بردسکن

بَردَس۫کَن۫ از شهرهای استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز شهرستان بردسکن است و در سال ۱۳۹۵، تعداد ۲۸٬۲۳۳ نفر جمعیت و ۸٬۵۷۰ خانوار داشته‌است.[2] بردسکن در قدیم بر سر یکی از راه‌های اصلی تجاری خراسان به دیگر نقاط ایران از طریق کویر قرار داشت. گرمترین دمای آن گاهی به ۴۵ درجه و سردترین آن به ۱۰ درجه سانتیگراد زیر صفر می‌رسد. در کتاب‌های تاریخ نخستین بار اعتمادالسلطنه در ذکر راه‌های نیشابور به دیگر نقاط، از منزل چهارم از جاده سوم طبس به نام برداسکن سخن می‌گوید. از مهم ترین نقاط بردسکن، می توان از روستای باب الحکم نام برد.

بردسکن
کشور ایران
استانخراسان رضوی
شهرستانبردسکن
بخشمرکزی
سال شهرشدن۱۳۴۰ هجری شمسی[1]
مردم
جمعیت۲۸٬۲۳۳ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت۸٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
مساحت۷۶۶۴ کیلومتر مربع
ارتفاع۱۰۰۰ متر
میانگین بارش سالانه۲۰۰ میلی لیتر
اطلاعات شهری
تأسیس شهرداری۱۳۴۰
ره‌آوردزعفران، خشکبار، انار، انگور، انجیر و پسته
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۵۱
وبگاهhttp://www.bardaskan.ir
شناسهٔ ملی خودرو۴۲ل ایران
کد آماری۱۳۷۹
بردسکن

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۸٬۲۳۳ نفر (در ۸٬۵۷۰ خانوار) بوده‌است.[2]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۵۵۵٬۰۵۸—    
۱۳۶۵۱۰٬۶۹۱+۱۱۱٫۴٪
۱۳۷۰۱۴٬۰۹۱+۳۱٫۸٪
۱۳۷۵۱۷٬۳۶۵+۲۳٫۲٪
۱۳۸۵۲۲٬۲۱۱+۲۷٫۹٪
۱۳۹۰۲۶٬۱۰۷+۱۷٫۵٪
۱۳۹۵۲۸٬۲۳۳+۸٫۱٪

پیشینه تاریخی

شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین هزار ساله می‌باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج علی‌آباد مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بی شمار دیگر شهرستان ازجمله تپه‌های چوپان مربوط به دوهزار سال پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.

وجه تسمیه

دربارهٔ وجه تسمیه نام بردسکن و نام‌هایی که تاکنون به آن اطلاق شده‌است باید گفت این نام‌ها یا به شهری ویژه یا به کل منطقه اطلاق می‌شده‌است. ترتیب زمانی نام بردسکن را بردمسکن، دست برکن، بردسکن و برداسکن گفته‌اند که در مورد هر یک از این نام‌ها دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد.

