معیار لحظه تحویل سال اعتدال بهاری است.

بر طبق این گاه‌شماری، مانند گاه‌شماری هجری خورشیدی برجی، بر مبنای طول و سرآغاز سال گاه‌شماری جلالی است ولی مبدأ آن برگرفته از تقویم برجی مذکور، نوروز سال هجرت محمد، پیامبر اسلام از مکه به مدینه در سال ۶۲۲ میلادی است و ماه‌های آن با تعدیل طول و تغییر نام ماه‌های تقویم برجی است.

تاریخچه

تقویم هجری خورشیدی، بر اساس مبانی تقویم جلالی (ایجاد شده در ۴۷۱ هجری قمری) و پس از تغییراتی در تقویم جلالی در قالب تقویم هجری خورشیدی برجی در سال ۱۲۸۹ خورشیدی برای امور مالی کشور رسمیت یافت. ابتکار تغییر گاهشمار رسمی کشور از هجری قمری به هجری شمسی را نخستین بار میرزا عبدالحسین وحیدالملک شیبانی نماینده دوره دوم مجلس شورای ملی پیشنهاد کرد. این پیشنهاد در ۳۱ فروردین ۱۲۸۹ در مجلس مطرح و قرار شد در طرح قانون محاسبات که در حال تدوین بود گنجانده شود.[2] قانون محاسبات در ۲۱ آبان همان سال به تصویب مجلس رسید و ماده سوم آن مقرر می‌کرد: «مقیاس زمان بعد از این درمحاسبات دولتی سال‌های شمسی و ماه‌های شمسی (بروج) خواهدبود».[3]

بتدریج تا سالهای پایانی دوره قاجار، تقویم خورشیدی جایگزین هجری قمری شد اما نامهای ماه‌ها، نامهای بروج فلکی (حمل، ثور، جوزا …) بود. در ۲۱ دی ۱۳۰۳ بیش از چهل نماینده طرحی به مجلس دادند و خواهان آن شدند که از سال آینده، نامهای ایرانی برای ماه‌ها به کار رود. در این طرح آمده بود: «ایرانیان با وجود داشتن بهترین تاریخ شمسی که معنی هر یک از آن ماه‌ها کاملاً موافقت به مقتضیات فصل موجوده مملکت می‌نماید، متأسفانه به مرور ایام، قهراً یا به علل غیرمعلوم دیگر، از صورت اصلی خارج و گاهی به اسامی بی‌تناسب حیوانات یا بروج آمیخته شده‌است».[4] این طرح در قالب ماده واحده‌ای در مجلس شورای ملی تصویب شد و دولت را مکلف کرد که از آغاز نوروز ۱۳۰۴ سال‌های شمسی از ماه فروردین شروع شود و به اسفند خاتمه یابد. کاربرد نام سالهای ترکی و بروج فلکی نیز کنار گذاشته شود.[5] بر اساس این قانون استفاده از گاه‌شماری گاه‌شماری دوازده حیوانی (خَتا و اویغوری) منسوخ شد (در حالی که استفاده از گاه‌شماری حیوانی همچنان در فرهنگ عمومی مردم ایران رواج دارد) و گاه‌شماری هجری شمسی با مبدأ هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه و با طول سال شمسی و با نام ماه‌های فارسی میانه مورد استفاده قرار گرفت. در عمل بین کبیسه‌های اعمال شده در این گاه‌شماری با گاه‌شماری جلالی اختلاف‌هایی وجود دارد. آنزمان برای رفع چنین اختلافاتی در گاه‌شماری هجری شمسی، هیئت اصلاح تقویم‌ تشکیل شد. این هیئت همان روش کلی کبیسه‌گیری گاه‌شماری میلادی گریگوری را پیشنهاد کرد و علاوه بر آن آرایه جدیدی برای تعدیل کبیسه‌گیری عرضه نمود.

تنها دریک وقفه زمانی بین ۲۴ اسفند ۱۳۵۴ تا ۵ شهریور ۱۳۵۷، تقویم شاهنشاهی تقویمی جدید با مبدأ تقریبی آغاز حکومت کوروش بزرگ (۱۱۸۰ سال افزوده) نسبت به تقویم هجری شمسی، به جای آن تقویم رسمی ایران اعلام شده بود.[6]

سال مبدأ گاه‌شماری

مبدأ گاهشماری ایران مانند گاهشماری هجری قمری، سال هجرت پیامبر اسلام، محمد، سال ۶۲۲ میلادی از مکه به مدینه می‌باشد. هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه در (ربیع‌الاول / شهریور و مهر سال ۱ هجری) برابر با سپتامبر ۶۲۲ (میلادی قدیم) می‌باشد.

