آذر
آذر (در تقویم هجری خورشیدی افغانستان: قَوس) نهمین ماه سال خورشیدی است و همواره ۳۰ روز دارد و از روز ۲۴۷م سال آغاز شده و در روز ۲۷۶م سال پایان می‌یابد. آذر سومین و آخرین ماه فصل پاییز است. برج فلکی آذرماه برج قوس (کمان) است.
| << | آذر | >> | ||||
| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ||
| ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
| ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ |
| ۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ |
| ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ | |||
| ۱۴۰۰ خورشیدی | ||||||
در گاهشماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه نهم گاهشماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاهشماری [زرتشتی] نهمین روز هر برج نیز آذر نام دارد و در آذرروز از آذرماه، جشن آذرگان برگزار می‌شود. ایزد این ماه ایزدآذر است.
ایزدآذر، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ایزد نگاهبان آتش و فروزه اهورامزدا است برای همین گاه جایگاه او را در شمار امشاسپندان نیز آورده‌اند و او را پسر اهورامزدا دانسته‌اند.
واژه‌شناسی
واژهٔ آذر به‌معنای آتش و در اوستایی آتَر (ātar) و 'آدُر (ĀDUR) و در پارسی میانه آدُر (ĀDUR یا ādar) است. واژهٔ آتَش (ātaš) که در پارسی میانه آتَخش (ātaxš) بوده، برگرفته از این واژه است.[1]
آذر در زبان و گاهشماری دیگر
در گاهشماری میلادی این ماه از روز ۲۱ ماه نوامبر آغاز می‌شود و در تقویم خورشیدی افغانستان قَوس نامیده می‌شود.
مناسبت‌ها
۱ - آذرجشن
۹ - جشن آذرگان
۱۵ - روز هوانیروز - روز حسابدار
۱۶ - روز دانشجو
۳۰ - روز انارام، جشن میانه سال، جشن شب یلدا یا شب چله: انقلاب زمستانی و جشن زایش خورشید است، ایرانیان در این شب با فراهم آوردن خوراکی‌های گوناگون تا بامداد به انتظار دیدار نخستین پرتوهای خورشید بیدار می‌نشسته‌اند.
۲۵ - روز پژوهش
نامگذاری‌ها
۵ - روز بسیج مستضعفان
۷ - روز نیروی دریایی
۱۲ - روز جهانی معلولان.
۲۵ - روز پژوهش. روز مادر پیش از انقلاب ۱۳۵۷.
۲۶ - روز حمل و نقل.
۲۷ - روز وحدت حوزه و دانشگاه.
زادروزها
- ۱۳۳۶ - ایرج بسطامی، خواننده
- ۱۳۴۲ - امیر قلعه نویی، سرمربی فوتبال
- ۱۳۴۵ - فریبا کوثری،
- ۱۳۰۸ - ویگن، خواننده
- ۱۳۱۲ - علی شریعتی،
- ۱۳۵۶ - حمید گودرزی،
- ۱۳۴۲ - کیهان کلهر، آهنگساز و نوازنده
- ۱۳۴۷ - امید زندگانی، بازیگر و مجری
- ۱۳۶۳ - لیلا بلوکات، بازیگر
- ۱۳۷۵ - علی شادمان، بازیگر
- ۱۳۳۴ - محمدعلی بنی اسدی،، نقاش، تصویرگر.
- ۱۳۳۷ - نادر مشایخی، موسیقی‌دان و رهبر ارکستر.