  • نام بردسکن را می‌توان برگرفته از بَردْ به معنی سرما و مسکن به معنی سامن یا اسکان برداشت می‌شود. با نگاهی به آب بردسکن که بسیار سرد است و به آب نوبهار معروف است شاید بتوان به این دلیل نامگذاری نزدیکتر شد؛ بنابراین بردسکن سرزمینی با زمستان‌های سرد و خشک بوده که مردم در آن اسکان یافته‌اند و اگر به دلیل نامگذاری دیگری بخواهیم اشاره کنیم، این است که بَردْ را به معنای همان سرزمین سرد و خشک بگیریم و اسکن را به معنای آرامش. پس بردسکن به معنی سرزمین سرد و خشک است که مردمش با آرامش در آن ساکن هستند.
  • همچنین می‌گویند، در این منطقه چون درختان میوه بسیار بوده‌است به ویژه میوه‌هایی مانند انجیر، انگور و گلابی که با دست و به سختی چیده می‌شوند. مسافرانی که از راه کویر به نیشابور سفر می‌کردند، هنگام گذشتن از این مسیر و دیدن رنج مردم منطقه در چیدن میوه‌ها، اصطلاح بردست کندن را برای آن‌ها به کار می‌بردند یعنی مردمی که میوه‌ها را با دست می‌کندند. در واقع بر به معنی میوه‌است و با ترکیب بَرْ و دست‌کن با گذشت زمان، بردسکن شده‌است.[3]
  • ‌یکی از نظریاتی که کمتر به آن پرداخته شده استفاده از ترکیب بر+دسکن است با توجه به اینکه در منطقه ترشیز برای آدرس دهی استفاده از کلمه بر به معنی کنار بسیار مرسوم است و مثال های فراونی برای آن هست مانند بَر کال(به معنای کنار کال) و بر چاه(کنار چاه) میتوان این نظریه را مطرح کرد که بردسکن به معنای کنار دسکند هست (در دوره حمله افغان ها حفر دسکند در منطقه ترشیز مرسوم بوده) احتمالا دسکندی در ان منطقه قرار داشته که مردم برای ادرس دهی از بر دسکند استفاده میکردند که به مرور این منطقه به بردسکن معروف شده است.
  • اما دلیل نامگذاری دیگری برای بردسکن که با توجه به شواهد و قرائن موجود درست‌تر به نظر می‌رسد این است که: ترشیز یا طریثیث (ترِشیت، به لغت اوستایی یعنی محل دور افتاده) مرکز ولایت قدیمی پشت نیشابور (بست، پشت) بوده‌است و بردسکن به عربی یعنی جای بریده و دور افتاده ترجمه نام ایرانی ترشیز (تر شیت) است، ترشیزی که طبق گفته گای لیسترانج) در کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی (در یک منزلی غرب کندر نزدیک دهکده کنونی عبدل‌آباد بوده. می‌دانیم که در همین حوالی اشاره شده شهر بردسکن قرار گرفته‌است که با توجه به معنی لفظی اش یعنی شهر دور افتاده، باید همان شهر دور افتاده ترشیز (محل دوردست) بوده باشد.
نمای هوایی شهر بردسکن

موقعیت جغرافیایی

شهرستان بردسکن در کرانه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. شهرستان بردسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده است. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان سبزوار و شهرستان ششتمد ، از شرق با شهرستان خلیل‌آباد و کاشمر، از شمال شرقی با شهرستان کوهسرخ , از جنوب با شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شهرستان شاهرود در استان سمنان محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. بلندی این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و برپایه آخرین تصمیمات کشوری دارای ۳ بخش، مرکزی، انابد و شهرآباد و دارای ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.

اقلیم

این شهرستان از دو منطقه کوهپایه‌ای شمال و جلگه‌ای جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته‌است.

فرهنگ و هنر

عشایر بردسکن
عشایر بردسکن

این شهرستان با گستردگی جغرافیایی، تنوع اقوام و گذشته‌ای کهن و فرهنگی پربار، درخشان و پویا توانسته‌است در تاریخ، هویت و ریشه دار بودن خویش را حفظ کرده و با سازگاری زیبا، جذاب و پر از در و گهر خود در حوزه میراث غنی فرهنگی، معنوی و طبیعی بدرخشد. این شهرستان از نظر داشتن تنوع اقلیمی چشم‌انداز روشنی از نظر فضای روستائی عشایری خود را حفظ نموده به طوری که اقوام عشایری از قبیل کلاه درازی، طاهری، ایلخانی، شورچاهی، بلوچ خانزائی، طایفه بیگی، تیموری و عبدالسرخ در این منطقه زندگی می‌کنند.