روز سرآغاز گاه‌شماری

سرآغاز گاهشماری ایران روز جمعه «۱ فروردین سال ۱ هجری خورشیدی» (۲۹ شعبان ۱ سال پیش از هجرت)[7] برابر با ۱۹ مارس ۶۲۲ میلادی قدیم (یولیانی) و ۲۲ مارس ۶۲۲ میلادی جدید (گرگوری) است؛ یعنی، ۱۱۹ روز پیش از مبدأ گاه‌شماری هجری قمری و ۱۷۹ روز پیش از هجرت.[8]

لحظه تحویل سال

در این گاه‌شماری معیار شروع سال، ۱ فروردین و معیار لحظه تحویل سال اعتدال بهاری است ولی مکانی که باید مبدأ محاسبهٔ تقویم قرار گیرد مشخص نشده‌است. بعضی (از جمله ایرج ملکپور) نصف‌النهار ۵۲٫۵ درجهٔ شرقی را مرجع محاسبات این تقویم گرفته‌اند و برخی دیگر (از جمله راین‌گولد و درشوویتز در Calendrical Calculations) شهر تهران را. این دو مبدأ تا حدود سال ۱۴۶۹ هجری شمسی اختلافی در گاه‌شماری ایجاد نمی‌کنند ولی برای تعیین کبیسه بودن یا نبودن سال ۱۴۶۹، لازم است مبدأ این گاه‌شماری مشخص شود.

تقسیمات گاه‌شماری ایران

پس از اصلاح و تعیین نام ماه‌های سال و تصویب دقیق زمان ابتدا و انتهای هر ماه و فصل‌های سال، مجلس شورای ملی تقسیم‌بندی سالیانه را به این صورت ابلاغ کرد:

یک سال رسمی ایران، یک سال خورشیدی است که تشکیل شده‌است از ۱۲ ماه، که شش ماه اول ۳۱ روز، پنج ماه دوم ۳۰ روز و ماه آخر ۲۹ روز می‌باشد. هر ۴ سال یکبار طول ماه آخر ۳۰ روز است که آن سال به سال کبیسه معروف است.

این سالنما پس از ساماندهی در افغانستان به‌طور رسمی و در منطقه کردستان به صورت غیررسمی ولی همگانی نیز بکار برده می‌شود. طول سال و فصل‌ها در همه جا یکسان ولی ماه‌ها در هر زبان و گویشی نام خاصی دارند؛ که به ترتیب عبارت‌اند از:

ماه‌های هجری خورشیدی

ترتیب	روزها	نام						تاریخ‌های میلادی[9]	فصل
		فارسی (ایران)	فارسی (افغانستان)[10][11]	پشتو[12] (افغانستان)	کردی	ترکی آذربایجانی	هزارگی (افغانستان)[13]
۱	۳۱	فروردین	حَمَل	وری	خاکه‌لێوه	آغلارگولر	اورال	۲۱ مارس – ۲۰ آوریل	بهار
۲	۳۱	اردیبهشت	ثَور	غویی	گوڵان	گولن	اید	۲۱ آوریل – ۲۱ مه
۳	۳۱	خرداد	جَوزا	غبرګولی	جۆزەردان	قیزاران	بررید	۲۲ مه – ۲۱ ژوئن
۴	۳۱	تیر	سَرَطان	چنګاښ	پووشپەڕ	قورا پیشیرن	سرتایستو	۲۲ ژوئن – ۲۲ ژوئیه	تابستان
۵	۳۱	مرداد	اَسَد	زمری	گەلاوێژ	قویروق دوغان	چیله تایستو	۲۳ ژوئیه – ۲۲ اوت
۶	۳۱	شهریور	سُنبُله	وږی	خەرمانان	زومار	آخیر تایستو	۲۳ اوت – ۲۲ سپتامبر
۷	۳۰	مهر	میزان	تله	ڕەزبەر	خزل	تخم ریز	۲۳ سپتامبر – ۲۲ اکتبر	پاییز
۸	۳۰	آبان	عَقرَب	لړم	خەزەڵوەر	قیروو	برگ ریز	۲۳ اکتبر – ۲۱ نوامبر
۹	۳۰	آذر	قَوس	لیندۍ	سەرماوەز	آذر	چیله زمستو	۲۲ نوامبر – ۲۱ دسامبر
۱۰	۳۰	دی	جَدْی	مرغومی	بەفرانبار	چیلله	بامو	۲۲ دسامبر – ۲۰ ژانویه	زمستان
۱۱	۳۰	بهمن	دَلو	سلواغه	ڕێبەندان	دوندوران	سیاه بار	۲۱ ژانویه – ۱۹ فوریه
۱۲	۲۹-۳۰[14]	اسفند	حوت	کب	رەشەمە	بایرام	نجیر	۲۰ فوریه – ۲۰ مارس

