گلابی

گُلابی (فارسی شرقی: ناک که در گذشته به آن اَمرود،[2] اَرمود،[3] نیز گفته می‌شد) درختی است گلدار از رده دولپه‌ای‌ها، از خانواده گلسرخیان و از زیر خانواده مالیده(Maloideae) می‌باشد.

چهار نوع گلابی، بارلت، دآنجو (D'Anjou)، فورل و بارلت سرخ
گلابی
گلابی اروپایی
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): رزیدها
راسته: گل‌سرخ‌سانان
تیره: گلسرخیان
زیرخانواده: آمیگدالوئیده[1]
تبار: Maleae
زیرتبار: Malinae
سرده: Pyrus
L.

در این جنس حدود۸۰۰ گونه وجود دارد که بعضی از گونه‌های معروف شامل communis, persica, pyrifolia, syriaca و ussuriensis وجود دارد. گلابی معمولی یا گلابی عماد از گونه communis می‌باشد که میوه‌های آبدار با دانه‌های سنگی دارد و اغلب شکل کشیده دارد.

اما انواع دیگری از گلابی وجود دارند که به گلابی آسیایی معروف است که شکل آن‌ها شبیه سیب است. در منابع آلمانی منشأ گلابی را درکوه‌های البرز ذکر کرده‌اند. انواع مختلف گونه وحشی آن در جنگل‌های گیلان و مازندارن وجود دارد که در زبان گیلکی و تالشی به خوج[4]_ خج و سنگ خوج و در زبان مازندرانی به (تلکا) سِتِکا معروف‌اند.

گلابی درختی برگریز می‌باشد که در شرایط آب وهوایی مناطق سرد جهان، جایی که زمستان‌های سرد باعث برطرف شدن نیاز سرمایی زمستان آن می‌شود قابل پرورش و کشت است. میوهٔ این گیاه از لحاظ گیاه‌شناسی پوم است و جزء میوه‌های کاذب به‌شمار می‌آید. میوه گلابی معمولی عمر انباری کوتاهی دارد به همین دلیل باید قبل از رسیدن کامل برداشت شود تا بتوان به راحتی به بازار رساند.

گلابی اروپایی که در شمال ایران می‌روید، میوه‌ای است سخت با طعم متمایل به ترشی و شیرینی است.

هسته گلابی

گلابی میوه‌ای زنگوله‌ای شکل است که در محدوده رنگ‌های سبز، زرد، قهوه‌ای، قرمز یا ترکیبی از این رنگ‌ها وجود دارد. این میوه زیبا سرشار از پتاسیم، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌باشد. از ۳۰ گونه گلابی در جهان وجود دارد و به صورت پخته، کمپوت شده یا خام مصرف می‌شود. دانه گلابی برای انسان خطرناک است. دانه به نیز مانند دانه گلابی در همین دسته قرار می‌گیرد و میوه به بهتر است به صورت پخته مصرف شود وگرنه خطرناک است.

خواص گلابی

جلوگیری از بیماری های قلبی جلوگیری از ابتلا به سرطان کنترل سطح قند خون جلوگیری از پوکی استخوان افزایش سطح انرژی

بزرگترین کشورهای تولیدکننده [5]
کشور تولید به تن

سال ۲۰۱۸

۱  چین ۱۶،۸00،۰۰۰
۲  ایالات متحده آمریکا ۷۳۰،۰۰۰
۳  ایتالیا ۷۱۶،۰۰۰
۴  آرژانتین ۵۶۵،۰۰۰
۵  ترکیه ۵۱۹،۰۰۰
۶  هلند ۴۰۲،۰۰۰
۷  آفریقای جنوبی ۳۹۷،۰۰۰
۸  بلژیک ۳۶۹،۰۰۰
۹  اسپانیا ۳۳۲،۰۰۰
۱۰  هند ۳۱۸،۰۰۰
۱۱  شیلی ۲۸۰،۰۰۰
۱۲  ژاپن ۲۵۸،۰۰۰
۱۳  کره جنوبی ۲۰۳،۰۰۰
۱۴  الجزایر ۲۰۰،۰۰۰
۱۵  اوکراین ۱۸۳،۰۰۰

ارزش خوراکی
شکوفه گلابی
گلابی (خام)
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی ۲۴۲ کیلوژول (۵۸ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها ۱۵٫۴۶ g
قندها ۹٫۸۰ g
فیبر ۳٫۱ g
چربی ۰ g
پروتئین ۰٫۳۸ g
ویتامین ب۱ (تیامین) ۰٫۰۱۲ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰٫۰۲۵ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین) ۰٫۱۵۷ میلی‌گرم (۱٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵) ۰٫۰۴۸ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین ب۶ ۰٫۰۲۸ میلی‌گرم (۲٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹) ۷ میکروگرم (۲٪)
ویتامین C ۴٫۳ میلی‌گرم (۷٪)
کلسیم ۹ میلی‌گرم (۱٪)
آهن ۰٫۱۷ میلی‌گرم (۱٪)
منیزیم ۷ میلی‌گرم (۲٪)
فسفر ۱۱ میلی‌گرم (۲٪)
پتاسیم ۱۱۶ میلی‌گرم (۲٪)
روی ۰٫۱۰ میلی‌گرم (۱٪)
درصدها نسبی‌اند
منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

منابع

سیستماتیک گیاهی جلد ۲

  1. Potter, D. et al. ; Eriksson, T.; Evans, R. C.; Oh, S.; Smedmark, J. E. E.; Morgan, D. R.; Kerr, M.; Robertson, K. R.; Arsenault, M. (2007). "Phylogeny and classification of Rosaceae". Plant Systematics and Evolution. 266 (1–2): 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9. [Referring to the subfamily by the name "Spiraeoideae"]
  2. «لغتنامه دهخدا، امرود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
  3. «لغتنامه دهخدا، ارمود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
  4. «خوج یا گلابی جنگلی». www.gilikala.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۱.
  5. «FAOSTAT». www.fao.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۵.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گلابی موجود است.
معنای گلابی را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.