جایگاه موسیقی درفرهنگ بردسکن

موسیقی در میان شهرستان بردسکن آمیختگی عمیقی با بخش زیادی از شئونات زندگی آن‌ها داشته و به بازگوکننده غم‌ها، شادی‌ها، آلام، آرزوها، اعتقادات و بینش تفکر اقوام این ناحیه و روایتگر افسانه‌های محلی است که در حقیقت نوعی از موسیقی محلی بوده و به‌طور کلی بر پایه دو بیتی و چهار بیتی خوانی استوار است. این نوع موسیقی در سه قسم: الف) ترانه ب) فریادها ج) داستان‌های روایی قابل تأمل و بررسی است. از آهنگ‌های رایج در این منطقه می‌توان به محمدحسین نامراد، سرحدی، حیدر بیگ، حسینا، گل محمد اشاره کرد؛ و همچنین سازهای رایج در بردسکن بیشتر نی، دایره، دوسازه، سرنا، دهل و دوتار می‌باشد که سرنا و دهل برای مراسمی نظیر عروسی‌ها، هنگام ریزش باران، برداشت محصول با رقص‌های محلی نواخته می‌شود. رقص دایره اسب چوبی و رقص چوب بازی و رقص اوقانی نیز از رقص‌های محلی و بومی این منطقه به‌شمار می‌آید.

صنایع دستی و هنرهای سنتی

از صنایع دستی و هنرهای سنتی شهرستان بردسکن که امروزه در این منطقه رواج دارد می‌توان بافت انواع فرش‌های دستباف با طرح‌های خطوط مستقیم – خطوط شکسته «گردان» طرح عبدالسرخ – طرح بلوچی – طرح‌های اصیل شاه عباسی – شاه عباسی لچک ترنج – گل‌های منظره‌ای – طرح محرابی – طرح گل ختایی و طرح‌های زیر خاکی اشاره نمود و طرح زیر خاکی این منطقه برگرفته از تصویر طرح‌هایی که چندین سال قبل از محوطه باستانی فیروز آباد این شهرستان کشف شده‌است اشاره کرد و طرح یک دوم که نقش دو نیمه قالی با یکدیگر قرینه‌است و طرح یک دوم قرینه سازی در چهار قسمت اجرا می‌گردد؛ و هنرهای دیگر نظیر گلیم بافی، جاجیم بافی، خورجین بافی در منطقه درونه و نمد مالی، کلاه مالی و سفالگری در روستای باب‌الحکم این شهرستان رواج دارد که نمدهای این روستا به کشورهای آلمان، روسیه و عربی صادر می‌شود؛ و هنر معرق روی چوب، گلسازی، نقاشی روی شیشه در بردسکن رایج است.

آداب و رسوم مردم بردسکن

در فرهنگ همگانی مردم شهرستان بردسکن جشن و مراسم شادمانی و سرور فراوانی وجود دارد. جشن خواستگاری، جشن عقد خوانی، جشن عروسی، جشن به دنیا آمدن فرزند و نام‌گذاری او در روز سوم و دعوت از اقوام و آشنایان در روز هفتم تولد، جشن خرمن پس از جمع‌آوری محصول با مراسم ویژه و رقص چوب بازی همراه‌است. جشن ختنه سوری، جشن عید نوروز، جشن سده که معمولاً در شب دهم بهمن برگزار می‌شود و در شب‌های زمستان نیز اقوام در منزل ریش سفید قبیله تجمع می‌کنند و داستان‌های نجما، فرهاد و شیرین، عارف، سراج القلوب، امیر ارسلان، موش و گربه، طوطی نامه، محمد حنفیه، شاه عباس، سلیمان، پسر سقا، تنبل شاه عباس، حیدر بیگ، اسب پریزاد، هابیل و قابیل، موسی و فرعون، جنگ‌های علی، ضامن آهو، بهرام گور، یوسف و زلیخا، عاق والدین و ماجراهای کتاب طوفان را نیز نقل می‌کنند.