با اینکه معیار محاسبات تقویم‌های خورشیدی، حرکت زمین به دور خورشید (سال) است؛ واژه ماه در این تقویم‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که تقریباً برابر یک دور حرکت ماه به دور زمین در گاه‌شماری قمری است. هر ماه در سال خورشیدی، ۲۹، ۳۰ یا ۳۱ روز طول می‌کشد که برابر ۳۰درجه حرکت زمین بدور خورشید در یک برج فلکی است. با اینکه کاربرد این کلمه ماه حالت همگانی دارد، استفاده از واژه برج مانند قدیم برای تقویم‌های خورشیدی درست‌تر است.

کبیسه‌گیری گاه‌شماری رسمی ایران

تقویم رسمی کنونی ایران معمولاً هر چهار سال یکبار کبیسه می‌شود و برای جبران کسر سال حقیقی، در آغاز هر دورهٔ ۲۹، ۳۳ یا ۳۷ساله، یک کبیسه پنج ساله وجود دارد. در یک فراز پنج هزارساله، ما به ازای هر دورهٔ ۳۷ساله، نزدیک به پنج دورهٔ ۲۹ساله و تقریباً ۲۰ دورهٔ ۳۳ساله وجود دارد. ترتیب و توالی کبیسه‌ها قاعده‌مند نیست. چنانچه لحظه تحویل سال خورشیدی بعد از ظهر ۳۶۶اُمین روز از سال باشد، آن سال کبیسه و روز بعد نوروز است.[15]

جدول توالی دوره‌های کبیسه‌گیری تقویم رسمی ایران تا پایان سده پانزدهم خورشیدی:

دوره‌های متوالی کبیسه	یک دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۷ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۶ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۲ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۳۷) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۸ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۷ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	یک دورهٔ (۳۷) ساله	۲ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۲۹) ساله	۲ دورهٔ (۳۳) ساله	یک دورهٔ (۳۷) ساله
اولین کبیسهٔ پنجساله	۹	۴۲	۷۱	۳۰۲	۳۳۱	۵۲۹	۵۵۸	۶۲۴	۶۶۱	۶۹۰	۹۵۴	۹۸۳	۱۲۱۴	۱۲۴۳	۱۲۸۰	۱۳۴۶	۱۳۷۵	۱۴۴۱

سال‌های کبیسه رسمی یک قرن اخیر با توجه به دوره‌ها:
(دورهٔ ۳۳ساله): ۱۲۸۰ - ۱۲۸۴ - ۱۲۸۸ - ۱۲۹۲ - ۱۲۹۶ - ۱۳۰۰ - ۱۳۰۴ - ۱۳۰۸
(دورهٔ ۳۳ساله): ۱۳۱۳ - ۱۳۱۷ - ۱۳۲۱ - ۱۳۲۵ - ۱۳۲۹ - ۱۳۳۳ - ۱۳۳۷ - ۱۳۴۱
(دورهٔ ۲۹ساله): ۱۳۴۶ - ۱۳۵۰ - ۱۳۵۴ - ۱۳۵۸ - ۱۳۶۲ - ۱۳۶۶ - ۱۳۷۰
(دورهٔ ۳۳ساله): ۱۳۷۵ - ۱۳۷۹ - ۱۳۸۳ - ۱۳۸۷ - ۱۳۹۱ - ۱۳۹۵ - ۱۳۹۹ - ۱۴۰۳.

تطبیق کبیسه رسمی و حسابی

در کنار تقویم رسمی ایران، تقویم یا تقویم‌های حسابی ایرانی یا هجری شمسی نیز وجود دارند که مشهورترین و پرکاربردترین آن تقویم حسابی بیرشک (یا احمد بیرشک) است و تفاوت آن‌ها در تعیین کبیسه‌گیری می‌باشد. در تقویم رسمی کبیسه‌گیری با تحویل حقیقی سال مشخص می‌شود و دارای سه دوره بسیط ۲۹، ۳۳ یا ۳۷ساله است و نظم تعریف شده‌ای در توالی دوره‌های سه‌گانه وجود ندارد. اما در تقویم حسابی دوره‌های سه‌گانه یادشده با تعدیل حسابی و ریاضی کبیسه‌ها به‌طور متوالی در دوره‌هایی بزرگتر منظم شده و معمولاً در یک دوره بزرگ ۲۸۲۰ ساله مرتب می‌شوند، بنابرین در تقویم حسابی به راحتی تنها با محاسبه ریاضی می‌توان کبیسه بودن یا نبودن یک سال را تعیین کرد، در حالیکه در تقویم رسمی جز با محاسبات نجومی پیچیده امکان‌پذیر نیست.