- ۱۳۱۳ - جمشید مشایخی، بازیگر پیشکسوت
- ۱۳۲۶ - داریوش فرهنگ، کارگردان، فیلم نامه‌نویس و بازیگر
- ۱۳۵۷ - روزبه بمانی، شاعر و ترانه‌سرا
- ۱۳۴۴ - سروش صحت، بازیگر، کارگردان و نویسنده
- ۱۳۵۶ - الهام حمیدی، بازیگر
- ۱۳۵۹ - هومن سیدی، بازیگر، کارگردان و نویسنده
- ۱۳۶۳ - آزاده نامداری، مجری
- ۱۳۵۶ - پانته‌آ پناهی‌ها، بازیگر
- ۱۳۰۲ - نظام فاطمی، ادیب، ترانه‌سرا، و فیلم‌ساز
- ۱۳۶۰ - مینا ساداتی، بازیگر
- ۱۳۰۲ - جلال آل احمد،
- ۱۳۴۵ - علی مصفا، بازیگر، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان
- ۱۳۵۶ - سالار عقیلی، خواننده
- ۱۳۲۵ کوروش یغمایی، خواننده راک
- ۱۳۷۴ - امیرمحمد متقیان، مجری کودک
- ۱۳۵۹ - علی صادقی، بازیگر
- ۱۳۶۱ - پندار اکبری، بازیگر
- ۱۳۵۰ - مهراب قاسمخانی، نویسنده
- ۱۳۱۸ - داریوش مهرجویی، کارگردان، نویسنده و مترجم
- ۱۲۶۵ - ملک‌الشعرای بهار،
- احمد شاملو، شاعر و مترجم
- حشمت مهاجرانی، مربی فوتبال
- ۱۳۷۰ - هستی مهدوی‌فر، بازیگر
- ۱۳۳۳ - رسول صدرعاملی، کارگردان سینما
- ۱۳۲۸ - ناصر حجازی، مربی و بازیکن فوتبال
- ۱۳۱۸ مهدی فتحی، بازیگر تلویزیون تئاتر سینما
- ۱۳۵۶ - سپند امیرسلیمانی، بازیگر
- ۱۳۴۴ - مهتاب نصیرپور، بازیگر
- ۱۳۶۳ - سیاوش خیرابی، بازیگر
- ۱۳۵۴ - لاله اسکندری، بازیگر و عکاس
آذر
- ۱۳۰۸ - سروژ استپانیان، مترجم ارمنی‌تبار
درگذشت‌ها
۱ آذر:
- محمد عشقی نوایی، سازندهٔ سه‌تار، ۱۳۶۶ شمسی
- مسعود سالاری، سازندهٔ تار، سه‌تار و تنبور، ۱۳۷۶ شمسی
۲ آذر:
- غلامحسین ساعدی، نویسنده، پژوهشگر و روانشناس، ۱۳۶۴ شمسی
- حسین گل‌گلاب؛ ادیب، شاعر و ترانه‌سرا، ۱۳۶۳ شمسی
- درویش خان، ۱۳۰۵ شمسی
۳ آذر:
- محمود کریمی، ردیف‌دان و مدرس آواز، ۱۳۶۳ شمسی
۵ آذر:
- محمدعلی فروغی، ۱۳۲۱ ش
- حسن میرخانی، از بنیان‌گذاران انجمن خوشنویسان ایران، ۱۳۶۹ ش
۷ آذر:
- میرزا حسن زرین‌خط، استاد خوشنویسی، ۱۳۵۷ ش
- جلال تاج اصفهانی، خواننده، ردیف‌دان و مدرس آواز، ۱۳۶۰ ش
- حمید مصدق، شاعر و وکیل، ۱۳۷۷ ش
۸ آذر:
- سید محمدهاشم پیر، از مورخان و پایه‌گذاران جنبش‌های نوین فکری در ایران، ۱۳۲۵ ش
۹ آذر:
- عیسی بهنام، باستان‌شناس و استاد دانشگاه تهران، ۱۳۶۳
- مهدی خالدی، نوازنده ویولون و مدرس ۱۳۶۹ ش
۱۰ آذر:
- آیت الله مدرس، ۱۳۱۶
۱۱ آذر:
- میرزا کوچک خان، ۱۳۰۰
۱۲ آذر:
- نصرت‌الله گلپایگانی، نوازنده تار، ویولون، تنبک و آهنگساز، ۱۳۴۱
۱۳ آذر:
- عمر خیام نیشابوری، ۵۰۲
- آیت الله گلپایگانی، ۱۳۷۲
۱۴ آذر:
- غلامحسین یوسفی، استاد زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۶۹
- علی حاتمی، فیلم‌ساز، ۱۳۷۵
۱۵ آذر:
۱۶ آذر:
- میرزا آقا امامی اصفهانی (محمد مهدوی)، نقاش، ۱۳۳۴
- هوشنگ پزشک نیا، نقاش معاصر ایرانی، ۱۳۵۱
- جواد معروفی، نوازندهٔ پیانو و آهنگساز، ۱۳۷۲
۱۹ آذر:
- سعدی، ۶۷۱
۲۶ آذر:
- مولوی، ۶۵۲
۲۹ آذر:
- ابوالحسن صبا، ۱۳۳۶