سوغات و ره آورد

از سوغات و ارمغان‌های شهرستان بردسکن می‌توان به انواع گلیم‌ها و قالیچه‌های خوش نقش و نگار اشاره کرد. همچنین گیوه‌های دست دوز و سبدهای حصیر باف، کلاه و نمد این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافرین است. بردسکن دارای محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر، انگور، کشمش، پسته، برگه زردآلو و خشکبار این منطقه از شهرت بسزائی برخوردار است و حلوا مغزی این منطقه که با شیره انگور و کنجد و گیاهی بنام بیخ در باب‌الحکم در ست می‌شود. شغل بیشتر مردم این روستا جنبه صادراتی به خود گرفته‌است. زعفران و زیره سبز نیز جزو سوغات این شهرستان به حساب می‌رود.

همچنین پسته تولیدی روستاهای رکن آباد ، عظیم اباد و قوژدآباد کیفیت بالا و خواهان بسیاری دارد[4][5]

مناظر طبیعی

منطقه حفاظت شده درونه

منطقه حفاظت‌شده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن و نزدیک به منطقه حفاظت شده توران واقع شده‌است. این منطقه یکی از زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط دوربین‌های تله‌ای در این منطقه عکس‌برداری شده همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد[6][7]

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری
نوشتار اصلی: پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن

پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن در بخش انابد در شمال غربی این شهرستان واقع شده‌است. منطقه دشت لاغری طی مصوبه شماره ۳۶۳ شورای عالی محیط زیست در مورخ ۱۳۹۱/۲/۳۱ با وسعت ۲۶۲۱۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان وحشی نظیر زاغ بور (زاغ ایرانی)، هوبره، سیاه سینه، کبوتر چاهی، کبک، تیهو، سنگ چشم و انواع گنجشک سانان است. از پستانداران وحشی این منطقه می‌توان به یوزپلنگ آسیایی، گربه وحشی، گرگ، کفتار، روباه و آهو اشاره کرد.[8]

دهانه بیجورد و آبشار سربرج

دهانه بیجورد یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن می‌باشد که در شمال این شهرستان در میانه کوه‌ها و کوهپایه‌های بیجورد واقع شده‌است؛ و در کنار جاده بین‌المللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا می‌باشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن می‌کنند و از هوای بسیار معتدلی دارا می‌باشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمه‌ها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژه‌ای برخوردار است. از سایر جاذبه‌های طبیعی بردسکن می‌توان به آبشار سربرج اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن واقع شده‌است.

دریاچه سد دهن قلعه

دهانه آب درونه
نوشتار اصلی: دهانه آب درونه

دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن و ۱٫۵ کیلومتری روستای درونه در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است. جویباری جاری، آبشارهای دل‌انگیز و چشمه‌های جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.

دره آسیاب خوشاب
نوشتار اصلی: دره آسیاب خوشاب

این دره یکی از مناطق خوش آب وهوای شهرستان بردسکن است که در شمال این ناحیه واقع شده‌است منطقه شمالی بردسکن دارای کوهپایه‌هایی زیبا و خرم و کوه‌هایی نسبتاً رفیع نظیر کوهسرخ، چهل دختر، بغل داغ، وارسنگ می‌باشد که دره‌های سرسبز در میانهٔ آن‌ها واقع شده‌اند. دره آسیاب خوشاب از تنوع گیاهی مطلوبی بر خوردار است و در آن انواع درختان مثمر و غیر مثمر رشد نموده‌اند.[9]

کفه نمکی بردسکن

کفه نمکی بردسکن
نوشتار اصلی: کفه نمکی بردسکن

منطقه طبیعی کفه نمک در جنوب شهرستان بردسکن و در ۱۲ کیلومتری جنوب روستای رحمانیه در بخش شهرآباد قرار دارد این پهنه نمکی از سطح دریاهای آزاد ۸۰۵ متر ارتفاع دارد و با وسعت تقریبی ۷۸۸۸ هکتار متعلق به دوران سوم (کرتاسه) و چهارم (آئوسن) زمین‌شناسی است که با جهتی شمال شرقی ـ جنوب غربی در جنوب شهرستان بردسکن واقع شده و به‌طور کلی اتفاقات زمین‌شناسی منطقه موجب پدید آمدن چشم‌اندازی زیبا از طبیعت بیابانی ـ کویری و رسوبات تبخیری نمکی شده‌است.