تفاوت کبیسه‌های دو تقویم رسمی و حسابی (بیرشک): در جدول زیر تنها سال‌های کبیسه رسمی که با حسابی متفاوتند با نوع تفاوت ذکر شده‌است.

سال‌های کبیسه تقویم رسمی متفاوت با گاهشماری هجری خورشیدی حسابی (بیرشک) در ۱۵ سده اخیر

الف: به ترتیب سال‌های کبیسه‌ای که نسبت به تقویم حسابی یک سال به تأخیر می‌افتند: ۹ - ۱۳ - ۱۷ - ۲۱ - ۴۲ - ۴۶ - ۵۰ - ۵۴ - ۷۱ - ۷۵ - ۷۹ - ۸۳ - ۸۷ - ۱۰۴ - ۱۰۸ - ۱۱۲ - ۱۱۶ - ۱۳۷ - ۱۴۱ - ۱۴۵ - ۱۴۹ - ۱۷۰ - ۱۷۴ - ۱۷۸ - ۱۸۲ - ۲۰۳ - ۲۰۷ - ۲۱۱ - ۲۱۵ - ۲۳۶ - ۲۴۰ - ۲۴۴ - ۲۶۹ - ۲۷۳ - ۲۷۷ - ۳۰۲ - ۳۰۶ - ۳۱۰ - ۳۳۱ - ۳۳۵ - ۳۳۹ - ۳۴۳ - ۳۶۴ - ۳۶۸ - ۳۷۲ - ۳۹۷ - ۴۰۱ - ۴۰۵ - ۴۳۰ - ۴۳۴ - ۴۳۸ - ۴۶۳ - ۴۶۷ - ۴۷۱ - ۴۷۵ - ۴۹۶ - ۵۰۰ - ۵۰۴ - ۵۲۹ - ۵۳۳ - ۵۳۷ - ۵۵۸ - ۵۶۲ - ۵۶۶ - ۵۷۰ - ۵۹۱ - ۵۹۵ - ۵۹۹ - ۶۰۳ - ۶۲۴ - ۶۲۸ - ۶۳۲ - ۶۶۱ - ۶۶۵ - ۶۹۰ - ۶۹۴ - ۶۹۸ - ۷۲۳ - ۷۲۷ - ۷۳۱ - ۷۵۶ - ۷۶۰ - ۷۸۹ - ۷۹۳ - ۸۲۲ - ۸۲۶ - ۸۵۵ - ۸۵۹ - ۸۸۸ - ۹۲۱ - ۹۵۴ - ۹۸۳ - ۹۸۷ - ۱۰۱۶ - ۱۰۴۹ - ۱۰۸۲ - ۱۱۱۵ - ۱۲۴۳ ب: در ادامه به ترتیب سال‌های کبیسه‌ای که نسبت به تقویم حسابی یک سال جلوتر هستند: ۱۲۷۵ - ۱۳۰۸ - ۱۳۴۱ - ۱۴۰۳ - ۱۴۳۶ - ۱۴۶۹ - ۱۴۷۳ - ۱۵۰۲

در قسمت الف) برای نمونه: در تقویم حسابی سال ۸ و در تقویم نجومی به جای آن سال ۹ کبیسه‌است. بدین معنا سال ۹ تقویم حسابی یک روز از [سال ۹] تقویم نجومی عقبتر است و به تبع ۸/۱۲/۳۰ حسابی نیز با ۹/۱/۱ نجومی برابر است.

در قسمت ب) برای نمونه: در تقویم حسابی سال ۱۲۷۶ و در تقویم نجومی به جای آن ۱۲۷۵ کبیسه‌است. بدین معنا سال ۱۲۷۶ تقویم حسابی یک روز از [سال ۱۲۷۶] تقویم نجومی جلوتر است و به تبع ۱۲۷۶/۱/۱ حسابی با ۱۲۷۵/۱۲/۳۰ برابر است.