جلوه‌های زیبای بلورهای نمک در حال شکل‌گیری، تراکم ساختاری بلورهای نمک بر روی شنزارها، ایجاد چاله‌های نمکی و حوضچه‌های آب حاصل از تعریق خاک از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این زیستگاه طبیعی است و آن را در کشور و منطقه به یک زیستگاه منحصر به فرد تبدیل کرده‌است.

طبیعت زیبا و منحصر به فرد کفه نمکی بردسکن در سال ۱۳۹۰ به عنوان نخستین اثر طبیعی از استان خراسان رضوی در فهرست آثار تاریخی، طبیعی و معنوی ایران به ثبت رسید.[10]

غار سیر

غار سیر
نوشتار اصلی: غار سیر

غار سیر در روستای سیر از توابع بخش مرکزی شهرستان بردسکن قرار دارد. غار سیر ۶۴ متر طول دارد و دارای ۲ دهانه ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفته‌اند. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شده‌است. داخل آن دیواره‌های سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و منبع آب باقی مانده‌است.

اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی
نوشتار اصلی: فهرست آثار ملی شهرستان بردسکن

شهرستان بردسکن دارای ۱۷۰ اثر تاریخی است که از این تعداد، ۳۰ اثر به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است. در فهرست زیر آثار تاریخی این شهرستان که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند، آورده شده‌است.[11]

ردیف نام اثر نگاره دیرینگی موقعیت مختصات شماره ثبت ملی تاریخ ثبت توضیحات منبع
۱برج فیروزآباددوره سلجوقیبخش شهرآباد، روستای فیروزآباد۳۵°۷′۳۴٫۰۱″ شمالی ۵۷°۵۷′۱۱٫۰۶″ شرقی۹۱۱۵ دی ۱۳۱۰این اثر تاریخی بر روی ویرانه‌های بست دروازه ترشیز قدیم قرار دارد. این برج با ظاهری استوانه‌ای شکل و با ارتفاع فعلی ۱۸ متر با وجود عناصر تزئینی و نحوه آجرچینی نشان دهنده معماری به سبک و شیوه رازی است. این برج ددارای دو کتیبه در بالا و پایین به خط کوفی است همچنین در داخل مناره نیز پلکانی به‌طور مارپیچ تعبیه شده‌است که روی هم رفته شواهد معماری انتساب این اثر را به عصر سلجوقی نشان می‌دهد.[12]
۲برج علی‌آباددوره سلجوقیبخش مرکزی، روستای علی‌آباد کشمر۱۲۷۱۵ دی ۱۳۱۰این بنا بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه کهن بنام کوشک بنیان شده‌است و قدمت این منطقه به دوره کیانیان و اشکانیان می‌رسد. اعتقاد بر این است که بنا به یادبود زرتشت یا طغرل سلجوقی ساخته شده‌است. این برج ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط خارجی آن ۴۲ متر و محیط داخلی آن ۲۱ متر می‌باشد. محققین با مطالعاتی که روی آن انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که لحظه تحویل سال شمسی را از روی این برج در محل یکی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌کرده‌اند.[13][14]
۳رباط کبوداندوره قاجاربخش مرکزی، روستای کبودان۲۱۰۶۱۸ شهریور ۱۳۷۷شالوده رباط سنگی است و با طرح و نقشه یک ایوانی مشتمل بر حیاط مرکزی، دوازده اتاق، نماز خانه، محل نگهداری چهار پایان (اصطبل) و… می‌باشد.[15]
۴آب‌انبار کوشهدوره قاجاربخش شهرآباد، روستای کوشه۳۵٫۰۹۳۳°شمالی ۵۷٫۵۶۲۲°شرقی / 35.0933; 57.5622۶۶۵۰۱۰ دی ۱۳۸۱گنبد مخروطی و بادگیر بسیار زیبا از ویژگی‌های این اثر می‌باشد.[16]
۵مسجد جامع کوشهدوره قاجارشهرستان بردسکن، روستای کوشه۶۶۵۱۱۰ دی ۱۳۸۱فضای درونی مسجد متشکل از ۶ شبستان ستون دار با پایه‌های چهارضلعی به ابعاد ۱/۶۰ متر ساخته شده‌است و بر رأس پایه‌ها گنبدی با ظاهر ساده و بسیار زیبا با آجر که نمادی از مأذنه می‌باشد به چشم می‌خورد در درون حجره دوم محرابی در وسط ستون با گچ بری ساده تزئین شده[15]
۶آرامگاه عبدل‌آباددوره ایلخانیبخش شهرآباد، روستای عبدل‌آباد۱۰۹۰۸۲۷ بهمن ۱۳۸۲این بنا بخشی از شهر باستانی ترشیز بوده و در قسمت جنوبی آن واقع شده‌است. این بنا به ابعاد ۱۲ در ۱۲ متر و ارتفاع ۱۳ متر می‌باشد و در ارتفاع ۴٫۵ متری به ۸ ضلعی تبدیل می‌شود.[17]
۷قلعه دختر خوشابسدهٔ ۶ تا ۸ هجری قمریبخش مرکزی، ۶ کیلومتری شرق روستای خوشاب۳۵٫۲۵°شمالی ۵۸٫۱۳°شرقی / 35.25; 58.13۱۹۱۱۹۳ خرداد ۱۳۸۶این قلعه یکی از قلعه‌های منتسب به فرقه اسماعیلیه می‌باشد و بر روی یکی از قلل مرتفع کوه‌های شرقی خوشاب واقع شده‌است.[18]
۸محوطه عبدل‌آباددوره ایلخانیبخش شهرآباد، روستای عبدل آباد۱۰۹۰۶۲۷ بهمن ۱۳۸۲در محدوده‌ای به اندازه ۳۶ هکتار آثار و بقایای معماری و زیستگاهی مشتمل بر یک بنای آجری موسوم به آرامگاه بقایای قلعه خشتی و تپه‌های باستانی و سازه‌های معماری وجود دارند.[19]
۹قلعه رحمانیهسدهٔ ۸ تا ۱۲ هجری قمریبخش شهرآباد، روستای رحمانیه۱۱۰۳۵۱۷ مرداد ۱۳۸۳قلعه بر روی یک تپه تاریخی بنا شده‌است و یکی از ابنیه نظامی و مستحکم دوران خود بوده‌است.[20]
۱۰آب‌انبار باب‌الحکمدوره صفویبخش انابد، روستای باب الحکم۳۵٫۱۲°شمالی ۵۷٫۵۴°شرقی / 35.12; 57.54۱۹۱۹۹۳ خرداد ۱۳۸۶وجود بادگیر ۸ ضلعی بر فراز گنبد مخزن و آجرکاری‌های خفته و راسته در لچکی‌های فوقانی سردر آب‌انبار از ویژگی‌های خاص این بنا می‌باشد.[21]
۱۱آب‌انبار رکن‌آباددوره قاجاربخش شهرآباد، روستای رکن‌آباد۳۵٫۰۹°شمالی ۵۸٫۰۲°شرقی / 35.09; 58.02۱۹۱۱۷۳ خرداد ۱۳۸۶گنبد مخزن پلکانی از ویژگی‌های این اثر می‌باشد.[22]