جدول عددی تشخیص کبیسه‌های حسابی:

جدول اعداد تعیین‌کننده کبیسه «تقویم حسابی بهروز-بیرشک» در یک زمانبندی ۳۲۹۳ ساله

۰ – ۴ – ۸ – ۱۲ – ۱۶ – ۲۰ – ۲۴ (۲۵) – ۲۹ – ۳۳ – ۳۷ – ۴۱ – ۴۵ – ۴۹ – ۵۳ – ۵۷ (۵۸) – ۶۲ – ۶۶ – ۷۰ – ۷۴ – ۷۸ – ۸۲ – ۸۶ – ۹۰ (۹۱) – ۹۵ – ۹۹ – ۱۰۳ – ۱۰۷ – ۱۱۱ – ۱۱۵ – ۱۱۹ (۱۲۰) – ۱۲۴

برای دوره ۲۸۲۰ سال اخیر از سال ۴۷۴ تا ۳۲۹۳ هجری خورشیدی چنانچه در نتیجه تقسیم سال موردنظر بر عدد ۱۲۸ (میان‌دوره متوالی) یکی از اعداد جدول فوق باقی‌مانده باشند آن سال کبیسه خواهد بود. برای سال‌های مثبت دوره پیش، از سال ۲۳۴۵- تا سال ۴۷۳ هجری خورشیدی (یعنی سال ۱ تا ۴۷۳) اعداد داخل (دوکمان) که یک شماره بیشتر نسبت به عدد قبل است به جای آن به عنوان باقی‌مانده ملاک خواهد بود.

برای نمونه می‌خواهیم بدانیم در تقویم هجری شمسی سال ۱۳۹۱ کبیسه‌است یا نه؟
آنرا بر ۱۲۸ تقسیم می‌کنیم که حاصل قسمت عدد ۱۰ و باقی‌مانده که ملاک تعیین کبیسه‌است عدد ۱۱۱ می‌باشد که با توجه به جدول اعداد تعیین‌کننده کبیسه تقویم حسابی فوق که ۱۱۱ را دارد سال ۱۳۹۱ در تقویم حسابی بیرشک سالی کبیسه‌است.

برای تشخیص کبیسه بودن این سال در تقویم رسمی ایران کافیست در جدول تفاوت سال‌های کبیسه رسمی با حسابی، تفاوت کبیسه بودن این سال همچنین با توجه به سال همجوار آن در دو گاهشماری را بررسی و تطبیق داد. برای نمونه سال ۱۳۹۱ با توجه به جدول مذکور در هر دو تقویم کبیسه است، بنابرین از نظر تقویم رسمی ایران نیز این سال کبیسه است.

پانویس و منابع

1. اصل ۱۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
2. «مذاکرات جلسه ۸۲ دوره دوم مجلس شورای ملی دهم ربیع الثانی ۱۳۲۸».
3. «مذاکرات جلسه ۱۷۴ دوره دوم مجلس شورای ملی نهم ذیقعده ۱۳۲۸».
4. «مذاکرات جلسه ۱۰۹ دوره پنجم مجلس شورای ملی ۲۱ جدی ۱۳۰۳».
5. تقویم هجری شمسی بایگانی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine مرکز تقویم
6. گاهشماری در ایران - گاهشماری هجری شمسی مرکز تقویم
7. ۳۰ شعبان سال ۱ هجری قمری هلالی
8. گاه‌شماری ایرانی، موسی اکرمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول (۱۳۸۰)، صفحهٔ ۷۵.
9. تطبیق روزها بصورت میانگین است.
10. نام ماهها در تقویم هجری خورشیدی عریستان سعودی (تقویم ام‌القری) نیز چنین است.
11. نام ماه‌های گاه‌شماری مردمی ایران قبل از پهلوی اول نیز چنین بود و هنوز برخی روستاییان از آن استفاده می‌کنند.
12. بر اساس داده‌های صفحهٔ ۲۳ این نوشتار: http://www.evertype.com/standards/af/af-locales.pdf
13. شریعتی، حفیظ الله. «تقويم هزارگی: گاهشماری، نجوم و ستاره شناسی». گریه های مریم مصلوب: تک سروده های خودم. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۳.
14. در سال‌های عادی ۲۹ روز و در سال‌های کبیسه ۳۰ روزه است.
15. تقویم تطبیقی جلد ۱: حیات نبوی، ایرج ملک‌پور، تهران: پَرَشْکوه، چاپ اوّل (۱۳۸۰)، ص ۳.

• اکرمی، موسی. گاه‌شماری ایرانی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰. شابک ‌۹۶۴‐۵۷۹۹‐۴۲‐۲.
• تاریخ‌شناسی، پایهٔ پیش‌دانشگاهی، رشتهٔ علوم انسانی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۵. (بازنگری شده)

• Reingold, Edward M. & Dershowitz, Nachum. Calendrical Calculations. The millenium edition, Cambridge University Press, 2001. ISBN 0-521-77752-6.