۱۲مسجد زیرک‌آباددوره افشار، دوره زندبخش شهرآباد، روستای زیرک‌آباد۱۰۹۰۹۲۷ بهمن ۱۳۸۲[23]
۱۳آب‌انبار خرم‌آباددوره قاجاربخش شهرآباد، روستای خرم‌آباد۳۵٫۰۹°شمالی ۵۷٫۵۶°شرقی / 35.09; 57.56۱۹۲۰۰۳ خرداد ۱۳۸۶[24]
۱۴محوطه فیروزآباددوران پیش از اسلام تا دوره تیموریانبخش شهرآباد، روستای فیروزآباد۱۰۹۱۹۲۷ بهمن ۱۳۸۲شامل تپه‌ای مدور به ارتفاع ۱۲ متر و شعاع ۷۰ متر و با پیرامونی حدود ۴۰۰ متر، یک حصار گلی مستطیل شکل و بقایای ساختمان‌های داخل حصار می‌باشد که اکثراً تخریب شده و تنها بنای پابرجا و کاملاً سالم آن مناره استوانه‌ای آجری است[25]
۱۵آب‌انبار سید باقردوره قاجاربردسکن، خیابان قائم، خیابان سید باقر، جنب شهرداری بردسکن۳۵٫۱۵°شمالی ۵۷٫۵۷°شرقی / 35.15; 57.57۱۱۰۳۴۱۷ مرداد ۱۳۸۳وجود ۲ بادگیر بسیار زیبا یکی بادگیر ۴ طرف بر فراز گنبد مخروطی و دیگری به ارتفاع ۳ متر از پای دور گنبد مخروطی از ویژگی‌های این اثر می‌باشد.[26]
۱۶آب‌انبار قوژدآباددوره قاجاربخش شهرآباد، روستای قوژدآباد۳۵٫۰۸۲۷°شمالی ۵۸٫۰۲۰۵°شرقی / 35.0827; 58.0205۱۷۴۳۳۶ اسفند ۱۳۸۵[27]
۱۷امام‌زاده الله‌آباددوره قاجاربخش شهرآباد، روستای الله‌آباد۳۵٫۰۳۲۸°شمالی ۵۷٫۵۱۳۴°شرقی / 35.0328; 57.5134۱۰۹۰۷۲۷ بهمن ۱۳۸۲[28]
۱۸خانه شازدهدوره قاجاربخش انابد، روستای زمان آباد۳۵٫۱۰۵۳°شمالی ۵۷٫۴۹۱۴°شرقی / 35.1053; 57.4914۱۷۴۱۳۶ اسفند ۱۳۸۵[29]
۱۹خانه علویدوره قاجاربخش انابد، روستای باب الحکم۳۵٫۱۴۱۴°شمالی ۵۷٫۵۲۴۸°شرقی / 35.1414; 57.5248۱۷۴۲۳۶ اسفند ۱۳۸۵داشتن دیوارهای بلند به ارتفاع حدود ۵ متر، بادگیرهای زیبا از ویژگی‌های این اثر می‌باشد.[30]
۲۰غار درونهسدهٔ ۶ تا ۸ هجری قمریبخش انابد، ۱۴ کیلومتری غرب روستای درونه۳۵٫۱۱°شمالی ۵۷٫۱۶°شرقی / 35.11; 57.16۱۶۳۲۹۲۴ آبان ۱۳۸۵دهانه غار حدود ۲ متر و ارتفاع آن ۱۱۰ سانتی‌متر می‌باشد. در میان غار چشمه آبی وجود دارد و در قسمت انتهایی آن، بنای سنگی وجود دارد که در حال حاضر تخریب شده‌است و سنگ‌های آن و قسمتی از دیواره بنا مشخص می‌باشد. در داخل این غار قطعات ظروف سفالین مربوط به قرون ۶ تا ۸ هجری قمری مشاهده شده‌است.[31]
۲۱مسجد جامع قدیم بردسکندوره قاجاربردسکن، خیابان قائم، خیابان سید باقر، جنب مسجد جامع جدید شهر۱۱۰۳۶۱۷ مرداد ۱۳۸۳[15]
۲۲قلعه دختر درونهسدهٔ ۶ تا ۹ هجری قمریبخش انابد، ۷ کیلومتری شمال غرب روستای درونه۳۵٫۱۲°شمالی ۵۷٫۲۲°شرقی / 35.12; 57.22۱۶۳۳۴۲۴ آبان ۱۳۸۵این قلعه یکی از قلعه‌های منتسب اسماعیلیان الموت|فرقه اسماعیلیه می‌باشد. شکل کلی قلعه شش ضلعی نامنتظم است و ۶ برج در ۶ گوشه این شش ضلعی نامنتظم وجود دارد.[32]
۲۳مسجد جامع سیف‌آباددوره قاجاربخش مرکزی، روستای سیف آباد۱۱۰۳۳۱۷ مرداد ۱۳۸۳بیشترین فضای مسجد در بخش شرقی آن به صورت شبستان ستون دار با پایه‌های چهار ضلعی به ابعاد ۱٫۵ متر شکل گرفته‌است. بر رأس پوشش گنبد خانه، گنبدی با ظاهر ساده و بر بالای ایوان دو ستون کوچک آجری که نمادی از ماذنه می‌باشد به چشم می‌خورد. محراب داخل بنا و پوشش زیر گنبد با آجرهای خفته راسته تزئین شده‌است.[15]
۲۴مسجد حطیطهاوایل دوره قاجاربخش انابد، دهستان صحرا، روستای حطیطه۱۶۴۷۶۲۷ آبان ۱۳۸۵[33]
۲۵مسجد شهرآباداواسط دوره قاجارشهرآباد، انتهای بلوار مرکزی۱۷۸۷۷۱۴ اسفند ۱۳۸۵[15]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری-جستجوی شهر». وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ تیر ۱۳۹۱.
  2. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  3. عادل اشکبوس. «ریشه نام بردسکن». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۱.
  4. «بازدید و اقامه نماز امام جمعه از ترمینال ضبط پسته گرین پسته روستای رکن آباد » سایت رسمی دفتر امام جمعه شهرستان بردسکن». adinehbardaskan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
  5. «بردسکن قطب تولید پسته کشور». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۹-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۲.
  6. «پرچم یوزپلنگ آسیابربلندای محیط زیست ایران». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۹ شهریور ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.
  7. «بردسکن، زیستگاه یوز آسیایی». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۲۱ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.
  8. «پناهگاه حیات وحش دشت لاغری». پایگاه خبری دیده‌بان محیط زیست و حیاط وحش ایران. ۱۱ شهریور ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۶.
  9. «دره آسیاب خوشاب». سایت شرکت توسعه گردشگری خراسان رضوی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۶ فروردین ۱۳۹۱.
  10. «کفه نمکی بردسکن در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسید». ویگاه میراث آریا. ۱۷ دی ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۲/۰۴/۰۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  11. «۳۰ اثر تاریخی بردسکن جز آثار ملی کشور است». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). ۱۹ مهر ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶.
  12. «پرونده ثبتی برج فیروزآباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  13. «پرونده ثبتی برج علی‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  14. «سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۵-۱۹.
  15. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
  16. «پرونده ثبتی آب‌انبار کوشه در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  17. «پرونده ثبتی آرامگاه عبدل‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  18. «پرونده ثبتی قلعه دختر خوشاب در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  19. «پرونده ثبتی محوطه عبدل‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  20. «پرونده ثبتی قلعه رحمانیه در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  21. «پرونده ثبتی آب‌انبار باب الحکم در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  22. «پرونده ثبتی آب‌انبار رکن‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  23. «پرونده ثبتی مسجد زیرک‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  24. «آب‌انبار خرم‌آباد». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  25. «پرونده ثبتی محوطه فیروزآباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  26. «پرونده ثبتی آب‌انبار سید باقر در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  27. «آب‌انبار قوژدآباد». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  28. «پرونده ثبتی امامزاده الله‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  29. «خانه شازده». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  30. «پرونده ثبتی خانه علوی در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۱.
  31. «پرونده ثبتی غار درونه در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  32. «پرونده ثبتی قلعه دختر درونه در فهرست آثار ملی ایران». دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۱.
  33. «آثار تاریخی خراسان رضوی» (PDF). اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۸ فوریه ۲۰۱۳.
  • ,
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.